Nga thử nghiệm hệ thống phòng không tầm gần tự động hóa dựa trên ZU-23-2 để đối phó UAV Ukraine; Hà Lan chính thức tham gia chương trình máy bay không người lái chiến đấu CCA do Mỹ phát triển; Đức và Hà Lan ký hợp đồng mua 222 xe chiến đấu bộ binh SCHAKAL 8x8 trong khuôn khổ chương trình Boxer. Ba diễn biến phản ánh ưu tiên hiện nay: phòng không chi phí thấp, tác chiến người - máy, và hiện đại hóa lực lượng cơ giới châu Âu.
Nga tự động hóa ZU-23-2: tăng mật độ hỏa lực tầm gần
Cuộc thử nghiệm diễn ra tại thao trường Kapustin Yar. Pháo ZU-23-2 được gắn cố định trên tháp bắn tự động thay vì khung bánh xe, tích hợp radar phát hiện mục tiêu và hai súng máy hạng nặng Kord 6P49. Hệ thống có khả năng theo dõi, xác định và chỉ thị mục tiêu cho từng cụm hỏa lực, kèm thiết bị gây nhiễu điện tử bố trí gần radar nhằm chống UAV tấn công theo bầy đàn.
Theo hướng phát triển, mục tiêu là tăng cường phòng không tầm gần bảo vệ cơ sở hạ tầng trong các “hành lang UAV” – nơi khó triển khai tổ hợp phòng không quy mô lớn. Trước đó, Nga thành lập đơn vị không quân Bars-Sarmat dùng máy bay hạng nhẹ đánh chặn UAV ở hậu phương. Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev chứng kiến thử nghiệm, ghi nhận phiên bản trước còn hạn chế và cần tiếp tục cải tiến. Dù vậy, giới quan sát đánh giá hệ thống này chưa đạt mức tự động hóa và hiệu quả đạn nổ giữa không trung như Pilica (Ba Lan) hay Skynex (Đức). Việc tái khởi động dự án bị bỏ dở từ năm 2013 cho thấy ưu tiên tìm giải pháp phòng không chi phí thấp trước làn sóng UAV ngày càng tinh vi.
Pháo ZU-23-2 tự động - Ảnh: Vodohray
Hà Lan tham gia CCA của USAF: tác chiến người - máy với F-35
Ngày 16.10 tại Washington, Hà Lan trở thành quốc gia châu Âu đầu tiên công khai tham gia chương trình Collaborative Combat Aircraft (CCA) của không quân Mỹ. CCA hướng tới phát triển UAV chiến đấu thế hệ mới phối hợp trực tiếp với F-35, đóng vai trò “autonomous wingman” để mở rộng tầm cảm biến, mang thêm vũ khí và đảm nhiệm nhiệm vụ nguy hiểm trong khu vực phòng không dày đặc. Phi công có thể điều khiển UAV từ buồng lái F-35, phù hợp định hướng tác chiến phân tán và kết nối mạng (network-centric warfare) của NATO.
Song song, Bộ Quốc phòng Hà Lan hợp tác với General Atomics Aeronautical Systems và VDL để phát triển UAV trinh sát chiến thuật nhỏ hơn, mục tiêu đưa vào hoạt động từ năm tới. Bước đi này giúp Hà Lan đi trước ở châu Âu về tích hợp AI trong không quân và hình thành đội hình hỗn hợp người - máy.
Hà Lan tham gia chương trình máy bay chiến đấu AI của Mỹ, mở đường cho tác chiến người - máy và hiện đại hóa không quân NATO - Ảnh: General Atomics Aeronautical và Anduril Industries
Đức - Hà Lan mua SCHAKAL 8x8: hiện đại hóa lực lượng cơ giới
Ngày 17.10 tại Bonn, Đức và Hà Lan ký hợp đồng trị giá 4,5 tỉ euro (5,2 tỉ USD) mua tổng cộng 270 xe thiết giáp, trong đó có 222 xe chiến đấu bộ binh SCHAKAL mới. Thỏa thuận do OCCAR điều phối, nâng tổng giá trị chương trình Boxer do OCCAR quản lý lên hơn 10 tỉ euro (11,6 tỉ USD).
SCHAKAL kết hợp tháp pháo điều khiển từ xa PUMA RCT30 với pháo tự động 30 mm, hệ thống quang học hiện đại trên khung gầm Boxer 8x8, tạo hỏa lực tiệm cận xe bánh xích nhưng vẫn cơ động và tiết kiệm vận hành. Gói mua sắm còn gồm xe cứu thương và xe huấn luyện lái để nâng cao bảo đảm y tế và hiệu quả đào tạo.
Phiên bản Boxer mới áp dụng kiến trúc điện tử tiên tiến, sẵn sàng tích hợp C4ISR và các gói tăng cường sống sót. Đây sẽ là cấu hình tiêu chuẩn chung cho các quốc gia sử dụng Boxer trong OCCAR, giúp đồng bộ bảo dưỡng, hậu cần và huấn luyện.
Xe chiến đấu SCHAKAL 8x8 do Đức và Hà Lan phát triển, có giáp mạnh, tháp pháo cỡ trung và hệ thống điện tử tiên tiến - Ảnh: KNDS
Chiến thuật, so sánh và tác động khu vực
Phòng không tầm gần của Nga
Việc tự động hóa ZU-23-2, bổ sung radar và gây nhiễu giúp tăng xác suất phát hiện - bám bắt UAV cỡ nhỏ, giảm phụ thuộc vào kíp pháo thủ và tăng mật độ hỏa lực bảo vệ mục tiêu cố định. Tuy nhiên, so với Pilica (Ba Lan) hay Skynex (Đức) có khả năng lập trình đạn nổ giữa không trung, phiên bản của Nga bị hạn chế về hiệu quả tiêu diệt UAV ở cự ly và trần bay biến hóa.
Manned-Unmanned Teaming trong NATO
CCA thể hiện xu hướng tác chiến người - máy khi UAV chiến đấu chia sẻ gánh nặng cảm biến và hỏa lực cho F-35, phù hợp chiến lược tác chiến phân tán và kết nối mạng. Hà Lan là bên tiên phong ở châu Âu trong tích hợp AI vào lực lượng F-35A, qua đó tăng linh hoạt triển khai và độ sống sót trước hệ thống phòng không đối phương.
Lực lượng cơ giới hạng trung châu Âu
SCHAKAL củng cố năng lực hỏa lực và bảo vệ cho đội hình 8x8, cho phép châu Âu mở rộng quy mô, đồng bộ hóa hậu cần - huấn luyện theo tiêu chuẩn OCCAR. Việc kết hợp hỏa lực 30 mm, cảm biến quang điện và kiến trúc điện tử mở giúp nâng cao khả năng thích nghi nhiệm vụ.
Bảng tóm tắt kỹ thuật - tác chiến (theo dữ liệu nguồn)
Kết luận
Các động thái nêu trên phản ánh ưu tiên công nghệ và chiến thuật hiện nay: Nga tăng cường phòng không chi phí thấp ở tuyến sau; NATO đẩy mạnh tác chiến người - máy; châu Âu chuẩn hóa và hiện đại hóa lực lượng cơ giới. Tác động tổng thể là nâng ngưỡng phòng thủ - tấn công ở châu Âu, với nhấn mạnh vào tự động hóa, kết nối mạng và chuẩn hóa liên minh.
CTVX