Ngành nhựa vươn mình trở thành lĩnh vực xuất khẩu mũi nhọn của đất nước.
Những năm đầu Đổi mới, Việt Nam dồn lực triển khai nhiều dự án hạ tầng nhằm tạo nền tảng thu hút đầu tư, kinh doanh, phát triển nền kinh tế thị trường. Tuy nhiên, bài toán nguyên vật liệu trở thành vấn đề nan giải do ngành sản xuất trong nước còn yếu.
Trong bối cảnh ấy, năm 1990, sau 30 năm sản xuất đồ chơi trẻ em, Nhà máy Nhựa Thiếu niên tiền phong (tiền thân của Công ty CP Nhựa Thiếu niên tiền phong – Nhựa Tiền phong) chính thức chuyển sang sản xuất ống nhựa PVC, phục vụ các công trình xây dựng, cấp thoát nước trên cả nước.
Cũng trong năm đó, đối thủ lớn nhất của Nhựa Tiền phong tính đến hiện tại là Công ty CP Nhựa Bình Minh, chính thức đăng ký bảo hộ thương hiệu và logo Nhựa Bình Minh và bước đầu thiết lập hệ thống phân phối, tập trung vào khu vực phía Nam.
Bước chuyển của hai ông lớn sản xuất nhựa xây dựng, khi ấy đều là doanh nghiệp nhà nước, thể hiện sự thích ứng mạnh mẽ của ngành nhựa Việt Nam với làn sóng kinh tế thị trường, khởi nguồn từ chủ trương Đổi mới.
Khi ngành nhựa đang tích cực chuyển mình, ngày 22/10/1990, Hiệp hội Nhựa Việt Nam (VPA) chính thức được thành lập theo quyết định của Bộ Công nghiệp nhẹ, nay là Bộ Công thương. Cố doanh nhân Phạm Gia Được, nguyên Tổng giám đốc Liên hiệp Sản xuất – xuất nhập khẩu nhựa (tiền thân của Tổng công ty Nhựa Việt Nam – Vinaplast), được lựa chọn vào vị trí Chủ tịch VPA.
Từng bước vươn mình
Định hướng cho ngành nhựa phát triển dưới sự dẫn dắt của VPA được ông Được lựa trọn trên nền móng “tư duy đúng giúp tập trung học hôm nay, giàu ngày mai; tư duy sai kéo lùi mãi mãi”.
Kim chỉ nam ấy kéo theo những chuyển biến mạnh mẽ trong cộng đồng doanh nghiệp ngành nhựa Việt Nam. Theo VPA, giai đoạn từ 1995 – 2010, Việt Nam từng bước phá băng quan hệ đối ngoại và thiết lập ngoại giao kinh tế sâu rộng, một loạt doanh nghiệp, từ Bình Minh, Rạng Đông, Tiền Phong cho đến Duy Tân, Đại Đồng Tiến… được thành lập hoặc tái cấu trúc.
Không còn phụ thuộc vào dây chuyền sản xuất nhỏ lẻ lạc hậu, theo VPA, cộng đồng doanh nghiệp ngành nhựa Việt Nam mạnh dạn đầu tư dây chuyền hiện đại với những công nghệ ép phun, ép thổi tự động, khuôn chính xác và robot hóa khâu đóng gói.
Đơn cử như Đại Đồng Tiến, doanh nghiệp nhựa được thành lập năm 1997 trên cơ sở một tổ hợp sản xuất nhỏ chuyên sản xuất đồ nhựa gia dụng. Doanh nhân Trịnh Đồng, Nhà sáng lập Đại Đồng Tiến, thành công lèo lái công ty trở thành doanh nghiệp nhựa đầu tiên chứng chỉ quản lí chất lượng ISO 9001:2000, sử dụng công nghệ hạt nano bạc trên nhiều dòng sản phẩm nhựa cao cấp phục vụ khách hàng trong nước và xuất khẩu.
Hay Công ty CP Khuôn chính xác Minh Đạt (Mida), doanh nghiệp trong hệ sinh thái ngành nhựa của doanh nhân Trần Duy Hy. Thành lập năm 2005, Mida tập trung vào dòng sản phẩm khuôn mẫu, linh kiện nhựa chính xác và nhựa y tế, đến năm 2017 đã trở thành nhà cung ứng chiến lược cho những ông lớn công nghệ toàn cầu như Samsung, Schneider Electric.
Không chỉ dựa vào chất lượng, ngành nhựa Việt Nam từng bước chinh phục thị trường quốc tế còn nhờ vào các sản phẩm xanh, bền vững, tiêu biểu có thể kể đến sản phẩm bao bì nhựa sinh học của Công ty CP Nhựa An Phát Xanh, bao bì nhựa tái chế của Công ty CP Nhựa tái chế Duytan, Công ty CP Tái chế nhựa Lam Trân.
Với nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, từ một ngành công nghiệp thô sơ, ngành nhựa nhanh chóng lọt vào top 10 lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với tổng kim ngạch gần 10 tỷ USD năm 2024, cao gấp 50 lần so với con số 200 triệu USD năm 2000, đóng góp 6 – 7% vào giá trị sản xuất công nghiệp quốc gia.
Ngành nhựa trong tương lai phát triển mới
Xuôi theo dòng chảy thời cuộc, ngành nhựa tiếp tục định vị mình như một lĩnh vực quan trọng thúc đẩy nền kinh tế, trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu cải thiện chất lượng tăng trưởng, trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao.
“Ngành nhựa sẽ hòa nhập cùng nhịp phát triển của đất nước, kiên định bước vào kỷ nguyên thịnh vượng và hội nhập”, Chủ tịch VPA Đinh Đức Thắng nhấn mạnh.
Ông Thắng đánh giá, trong bối cảnh mới, ngành nhựa cần đảm bảo chủ động nguồn nguyên liệu nhập khẩu, thay vì phụ thuộc vào nhập khẩu nguyên vật liệu từ nước ngoài với tỷ lệ trên 70% như hiện nay, thông qua đẩy mạnh phát triển các nhà máy hóa dầu, cung ứng nguyên liệu.
Song song với đó là mũi nhọn về phát triển bền vững, bao gồm thúc đẩy thu gom, tái chế nhựa cũng như phát triển các sản phẩm nhựa bền vững, giá trị sử dụng cao, thân thiện với môi trường và cộng đồng.
Thông tin từ VPA, hiệp hội đang đề nghị với Chính phủ về việc cho phép thành lập các khu công nghiệp chuyên biệt về tái chế và kinh tế tuần hoàn, nơi doanh nghiệp có thể triển khai các dự án tái chế với thủ tục đầu tư, kinh doanh được đơn giản và rút gọn.
Thực tế, chủ động nguyên liệu và đáp ứng tiêu chuẩn bền vững không chỉ là cách ngành nhựa đóng góp cho tiến trình phát triển của đất nước, mà còn là yếu tố mang tính sống còn trước một thế giới nhiều biến động.
Trên hành trình mới, VPA cho biết sẽ duy trì phương châm “Xây dựng một ngành nhựa Việt Nam xanh, hiện đại, hội nhập và thịnh vượng”, qua đó tiếp tục trở thành mái nhà chung của cộng đồng doanh nghiệp ngành nhựa, hội tụ trí tuệ, trách nhiệm và tính sáng tạo để hướng đến một ngành công nghiệp hiện đại, đóng góp vào sự phát triển bền vững và nhân văn.
Phạm Sơn