Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) có trụ sở chính tại Bắc Kinh. Ảnh: Getty Images
Ngày 23/6, tờ Politico đưa tin Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB), có trụ sở tại Bắc Kinh, đang lên kế hoạch mở văn phòng đầu tiên tại châu Âu, đặt tại thủ đô London, Anh. Văn phòng này dự kiến đi vào hoạt động trước cuối năm 2025, với quy mô nhân sự ban đầu từ 5 đến 10 người.
AIIB được thành lập năm 2013 như một phần trong nỗ lực của Trung Quốc nhằm mở rộng ảnh hưởng kinh tế toàn cầu, song song với Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI). Dù ngân hàng nhiều lần khẳng định hoạt động độc lập theo mô hình đa phương, việc Trung Quốc nắm tới 27% quyền biểu quyết - cao nhất trong số 110 quốc gia thành viên - đã làm dấy lên lo ngại về khả năng chi phối của Bắc Kinh.
Mục tiêu của AIIB khi mở văn phòng tại London là thu hút thêm nguồn vốn tư nhân từ châu Âu, phục vụ các dự án hạ tầng toàn cầu. Theo một số nguồn tin, London vượt qua các ứng viên khác như Frankfurt, Luxembourg và Paris nhờ vị thế trung tâm tài chính quốc tế, sự liên kết với các thị trường lớn và lợi thế múi giờ nằm giữa Bắc Mỹ và châu Á.
Tuy nhiên, kế hoạch này được triển khai trong bối cảnh nhạy cảm. Thủ tướng Anh Keir Starmer đang nỗ lực thiết lập lại quan hệ với Trung Quốc, song nước Anh cũng vừa ký thỏa thuận thương mại mới với Mỹ - quốc gia đang siết chặt chính sách với Bắc Kinh dưới thời Tổng thống Donald Trump. Một số điều khoản trong thỏa thuận có thể gây áp lực lên London trong việc hạn chế hợp tác với các tổ chức tài chính do Trung Quốc hậu thuẫn.
Giới chuyên gia cho rằng quyết định của AIIB có thể khiến Anh đối mặt với những lựa chọn khó khăn trong cân bằng lợi ích giữa hai đối tác lớn. “Chính quyền Mỹ nhiều khả năng sẽ không hoan nghênh sự hiện diện của AIIB tại London”, ông William Matthews - chuyên gia tại Chatham House, nhận định.
Trước những chỉ trích cho rằng AIIB là công cụ phục vụ cho BRI và mục tiêu chính trị của Bắc Kinh, ngân hàng khẳng định các dự án được phê duyệt đều dựa trên đề xuất của khách hàng chứ không theo chỉ đạo từ chính phủ Trung Quốc. Dù vậy, một số khoản vay gần đây của AIIB được ghi nhận tại các quốc gia nằm trong khu vực ưu tiên chiến lược của Trung Quốc như Việt Nam, Thổ Nhĩ Kỳ, Kazakhstan và Azerbaijan.
Kế hoạch mở rộng của AIIB diễn ra trong lúc ngân hàng chuẩn bị bước vào giai đoạn chuyển giao lãnh đạo. Chủ tịch đương nhiệm Jin Liqun - người giữ chức vụ từ khi ngân hàng thành lập - sẽ kết thúc nhiệm kỳ trong năm nay. Trung Quốc đã đề cử bà Zou Jiayi, cựu Thứ trưởng Tài chính và quan chức cấp cao trong hệ thống chính trị Trung Quốc, làm ứng viên kế nhiệm.
Đề cử này làm dấy lên lo ngại tại một số quốc gia thành viên về tính độc lập trong hoạt động của AIIB. Ông Bob Pickard, cựu Giám đốc truyền thông của ngân hàng, từng từ chức vào năm 2023 và cáo buộc rằng nội bộ tổ chức này bị ảnh hưởng bởi các cơ quan chính quyền Trung Quốc. AIIB đã bác bỏ cáo buộc và cho biết cuộc rà soát nội bộ không phát hiện dấu hiệu sai phạm. Tuy nhiên, sự việc vẫn dẫn đến quyết định tạm dừng hợp tác với AIIB từ phía Canada.
Một số chuyên gia khác đánh giá các lo ngại đã bị thổi phồng. Ông Joerg Wuttke, cựu Chủ tịch Phòng Thương mại EU tại Trung Quốc, cho rằng AIIB đến nay vẫn tránh xa các dự án bị chính trị hóa và giữ khoảng cách với doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đồng tình rằng ngân hàng này vẫn đóng vai trò nhất định trong việc củng cố ảnh hưởng của BRI, thông qua hình thức tài chính đa phương.
Tại London, ông Jin Liqun từng phát biểu vào cuối năm 2024 rằng vị thế của thành phố với tư cách trung tâm tài chính toàn cầu vẫn không thay đổi sau Brexit. Gần đây, ông cũng đã có cuộc gặp với Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves để trao đổi về kế hoạch mở văn phòng tại đây. Tuy nhiên, Bộ Tài chính Anh từ chối cung cấp biên bản cuộc họp khi được truyền thông yêu cầu, với lý do “bảo vệ quan hệ quốc tế”.
Anh hiện là một trong những thành viên sáng lập AIIB, gia nhập từ năm 2015 dưới thời Thủ tướng David Cameron, trong giai đoạn từng được gọi là “thời kỳ hoàng kim” của quan hệ Anh - Trung.
Hoàng Anh/Báo Tin tức và Dân tộc