Toàn tỉnh hiện có hơn 1,14 triệu héc ta đất quy hoạch phát triển lâm nghiệp, trong đó có 880 nghìn héc ta đất có rừng. Tỷ lệ che phủ rừng đạt trên 60%. Sản lượng gỗ khai thác từ rừng trồng đạt hơn 2,5 triệu m3/năm. Đặc biệt, đã là gần 22 nghìn héc ta rừng gỗ lớn đã được cấp chứng chỉ FSC (Hệ thống chứng chỉ quản lý rừng bền vững). Đây là tiềm năng lớn để phát triển ngành lâm nghiệp, chế biến gỗ theo hướng bền vững.
Hiệu quả chuỗi liên kết
Từ năm 2021, Công ty CP Lâm sản Xuân Lộc cũng liên kết với người dân trên địa bàn các xã Trà Bồng, Đông Trà Bồng, Thanh Bồng và Cà Đam để trồng gần 8.000ha rừng theo chứng chỉ FSC.
Theo lãnh đạo Công ty CP Lâm sản Xuân Lộc, khi triển khai dự án trồng rừng FSC, công ty phối hợp với chính quyền cơ sở vận động, hướng dẫn người dân tuân thủ quy trình trồng, chăm sóc. Nhất là việc không đốt thực bì, không bán keo dưới 5 năm tuổi và phải trồng thưa, khoảng 3.000 cây/ha (giảm 5.000 - 7.000 cây/ha so với thông thường)...
Công ty thực hiện chính sách hỗ trợ chi phí từ 2 - 7 triệu đồng/ha (tùy tuổi rừng) và cam kết thu mua toàn bộ sản lượng gỗ cao hơn thị trường từ 10% trở lên. Ngoài ra, công ty chi trả toàn bộ chi phí tư vấn, đánh giá và duy trì các tiêu chuẩn của chứng chỉ FSC (định kỳ 5 năm/lần).
Nguyên liệu gỗ khai thác từ rừng được cấp chứng chỉ FSC tại xã Trà Bồng.
Năm 2023, Công ty TNHH gỗ Sơn Anh cũng liên kết với người dân các xã gồm: Mộ Đức, Mỏ Cày, Lân Phong, Long Phụng..., để trồng rừng FSC. Đến nay, hơn 912ha rừng của 111 hộ dân đã được cấp chứng chỉ FSC. Chủ tịch UBND xã Long Phụng Ngô Văn Thanh cho biết, mô hình liên kết trồng rừng FSC không chỉ nâng cao thu nhập cho người dân, tạo nguồn nguyên liệu đảm bảo tiêu chuẩn phục vụ nhu cầu sản xuất và xuất khẩu của doanh nghiệp (DN), mà còn góp phần tích cực vào việc cải tạo, phục hồi và cân bằng môi trường rừng.
Với những lợi ích mà rừng FSC mang lại, chính quyền địa phương cũng như nhiều chủ rừng trên địa bàn tỉnh hưởng ứng, tích cực tham gia. Mới đây, chính quyền và người dân xã Sơn Hạ mong muốn dự án liên kết trồng rừng FSC do Công ty CP Lâm sản TLL đề xuất sớm được triển khai thực hiện.
Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Hạ Nguyễn Tùng Sơn cho biết, hơn 8.800ha đất lâm nghiệp trên địa bàn xã chủ yếu được trồng keo, nhưng hiệu quả kinh tế chưa cao. Do đó, việc liên kết với công ty để trồng rừng FSC sẽ giúp người dân tiếp cận quy trình trồng, chăm sóc và khai thác rừng trồng theo hướng bền vững, chất lượng.
Bên cạnh đó, công ty cũng sẽ hỗ trợ một phần kinh phí đầu tư, chăm sóc và tái tạo rừng trồng; đồng thời cam kết đảm bảo đầu ra của sản phẩm và thu mua khi cây keo bị gãy đổ do thiên tai. Điều này góp phần nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm từ rừng.
"Tỉnh cần ban hành chính sách thu hút DN tham gia liên kết trồng rừng FSC. Tạo thuận lợi để DN, người dân mở rộng diện tích rừng trồng FSC. Đồng thời, kết nối vùng nguyên liệu với công nghiệp chế biến, nhằm xây dựng chuỗi cung ứng ổn định. Các DN cần chuẩn hóa quy trình và công nghệ chế biến, đa dạng sản phẩm nhằm giảm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa và xuất khẩu”.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường HỒ TRỌNG PHƯƠNG
Hướng đến chế biến sâu
Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Môi trường, giai đoạn 2021 - 2025, diện tích rừng trồng mới và trồng dặm của tỉnh tăng cả về quy mô và chất lượng (khoảng 140 nghìn héc ta). Qua đó, cung cấp nguồn nguyên liệu gỗ dồi dào cho chế biến, phục vụ tiêu dùng nội địa và xuất khẩu. Tuy nhiên, năng suất, chất lượng và giá trị rừng trồng vẫn còn thấp, bởi đối tượng rừng trồng phần lớn là cây keo, sản phẩm chủ yếu ở dạng sơ chế làm nguồn nguyên liệu dăm gỗ, ít được chế biến.
Hiện nay, toàn tỉnh có khoảng 70 dự án (vốn đầu tư trên 3.000 tỷ đồng) đầu tư chế biến gỗ, dăm gỗ nhưng chủ yếu là băm, xẻ làm nguồn nguyên liệu dăm xuất khẩu. Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hồ Trọng Phương cho rằng, để nâng cao hiệu quả và giá trị của rừng trồng thì phải đầu tư chế biến sâu các sản phẩm từ gỗ, gắn với đẩy mạnh hợp tác trong phát triển vùng nguyên liệu rừng trồng được cấp chứng chỉ FSC. Bởi diện tích rừng được cấp chứng chỉ FSC sẽ trở thành vùng cung cấp nguyên liệu bền vững và được xem là “giấy thông hành” để đảm bảo truy xuất nguồn gốc sản phẩm từ rừng.
Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là nhiều hộ gia đình chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất rừng, nên việc liên kết thành nhóm hộ để xây dựng phương án trồng rừng FSC gặp rất nhiều khó khăn. Việc tổ chức đánh giá để cấp và duy trì chứng chỉ FSC mất nhiều thời gian, chi phí (khoảng 1 triệu đồng/ha).
Bài, ảnh: THANH PHONG