Nghề làm muối bên cửa biển Lạch Quèn

7 giờ trướcBài gốc

Tháng 6, thời điểm thu hoạch vụ muối chính trong năm của diêm dân làng muối Quỳnh Thuận. Diêm dân Đào Văn Hoàng (66 tuổi) cho biết, không rõ nghề muối có ở địa phương từ khi nào. "Gia đình tôi làm muối từ thời ông cố rồi truyền qua các đời, nên làng muối ít nhất hàng trăm năm", ông Đào Văn Hoàng cho biết.

Trước đây, nghề muối gắn với nghề làm nước mắm phục vụ nhu cầu người dân khắp tỉnh. Những năm gần đây, diêm dân luôn đối mặt thực trạng được mùa mất giá, được giá mất mùa khiến số lượng lao động nghề muối giảm dần.

Cánh đồng muối Quỳnh Thuận, nơi nghề muối truyền thống vẫn bền bỉ tồn tại qua hàng trăm năm.

Giữa trưa hè nắng gắt, khi nhiệt độ ngoài trời đạt ngưỡng 36 - 37 độ C, hàng trăm diêm dân trên cánh đồng muối ở xã Quỳnh Thuận, với những tấm lưng ướt đẫm mồ hôi, dù đã che chắn nhiều lớp áo, vẫn phơi mình làm việc.

Bà Nguyễn Thị Hòa cho hay, nắng càng gắt thì muối làm ra sẽ càng đẹp nên dù nắng như thiêu đốt, bà con diêm dân vẫn tìm mọi cách hạn chế ảnh hưởng nắng nóng, ra đồng làm việc rất đông.

"Dù nhọc nhằn mưu sinh dưới cái nắng oi bức nhưng diêm dân vẫn phấn khởi bởi vụ muối năm nay vừa đạt sản lượng, lại vừa có giá", bà Hòa vui vẻ nói.

Xe "sộc" (loại xe cút kít địa phương) chở cát biển tới giát (chạt), nơi diễn ra quá trình lọc tinh chất muối.

Nghề muối từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của diêm dân vùng ven biển các huyện Diễn Châu, Quỳnh Lưu… Trong đó, làng muối Quỳnh An (xã An Hòa, huyện Quỳnh Lưu), nơi được xem là một trong những "thủ phủ" của nghề, gắn liền với lịch sử lập làng từ thời Hậu Lê, đến nay đã hơn 400 năm.

Dù nghề muối ngày nay đang dần mai một, nhiều diêm dân ở Quỳnh Lưu vẫn bám trụ với hạt muối trắng ngần, thứ "vàng trắng" làm nên vị mặn đặc trưng của biển cả. Diêm dân nơi đây làm muối theo phương pháp phơi cát thủ công rất độc đáo để sản xuất ra hạt muối dinh dưỡng vi chất khoáng tự nhiên. Do đó hạt muối có màu trắng ngần, vị mặn đặc trưng.

Mỗi năm, mùa muối chỉ kéo dài 2-3 tháng, chủ yếu vào thời điểm nắng gắt nhất. Với gần 800ha, tập trung chủ yếu tại huyện Quỳnh Lưu (các làng muối của Quỳnh Lưu chiếm một phần lớn sản lượng muối Nghệ An) và một phần huyện Diễn Châu, sản lượng hàng năm đạt hơn 85 - 90 nghìn tấn/năm.

Diêm dân "cạy chạt" (lấy cát biển đã qua quy trình lọc lấy nước mặn) - công việc đòi hỏi sức khỏe và sự bền bỉ của người lao động.

Múc nước biển từ hệ thống mương dẫn vào giát để lọc lấy tinh chất mặn, khâu then chốt trong quy trình làm muối.

Múc nước mặn đã lọc xong vào bể chứa để ngày hôm sau phơi trên đồng nại (là các ô vuông có nền cứng, bề mặt nhẵn mịn) để nước bốc hơi do nắng nóng và kết tinh thành muối trắng.

Tưới nước biển lên lớp cát đã rải giúp tăng độ mặn trước khi đưa vào lọc lần nữa.

Người phụ nữ dùng "bừa" để xới lớp cát đã phơi nắng hơn 10 giờ, bước đi thụt lùi để kiểm soát độ đều.

Khoảng từ 16 giờ đến 17 giờ 30 phút, khi các công việc khác hoàn tất, diêm dân sẽ cạo muối trên nền sân phơi được chia nhỏ thành các ô khá vuông vắn, có diện tích hơn 2m2.

Để cạo và gom muối thành từng đống nhỏ, diêm dân phải sử dụng dụng cụ chuyên biệt có lưỡi bằng inox, cán dài thuận lợi cho việc cầm nắm và đẩy về phía trước