Cựu chiến binh Nguyễn Anh Dũng.
Nhân ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam (22/12), Báo Thế giới và Việt Nam đã có cuộc trao đổi với cựu chiến binh Nguyễn Anh Dũng, Trung đội trưởng trinh sát C20, Trung đoàn 48, Sư đoàn 320, Quân đoàn 3 (nay là Quân đoàn 34) về tô thắm vẻ đẹp hình ảnh người lính cụ Hồ trong thời đại ngày nay.
Bản lĩnh, trí tuệ của Bộ đội cụ Hồ thời kỳ mới
Nhìn lại chặng đường 81 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội Nhân dân Việt Nam, điều gì khiến ông cảm thấy tự hào nhất khi nhắc đến truyền thống của “Bộ đội Cụ Hồ”?
Khi nhìn lại chặng đường 81 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của Quân đội Nhân dân Việt Nam, điều khiến tôi cảm thấy tự hào nhất khi nhắc đến truyền thống của “Bộ đội cụ Hồ” chính là bản chất cách mạng, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu.
Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, từ những năm tháng kháng chiến gian khổ, hy sinh đến thời bình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay – người lính cụ Hồ luôn tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân; giàu lòng yêu nước, tinh thần quốc tế trong sáng; sẵn sàng hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân.
Tôi tự hào bởi hình ảnh người chiến sĩ không chỉ kiên cường nơi chiến trường mà còn gần gũi, nghĩa tình trong đời sống thường ngày: Giúp dân chống lũ, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, bảo vệ chủ quyền biên giới, biển đảo. Chính sự gắn bó máu thịt với nhân dân, cùng phẩm chất “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” đã làm nên giá trị bền vững và cao đẹp của bộ đội Cụ Hồ – một truyền thống không chỉ được gìn giữ, mà còn tiếp tục được bồi đắp qua từng thế hệ hôm nay và mai sau.
Cựu chiến binh (phải) bên các đồng đội.
Nhiều thế hệ chiến sĩ đã hun đúc nên những giá trị cốt lõi của quân đội ta: “Trung với Đảng, hiếu với dân… nhiệm vụ nào cũng hoàn thành…”. Theo ông, điều gì làm nên sức sống bền bỉ của những giá trị ấy trong suốt chiều dài lịch sử?
Nhiều thế hệ chiến sĩ đã hun đúc nên những giá trị cốt lõi của quân đội ta: “Trung với Đảng, hiếu với dân… nhiệm vụ nào cũng hoàn thành…”. Sức sống bền bỉ của những giá trị cốt lõi ấy bắt nguồn từ chỗ đó không phải là những khẩu hiệu trừu tượng, mà được hình thành, tôi luyện và kiểm chứng qua thực tiễn đấu tranh cách mạng và cuộc sống hằng ngày của Quân đội Nhân dân Việt Nam.
"Cựu chiến binh phải là tấm gương về bản lĩnh chính trị, đạo đức và lối sống. Dù trở về với đời thường, phẩm chất người lính không được phai nhạt mà phải thể hiện rõ trong cách nghĩ, cách làm, trong tinh thần trách nhiệm với gia đình, cộng đồng và xã hội...".
Trước hết, những giá trị như “Trung với Đảng, hiếu với dân; nhiệm vụ nào cũng hoàn thành; khó khăn nào cũng vượt qua; kẻ thù nào cũng đánh thắng” được đặt trên nền tảng đường lối đúng đắn của Đảng và tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng quân đội kiểu mới. Khi mục tiêu chiến đấu gắn chặt với lợi ích của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân, thì mỗi người lính đều có niềm tin, lý tưởng và động lực tinh thần rất lớn để phấn đấu, hy sinh.
Bên cạnh đó, sức sống của những giá trị ấy còn đến từ sự kế thừa và nêu gương của các thế hệ đi trước. Từ những đội quân nhỏ bé ban đầu đến một quân đội chính quy, hiện đại hôm nay, mỗi thế hệ chiến sĩ đều học tập, rèn luyện và làm giàu thêm truyền thống bằng hành động cụ thể.
Quan trọng hơn cả, những giá trị ấy luôn được vận dụng sáng tạo, phù hợp với yêu cầu của từng giai đoạn lịch sử. Dù trong chiến tranh hay thời bình, trong huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu hay tham gia phát triển kinh tế – xã hội, phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn, phẩm chất người lính Cụ Hồ vẫn được thể hiện sinh động, gần gũi và có sức lan tỏa mạnh mẽ.
Chính sự thống nhất giữa lý tưởng, hành động và niềm tin của nhân dân đã làm nên sức sống lâu bền của những giá trị cốt lõi ấy trong suốt chiều dài lịch sử Quân đội Nhân dân Việt Nam.
Cựu chiến binh Nguyễn Anh Dũng (trái) bên đồng đội của mình.
Là người từng trực tiếp trải nghiệm môi trường quân ngũ, ông nhận thấy trách nhiệm của mỗi cựu chiến binh trong việc gìn giữ, lan tỏa và tô thắm vẻ đẹp hình ảnh Quân đội Nhân dân Việt Nam trong đời sống xã hội hiện nay như thế nào?
Theo tôi, mỗi cựu chiến binh – những người đã từng rèn luyện, trưởng thành trong môi trường quân ngũ luôn mang trên mình trách nhiệm rất đặc biệt trong việc gìn giữ, lan tỏa và tiếp tục tô thắm hình ảnh cao đẹp của Quân đội Nhân dân Việt Nam trong đời sống xã hội hôm nay.
Trước hết, cựu chiến binh phải là tấm gương về bản lĩnh chính trị, đạo đức và lối sống. Dù trở về với đời thường, phẩm chất người lính không được phai nhạt mà phải thể hiện rõ trong cách nghĩ, cách làm, trong tinh thần trách nhiệm với gia đình, cộng đồng và xã hội; kiên định trước những khó khăn, không dao động trước những quan điểm sai trái, tiêu cực.
Bên cạnh đó, mỗi cựu chiến binh có trách nhiệm truyền lửa truyền thống cho thế hệ trẻ. Thông qua những câu chuyện chân thực về chiến tranh, về tình đồng chí, đồng đội, về ý chí vượt khó và tinh thần vì Tổ quốc, vì nhân dân, chúng tôi góp phần giúp lớp trẻ hiểu đúng, hiểu sâu hơn về lịch sử, từ đó bồi đắp lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và ý thức trách nhiệm công dân.
Ngoài ra, cựu chiến binh cần tích cực tham gia các phong trào ở cơ sở, phát triển kinh tế, xây dựng nếp sống văn hóa, giữ gìn an ninh trật tự, tham gia hòa giải, giúp nhau giảm nghèo, chung tay xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh. Chính những việc làm bình dị nhưng thiết thực ấy là minh chứng sống động cho hình ảnh người lính Cụ Hồ trong thời bình. Có thể nói, bằng hành động cụ thể, gương mẫu và tinh thần trách nhiệm cao, mỗi cựu chiến binh đều góp phần giữ gìn niềm tin của nhân dân, làm cho hình ảnh Quân đội Nhân dân Việt Nam ngày càng tỏa sáng trong lòng xã hội.
Cựu chiến binh Nguyễn Anh Dũng (trái) chụp ảnh kỷ niệm cùng đồng đội.
Trách nhiệm người trẻ
Để thế hệ trẻ hôm nay được sinh ra trong hòa bình, lớn lên trong kỷ nguyên số có thể thấm nhuần truyền thống vẻ vang của quân đội, chúng ta cần thực hiện những phương pháp, hoạt động hay mô hình giáo dục nào cho phù hợp?
Để thế hệ trẻ hôm nay – những người sinh ra trong hòa bình, lớn lên trong kỷ nguyên số có thể thấm nhuần và trân trọng truyền thống vẻ vang của quân đội ta, việc giáo dục cần đổi mới cả nội dung, phương pháp và cách tiếp cận, phù hợp với tâm lý, môi trường sống và tư duy của các em.
Trước hết, cần kể lại truyền thống bằng những câu chuyện thật, con người thật, thay vì chỉ truyền đạt bằng lý thuyết khô cứng. Những ký ức chiến tranh, những tấm gương anh hùng, những hy sinh thầm lặng của người lính nên được chuyển tải qua phim tài liệu, sách tranh, mạng xã hội, nền tảng số… với ngôn ngữ gần gũi, hình ảnh sinh động để dễ chạm tới cảm xúc của giới trẻ.
Thứ hai, nên đẩy mạnh giáo dục trải nghiệm và thực hành. Các mô hình như học kỳ quân đội, tham quan bảo tàng, di tích lịch sử, giao lưu với cựu chiến binh, tham gia hoạt động tình nguyện cùng lực lượng vũ trang, diễn tập kỹ năng sinh tồn, cứu hộ – cứu nạn… sẽ giúp các em “chạm” vào giá trị truyền thống, từ đó hình thành nhận thức và tình cảm một cách tự nhiên, bền vững.
Thứ ba, cần gắn giáo dục truyền thống quân đội với các vấn đề thời sự và trách nhiệm công dân trong thời đại mới. Khi các em hiểu rằng bảo vệ Tổ quốc hôm nay không chỉ là cầm súng ra chiến trường, mà còn là bảo vệ chủ quyền số, giữ gìn bản sắc văn hóa, đấu tranh với thông tin xấu độc, xây dựng đất nước giàu mạnh, thì truyền thống quân đội sẽ trở nên gần gũi và có ý nghĩa thiết thực.
Cuối cùng, vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội phải được kết nối chặt chẽ. Người lớn, đặc biệt là cựu chiến binh và cán bộ, chiến sĩ đang phục vụ trong quân đội, cần nêu gương bằng chính lối sống, trách nhiệm và cống hiến của mình. Khi truyền thống được lan tỏa bằng cả lời nói và hành động, thế hệ trẻ sẽ tiếp nhận một cách tự giác, tự hào và có khát vọng tiếp bước cha anh. Có như vậy, truyền thống vẻ vang của Quân đội Nhân dân Việt Nam mới thực sự sống động, bền vững và tiếp tục được trao truyền trong kỷ nguyên số.
Giáo dục học sinh về lòng yêu nước được chú trọng trong trường học. (Ảnh: Thân Phương Quyên)
Công nghệ thông tin, mạng xã hội và các nền tảng số mở ra nhiều cơ hội mới để truyền tải thông điệp giáo dục. Ông đánh giá thế nào về việc ứng dụng chuyển đổi số, phim tài liệu, bảo tàng số… trong việc giúp thanh thiếu niên tiếp cận truyền thống Quân đội Nhân dân Việt Nam một cách hấp dẫn và hiệu quả hơn?
Công nghệ thông tin, mạng xã hội và các nền tảng số mở ra nhiều cơ hội mới để truyền tải thông điệp giáo dục. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, mạng xã hội và các nền tảng số là một hướng đi rất đúng đắn, cần thiết và phù hợp với thời đại, đặc biệt trong giáo dục truyền thống cho thanh thiếu niên hôm nay.
Đầu tiên, chuyển đổi số giúp lịch sử và truyền thống trở nên gần gũi, sinh động hơn. Thay vì chỉ tiếp cận qua sách vở khô khan, các em có thể tìm hiểu truyền thống Quân đội Nhân dân Việt Nam thông qua phim tài liệu số, video ngắn, đồ họa 3D, thực tế ảo… Những hình thức này giúp tái hiện chân thực các trận đánh, hình ảnh người lính, những tấm gương anh hùng, từ đó khơi gợi cảm xúc, niềm tự hào và sự đồng cảm sâu sắc.
Đồng thời, bảo tàng số và không gian trưng bày trực tuyến mở rộng cơ hội tiếp cận cho mọi đối tượng. Không phải thanh thiếu niên nào cũng có điều kiện đến thăm bảo tàng hay di tích lịch sử, nhưng với bảo tàng số, chỉ cần một thiết bị kết nối internet, các em ở bất cứ đâu cũng có thể tham quan, tìm hiểu hiện vật, tư liệu quý về Quân đội. Điều này góp phần lan tỏa giá trị lịch sử một cách rộng rãi, bền vững.
Bên cạnh đó, nếu mạng xã hội được sử dụng đúng hướng sẽ là kênh giáo dục hiệu quả. Những câu chuyện lịch sử được kể lại bằng ngôn ngữ hiện đại, ngắn gọn, dễ hiểu trên các nền tảng số sẽ dễ tiếp cận giới trẻ hơn.
Qua đó, truyền thống “Bộ đội cụ Hồ” không chỉ được ghi nhớ mà còn được lan tỏa bằng sự tự nguyện, yêu thích của chính thanh thiếu niên. Tuy nhiên, tôi cũng cho rằng, ứng dụng công nghệ phải đi đôi với tính chính xác, định hướng đúng đắn và giá trị nhân văn. Nội dung truyền tải cần được chọn lọc kỹ lưỡng, tránh thương mại hóa hay đơn giản hóa lịch sử. Đồng thời, công nghệ chỉ là phương tiện; điều cốt lõi vẫn là bồi dưỡng lý tưởng, lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm đối với Tổ quốc cho thế hệ trẻ.
Tóm lại, chuyển đổi số, phim tài liệu và bảo tàng số nếu được đầu tư bài bản, sáng tạo và đúng định hướng sẽ là cầu nối hiệu quả, giúp thanh thiếu niên tiếp cận truyền thống vẻ vang của Quân đội Nhân dân Việt Nam một cách hấp dẫn, sâu sắc và phù hợp với nhịp sống hiện đại.
Phi Yến