Ngày Thế giới phòng chống bệnh Alzheimer: Chúng ta đã tiến xa đến đâu trong việc điều trị bệnh?

3 giờ trướcBài gốc

Trong nhiều thập kỷ qua, Alzheimer vẫn là một “ẩn số” lớn của y học, với vô số nỗ lực tìm kiếm phương pháp chữa trị nhưng hầu hết đều đi vào ngõ cụt. Căn bệnh này hiện chiếm khoảng 70% số ca sa sút trí tuệ toàn cầu và là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở người cao tuổi.

Nhân Ngày Thế giới phòng chống bệnh Alzheimer, với những tín hiệu tích cực trong nghiên cứu điều trị và chẩn đoán bệnh, niềm tin vào khả năng kiểm soát căn bệnh này được củng cố mạnh mẽ hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, thời gian gần đây, những tín hiệu tích cực đã xuất hiện: hai loại thuốc mới lần đầu tiên chứng minh khả năng làm chậm tiến triển bệnh, cùng với một xét nghiệm máu tiên phong hứa hẹn cách chẩn đoán đơn giản và ít xâm lấn hơn. Những bước tiến này, dù chưa phải lời giải cuối cùng, đang mang lại hy vọng lớn lao cho bệnh nhân và gia đình.

Thuốc mới - bước tiến mở đường

Trong hàng chục năm, hàng tỷ USD đã được rót vào nghiên cứu điều trị Alzheimer nhưng không thu được kết quả. Gần đây, thuốc donanemab của Eli Lilly và lecanemab do Biogen và Eisai phát triển đã trở thành hai loại thuốc đầu tiên chứng minh được hiệu quả làm chậm rõ rệt tiến triển của bệnh.

Thuốc donanemab đã chứng minh được hiệu quả làm chậm rõ rệt tiến triển của bệnh.

Các chuyên gia y tế đánh giá đây là một cột mốc quan trọng, mở ra hướng đi mới trong điều trị. Dù hiệu quả chỉ ở mức vừa phải và chủ yếu dành cho bệnh nhân giai đoạn đầu, những thuốc này cho thấy rằng can thiệp y học có thể tạo ra khác biệt thực sự.

Lecanemab, với tên thương mại Leqembi, đã được phê duyệt sử dụng tại Mỹ và một số quốc gia khác. Tại châu Âu, tranh luận vẫn còn tiếp diễn, khi một số cơ quan y tế lo ngại về chi phí và tác dụng phụ. Dẫu vậy, việc thuốc đã được lưu hành trên thị trường quốc tế là dấu hiệu cho thấy khoa học đang tiến những bước vững chắc trên con đường điều trị.

Lecanemab, với tên thương mại Leqembi, đã được phê duyệt sử dụng tại Mỹ và một số quốc gia khác.

Xét nghiệm máu - triển vọng chẩn đoán sớm

Song hành cùng các loại thuốc mới, các nhà khoa học cũng đang nỗ lực đơn giản hóa quá trình chẩn đoán Alzheimer. Nếu trước đây bệnh nhân phải trải qua thủ thuật chọc dò dịch não tủy, vừa tốn kém, vừa gây khó chịu, thì nay, một xét nghiệm máu phát hiện dấu ấn sinh học đã được phát triển.

Mỹ đã chính thức cấp phép cho phương pháp này từ tháng 5, trong khi châu Âu vẫn thận trọng hơn. Tại Anh, một thử nghiệm lâm sàng toàn quốc đang được triển khai. Nếu thành công, đây có thể là bước ngoặt giúp phát hiện bệnh từ giai đoạn rất sớm, tạo cơ hội cho việc điều trị hiệu quả hơn.

Gần đây, các nhà khoa học đã phát triển xét nghiệm máu phát hiện “dấu ấn sinh học” của bệnh Alzheimer. Mỹ đã cấp phép cho phương pháp này từ tháng 5 vừa qua. Ảnh: Alamy

Tuy nhiên, giới chuyên môn vẫn còn tranh luận về độ tin cậy của xét nghiệm. Một số bác sĩ châu Âu cho rằng cần kết hợp với đánh giá lâm sàng toàn diện để xác định mức độ suy giảm nhận thức. Dù vậy, không ai phủ nhận rằng hướng đi mới này sẽ góp phần quan trọng trong việc mở rộng cơ hội tiếp cận chẩn đoán cho hàng triệu người.

Lối sống và khả năng phòng ngừa

Trong khi thuốc và chẩn đoán sớm đang từng bước tiến lên, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng yếu tố lối sống đóng vai trò đáng kể trong nguy cơ mắc Alzheimer. Theo một nghiên cứu tổng quan của The Lancet, gần một nửa số ca bệnh liên quan đến các thói quen như béo phì, hút thuốc, uống rượu, ít vận động và mất thính lực.

Điều này đồng nghĩa với việc, ngay cả khi chưa có phương pháp chữa trị hoàn toàn, mỗi người đều có thể chủ động giảm nguy cơ thông qua việc rèn luyện thể chất, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý và chăm sóc sức khỏe tinh thần.

Thay đổi lối sống có thể góp phần làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.

Một nghiên cứu công bố trên JAMA gần đây cho thấy tốc độ suy giảm nhận thức của bệnh nhân Alzheimer có phần chậm lại sau hai năm tham gia chương trình hỗ trợ sức khỏe chuyên sâu. Kết quả này, dù chưa thực sự lớn, vẫn mang lại niềm tin rằng thay đổi lối sống có thể góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Hy vọng từ những bước đi đầu tiên

Alzheimer vẫn là một thách thức lớn của y học hiện đại, nhưng so với vài năm trước, bức tranh đã bớt ảm đạm. Sự xuất hiện của thuốc mới, sự phát triển của xét nghiệm máu, cùng với nhận thức ngày càng cao về phòng ngừa, đã mở ra những tia hy vọng rõ rệt.

“Chỉ những nghiên cứu kéo dài 10 đến 15 năm mới có thể chứng minh hiệu quả lâu dài, nhưng so với điểm xuất phát, đây đã là bước tiến lớn”, nhà dịch tễ học Pháp Cecilia Samieri nhấn mạnh.

Chủ đề của Ngày Thế giới phòng chống bệnh Alzheimer năm nay là “Hãy hỏi về mất trí nhớ. Hãy hỏi về bệnh Alzheimer”, khuyến khích mọi người đối thoại cởi mở về bệnh, chẩn đoán sớm và hỗ trợ các gia đình bị ảnh hưởng.

Nhân Ngày Thế giới phòng chống bệnh Alzheimer, có thể khẳng định rằng cuộc chiến chống lại căn bệnh này đã thực sự có những bước khởi đầu hứa hẹn. Bên cạnh nỗ lực của y học, việc nâng cao nhận thức cộng đồng, điều chỉnh lối sống và đầu tư nghiên cứu lâu dài vẫn là chìa khóa để giảm gánh nặng bệnh tật cho xã hội.

Con đường phía trước còn dài, nhưng với những thành tựu khoa học gần đây, hy vọng về một tương lai kiểm soát và thậm chí chiến thắng Alzheimer có thể không còn quá xa vời.

Bệnh Alzheimer – Những điều cần biết

Alzheimer là dạng phổ biến nhất của sa sút trí tuệ, gây suy giảm trí nhớ, tư duy và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.

• Tỉ lệ mắc: Chiếm khoảng 70% số ca sa sút trí tuệ toàn cầu.

• Nguy cơ: Tăng theo tuổi tác, đặc biệt ở người trên 65 tuổi. Các yếu tố rủi ro gồm béo phì, hút thuốc, uống rượu, ít vận động, mất thính lực.

• Triệu chứng điển hình: Mất trí nhớ ngắn hạn, khó khăn trong ngôn ngữ, nhầm lẫn thời gian - không gian, thay đổi tính cách, giảm khả năng phán đoán.

• Điều trị: Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn. Một số thuốc mới (donanemab, lecanemab) có thể làm chậm tiến triển bệnh ở giai đoạn sớm.

• Phòng ngừa: Duy trì lối sống lành mạnh, tập thể dục đều đặn, chế độ ăn cân bằng, không hút thuốc, hạn chế rượu bia, bảo vệ thính lực.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ngay-the-gioi-phong-chong-benh-alzheimer-chung-ta-da-tien-xa-den-dau-trong-viec-dieu-tri-benh-10387685.html