Ukraine thông báo Nga lần đầu tập kích tỉnh Odessa bằng bom lượn dẫn đường, nghi dùng Mô-đun Dẫn đường và Cánh nâng Hợp nhất (UMPK) kèm động cơ phản lực để mở rộng tầm đánh lên khoảng 200 km. Theo phía Ukraine, cách triển khai này cho phép tiêm kích bom Su-34 thả vũ khí từ ngoài tầm đánh chặn của các tổ hợp Patriot. Bộ Quốc phòng Nga chưa bình luận.
Tổng quan sự kiện
Bộ tư lệnh không quân Ukraine ngày 24/10 phát báo động không kích, thông tin một quả bom dẫn đường đang hướng tới thành phố Pivdenne, tỉnh Odessa, trước khi nhiều tiếng nổ lớn vang lên. Oleg Kiper, lãnh đạo cơ quan quân sự Odessa, xác nhận đây là lần đầu địa phương hứng bom lượn và gọi đây là mối đe dọa nghiêm trọng, kêu gọi dân cư tuân thủ báo động phòng không. Giới chức Ukraine không công bố mục tiêu và thiệt hại.
Vị trí thành phố Pivdenne (chấm đỏ) tại tỉnh Odessa. Đồ họa: RYV
Trước đó một ngày, hình ảnh lan truyền trên mạng xã hội Nga và được War Zone chia sẻ cho thấy bom FAB-500T gắn UMPK nâng cấp treo dưới cánh Su-34 tại địa điểm không xác định. Cấu hình mới có thân thuôn gọn, phần đuôi kéo dài nhằm cải thiện khí động học.
Phân tích kỹ thuật
UMPK là bộ chuyển đổi giúp bom rơi tự do thành bom lượn dẫn đường, gồm thiết bị định vị vệ tinh GLONASS, hệ thống điều khiển và cánh nâng để tăng tầm bay và độ chính xác. Theo phía Ukraine, phiên bản UMPK mới được gắn động cơ phản lực nhằm tăng đáng kể tầm hoạt động, đồng thời cải thiện năng lực kháng nhiễu để đối phó tác chiến điện tử.
Các điểm chính về kỹ thuật theo nguồn:
Thành phần: định vị GLONASS, bộ điều khiển, cánh nâng; phiên bản nâng cấp có thân thuôn gọn và đuôi kéo dài.
Trang bị động cơ phản lực ở bản mới, mục tiêu tăng tầm bay lên khoảng 200 km (theo tình báo Ukraine).
Tích hợp cho nhiều cỡ bom 250–3.000 kg; ảnh cho thấy cấu hình với FAB-500T.
Bom lượn FAB-500T treo dưới cánh tiêm kích bom Su-34 trong ảnh đăng hôm 23/10. Ảnh: War Zone
Thông số tầm bay và phòng không liên quan
War Zone nhận định nếu mốc 200 km được xác thực, UMPK gắn động cơ tạo bước nhảy tầm với so với các phiên bản trước.
Chiến thuật và cách thức triển khai
Với tầm bay công bố khoảng 200 km, Su-34 có thể thả bom từ ngoài khu vực rủi ro cao và ngoài tầm đánh chặn của một số lớp phòng không, trong đó có Patriot theo tầm nêu trên. Điều này cho phép mở rộng vùng xuất phát và hành lang tiếp cận, giảm thời gian lưu lại trong khu vực bị đe dọa.
Năng lực kháng nhiễu được phía Ukraine đề cập cho thấy UMPK nâng cấp nhằm duy trì độ chính xác trong môi trường tác chiến điện tử, vốn ngày càng dày đặc. Không quân Ukraine từng thừa nhận bom lượn UMPK là một trong những vũ khí khó đánh chặn.
So sánh năng lực
Về ý tưởng, UMPK tương tự JDAM-ER của Mỹ: dùng bộ cánh nâng và dẫn đường gắn ngoài để biến bom thường thành bom dẫn đường tầm xa, thay vì phát triển dòng đạn chuyên biệt đắt tiền. Khác biệt đáng chú ý là tuyên bố tích hợp động cơ phản lực ở bản UMPK nâng cấp nhằm tăng tầm bay. Theo biên tập viên Thomas Newdick (War Zone), nếu tầm 200 km được xác thực, tính năng tấn công từ xa của UMPK có thể tiệm cận cách thức sử dụng của tên lửa hành trình chiến thuật ở một số kịch bản.
Tác động đối với cán cân khu vực
Việc Odessa lần đầu hứng bom lượn theo thông tin từ phía Ukraine cho thấy phạm vi sử dụng UMPK đang mở rộng về địa lý. Nếu UMPK gắn động cơ được sản xuất hàng loạt như phía Ukraine nhận định và duy trì tầm khoảng 200 km, Nga có thể tăng cường các đòn tấn công ngoài tầm phòng không tuyến trước, gây áp lực lớn hơn lên mạng lưới cảnh giới, đánh chặn và tác chiến điện tử của Ukraine ở miền nam.
Trong ngắn hạn, điều này buộc phía phòng thủ phải điều chỉnh cách bố trí hỏa lực, tăng cường cảnh giới tầm xa và phân tầng đánh chặn. Tuy nhiên, quy mô, nhịp độ và hiệu quả thực tế của các đòn đánh còn phụ thuộc vào số lượng vũ khí, chất lượng dẫn đường trong môi trường nhiễu và phản ứng của hệ thống phòng không Ukraine. Bộ Quốc phòng Nga hiện chưa đưa ra bình luận về loại đạn và cấu hình sử dụng trong đợt tập kích.
CTVX