Ngành da giày Việt: Đối diện áp lực cạnh tranh và yêu cầu đổi mới

6 giờ trướcBài gốc

Trong 8 tháng đầu năm 2025, ngành da giày Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng khoảng 10%, một con số đáng khích lệ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động. Đặc biệt, thị trường Hoa Kỳ tiếp tục giữ vai trò động lực chính, với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu đạt 12%. Tuy nhiên, mức tăng trưởng này được đánh giá chưa phản ánh sự bền vững.

Dù tăng trưởng cao nhưng ngành da giày Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều khó khăn.

Theo bà Phan Thị Thanh Xuân- Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày - Túi xách Việt Nam, hiên nay, nhiều doanh nghiệp vẫn đang chịu áp lực rất lớn từ chi phí sản xuất tăng cao trong nước, trong khi giá xuất khẩu bị ép giảm. Điều này tạo ra nghịch lý như sản lượng xuất khẩu tăng nhưng lợi nhuận ròng của doanh nghiệp lại bị bào mòn.

Thách thức lớn nhất hiện nay chính là giá xuất khẩu. Trong khi các đối tác quốc tế, đặc biệt là các nhà nhập khẩu lớn, luôn tìm cách ép giá, thì chi phí đầu vào tại Việt Nam, từ nguyên phụ liệu đến lao động và logistics, đều tăng cao. Doanh nghiệp Việt không thể cạnh tranh trực diện về giá với Trung Quốc, quốc gia có hệ thống hạ tầng, chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu và logistics vượt trội.

Sự thiếu hụt về chuỗi cung ứng nội địa khiến doanh nghiệp buộc phải nhập khẩu phần lớn nguyên phụ liệu, dẫn đến chi phí cao và phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài. Điều này làm giảm tính chủ động và khả năng cạnh tranh dài hạn của ngành. Ngay cả khi doanh nghiệp trong nước muốn đầu tư vào sản xuất nguyên phụ liệu, họ vẫn gặp vướng mắc về chính sách, thủ tục và khả năng hoàn thuế.

Theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính), trong 6 tháng đầu năm 2025, ngành da giày Việt Nam đã ghi nhận một kết quả xuất khẩu vượt trội, với tổng kim ngạch hơn 14 tỷ USD, tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, giày dép chiếm khoảng 12 tỷ USD, tăng 10,1%. Nhóm túi xách, vali và ô dù cũng có sự tăng trưởng đáng kể 11,6%, đạt gần 2,2 tỷ USD.

Một trong những rào cản phát triển khác là vấn đề công nghệ. Nhiều khách hàng quốc tế sẵn sàng chuyển giao sản phẩm mới cho doanh nghiệp Việt Nam sản xuất, nhưng thực tế các doanh nghiệp lại chưa làm chủ được công nghệ. Do đó, đơn hàng vẫn phải duy trì tại Trung Quốc, nơi có lợi thế về trình độ sản xuất, tự động hóa và nghiên cứu phát triển.

Điều này cho thấy, nếu không nhanh chóng đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại, từ thiết kế, tạo mẫu cho đến sản xuất hàng loạt, ngành da giày Việt Nam sẽ bỏ lỡ cơ hội nâng cấp chuỗi giá trị. Thay vì chỉ dừng lại ở gia công, ngành cần vươn lên nắm bắt khâu có giá trị gia tăng cao hơn.

Không chỉ đối mặt với Trung Quốc, ngành da giày Việt Nam còn chịu sức ép cạnh tranh từ các nước trong khu vực. Indonesia đang tích cực đàm phán hiệp định thương mại tự do (FTA) với Liên minh châu Âu. Nếu hiệp định này được ký kết vào cuối năm 2026 hoặc đầu 2027, Indonesia sẽ có lợi thế thuế quan lớn trong xuất khẩu da giày sang EU, một thị trường quan trọng mà Việt Nam đang khai thác nhờ EVFTA.

Một vấn đề nổi cộm hiện nay là những bất cập trong chính sách xuất nhập khẩu. Mặc dù luật đã có những điểm thông thoáng hơn, song một số nghị định chưa được sửa đổi, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc chủ động sản xuất. Cụ thể, nhiều doanh nghiệp phản ánh không thể hoàn thuế khi mua bán nguyên phụ liệu trong nước, dẫn đến việc họ buộc phải nhập khẩu thay vì sử dụng nguồn nội địa. Đây là nghịch lý gây lãng phí tiềm năng phát triển chuỗi cung ứng trong nước.

Ngoài ra, việc triển khai các mô hình trung tâm nguyên phụ liệu cho dệt may, da giày và gỗ cũng gặp nhiều khó khăn. Đây là mô hình mới, không chỉ đơn thuần là kho vận, mà còn bao gồm chợ giao dịch, trung tâm R&D, dịch vụ thử nghiệm và đánh giá chất lượng. Tuy nhiên, do vướng mắc về thủ tục và thiếu kinh nghiệm, các hiệp hội và doanh nghiệp gặp nhiều trở ngại khi triển khai.

Từ thực tiễn trên, bà Phan Thị Thanh Xuân kiến nghị cần sớm sửa đổi các Nghị định liên quan đến hoàn thuế và chính sách ưu đãi để khuyến khích doanh nghiệp sử dụng nguyên phụ liệu trong nước. Đồng thời, cần đẩy nhanh tiến trình xây dựng trung tâm nguyên phụ liệu đa chức năng với kinh nghiệm từ các quốc gia khác, đặc biệt là Trung Quốc, từ đó tạo nền tảng lâu dài cho ngành.

Theo các chuyên gia, nếu tận dụng được thời cơ và thực hiện cải cách đúng hướng, da giày Việt Nam không chỉ giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu mà còn tiến tới làm chủ các khâu có giá trị cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, để làm được điều này, thì bên cạnh những chính sách hỗ trợ, Việt Nam nên mở rộng thị trường sang Trung Đông, Nam Mỹ và châu Phi. Điều này giúp giảm phụ thuộc vào một số thị trường chính và giảm rủi ro khi cạnh tranh quốc tế ngày càng gay gắt.

Ngoài ra, doanh nghiệp cần mạnh dạn đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại, từ khâu thiết kế, tạo mẫu đến tự động hóa dây chuyền. Nhà nước có thể hỗ trợ thông qua các quỹ đổi mới sáng tạo, khuyến khích hợp tác với các viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ quốc tế. Bên cạnh công nghệ, các doanh nghiệp cũng cần cải thiện quản trị, từ quản lý chi phí, chất lượng đến phát triển bền vững (ESG). Đây sẽ là tiêu chí quan trọng để giữ chân khách hàng lớn trong dài hạn.

Thanh Hằng

Nguồn Tài Chính : http://tapchitaichinh.vn/nganh-da-giay-viet-doi-dien-ap-luc-canh-tranh-va-yeu-cau-doi-moi.html