Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức đã để lại nhiều dấu ấn trên các sân khấu ca nhạc và giảng đường Trường đại học Văn hóa nghệ thuật quân đội.
Đại tá - Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức đã nhiều năm là chủ nhiệm Khoa Thanh nhạc và Hiệu phó của Trường đại học Văn hóa nghệ thuật quân đội. Chính vì vậy, chương trình nghệ thuật “Thanh âm khát vọng” là cuộc hội ngộ đặc biệt của ông cùng đồng đội và cũng là học trò, những nghệ sĩ-chiến sĩ trưởng thành từ mái trường nghệ thuật quân đội. Thầy và trò sẽ cùng hòa nhịp trong thanh âm của khát vọng, niềm tin, tình yêu với cuộc đời, với con người góp phần làm giàu đẹp thêm đời sống tinh thần của cán bộ, chiến sĩ và nhân dân.
“Thanh âm khát vọng” là chương trình nghệ thuật thứ năm của Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức trong sự nghiệp nghệ thuật của ông, một nghệ sĩ suốt cuộc đời gắn bó với màu áo lính.
Chương trình nghệ thuật "Thanh âm khát vọng" của Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức được tổ chức đúng dịp kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống của Trường đại học Văn hóa nghệ thuật quân đội.
Dương Minh Đức sinh năm 1949, trên con đường chinh chiến của ba mẹ trong kháng chiến chống thực dân Pháp và ở một chiến trường ác liệt bậc nhất là Bình Thuận-Ninh Thuận của Liên khu 5, rồi lớn lên ở “phố lính” Lý Nam Đế của Hà Nội. 15 tuổi, Dương Minh Đức vào học Trường Nguyễn Văn Trỗi dành cho con em những cán bộ, sĩ quan quân đội đang ở chiến trường.
Cuộc đời Dương Minh Đức như định sẵn từ thời trẻ, để rồi ông sẽ gắn bó với binh nghiệp, với sắc áo xanh người lính. Thay vì trở thành một sĩ quan chiến đấu hay kỹ thuật quân sự như các bạn cùng học đã chọn, cuộc đời binh nghiệp của ông lại gắn với nghệ thuật, là một người lính ca hát, một nghệ sĩ quân đội. Cho đến hôm nay, con trai ông lại tiếp nối. Gia đình ông có ba thế hệ cùng mặc áo lính, ba thế hệ theo đường binh nghiệp và ba thế hệ cùng là nghệ sĩ-chiến sĩ.
Là một nghệ sĩ quân đội, sân khấu của Dương Minh Đức gắn với chiến hào, trận địa trên mọi miền đất nước và khán giả của ông là người lính. Nhưng ít ai biết rằng, tiếng hát của Dương Minh Đức và đồng đội của ông như Nghệ sĩ Nhân dân Ma Bích Việt… là những tiếng hát đầu tiên của những người lính bộ đội Cụ Hồ vang lên ở châu Mỹ Latinh xa xôi, tận bên kia Tây bán cầu trong những năm 70 của thế kỷ trước. Chính họ đã mang tiếng hát của một đất nước chìm ngập trong đạn, bom chiến tranh, lan tỏa hình ảnh con người Việt Nam kiên cường, nhưng rất đỗi nhân văn, đầy tình người, tình hữu nghị giữa các dân tộc.
Năm 1979, trong Đoàn nghệ thuật thanh niên Việt Nam sang Liên Xô trước đây tham dự cuộc gặp gỡ giữa thanh niên hai nước Việt-Xô, Dương Minh Đức chiếm trọn vẹn tình cảm của khán giả trẻ nước bạn khi cất vang bài ca “Ký ức Kachiusa” của nhạc sĩ Thanh Trúc với một giọng ca đầy cảm xúc bởi chính ông là người lính đã trải qua một thời lửa đạn.
“Một chiều rừng già giữa đường hành quân đi đánh Biên Hòa/ Người chiến sĩ muốn nghe khúc hát tình Kachiusa/Tôi đã hát lên bài ca và tôi đã hát lên bài ca/Mang tình yêu thiết tha của một miền thùy dương xa”. Ông nhớ lại, mỗi lần cất lên tiếng ca ấy, các khán giả Nga đã lặng đi nghe ông hát và trào dâng bằng những tràng vỗ tay kéo dài. Có thể họ chỉ hiểu nội dung qua giới thiệu, nhưng họ hiểu tình cảm của người hát và nhạc sĩ đã dành trọn cho bản tình ca của Liên Xô- của nước Nga.
Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức (đứng giữa) trong chương trình nghệ thuật chào mừng nhân dịp ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2024. (Ảnh: TL)
Năm 1981, Dương Minh Đức lại vinh được cử đi dự cuộc thi âm nhạc “Hoa Cẩm chướng đỏ” tại thành phố Sochi của nước Nga. Giữa rất nhiều ngôi sao nghệ thuật của 12 nước xã hội chủ nghĩa lúc ấy, ca sĩ xuất sắc của Quân đội Nhân dân Việt Nam đoạt giải Ba cuộc thi với bài hát “Chiều trên bến cảng” của nhạc sĩ quân đội Nguyễn Đức Toàn. Một bài hát tưởng như chỉ dành riêng cho ca sĩ Ngọc Tân-người đã biểu diễn rất thành công khi ấy, nhưng Dương Minh Đức đã chứng minh khả năng của mình bằng chất giọng tenor với những nốt cao nhẹ, sáng và bay bổng, mang sáng tạo riêng, đầy sức thuyết phục, chinh phục mạnh mẽ Ban giám khảo quốc tế.
Ít ai biết rằng, điểm xuất phát của Dương Minh Đức lại là ngành chế tạo máy khi ông thi đỗ Đại học Kỹ thuật Quân sự năm 1969. Cho đến bây giờ, ông vẫn giữ cho mình những sở thích về kỹ thuật và sẵn sàng lăn lưng, lấm lem dầu mỡ sửa chữa chiếc xe ô-tô cũ của mình. Ông chia sẻ: “Mê xe là vậy, nhưng nghệ thuật ca hát luôn đeo đẳng và trở thành niềm đam mê của tôi”.
Ngay từ khi còn ngồi trên giảng đường Đại học Kỹ thuật quân sự, Dương Minh Đức đã tham gia Hội diễn quần chúng toàn quân và được giải nhất với hai ca khúc: “Trong mỗi trái tim ta có Bác Hồ” của nhạc sĩ Trịnh Nguyên Huân và “Hà Nội niềm tin và hy vọng” của nhạc sĩ Phan Nhân.
Tốt nghiệp Đại học Kỹ thuật quân sự, do thành tích học xuất sắc, Dương Minh Đức được giữ lại trường, nhưng một thời gian sau, niềm đam mê ca hát khiến ông quyết định rẽ ngang sự nghiệp. Người sĩ quan trẻ đã đăng ký thi vào Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc quốc gia) và đỗ thủ khoa.
Cho đến bây giờ, thật sự tôi vẫn nghĩ, có lẽ âm nhạc đã chọn tôi. Bản thân tôi cũng đam mê và nỗ lực hết mình, nhưng tôi vẫn thầm cảm ơn cha mình đã biết chỉ ra cho tôi con đường sự nghiệp của mình. Sau hai năm học tại Nhạc viện Hà Nội, tôi đã tham dự cuộc thi tiếng hát chuyên nghiệp toàn quốc và đoạt Huy chương vàng và cũng trong năm đó, tôi tiếp tục sang Liên Xô tham gia cuộc thi “Hoa cẩm chướng đỏ” và đoạt giải Ba.
Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức.
Nói về Dương Minh Đức, giới chuyên môn và bạn bè trong nghề đều chung một nhận xét: Đó là một giọng hát đẹp, bay bổng, truyền cảm, giàu sức chinh phục và cùng với đó là một nền tảng tri thức nghệ thuật, thanh nhạc rất vững vàng, hiện đại để biểu diễn và để làm thầy trên giảng đường thanh nhạc.
Nhận xét đó không phải quá bởi nhiều thế hệ học trò của Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức sau này đều thành đạt, trở thành những nghệ sĩ, ca sĩ xuất sắc như: Lương Huy, Kasim Hoàng Vũ, Thanh Hào, Hương Mơ, Vũ Thắng Lợi, Dương Đức và cả Nghệ sĩ Nhân dân Hồng Hạnh - Đại tá, Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc quân đội hiện nay.
Năm 2009, Dương Minh Đức tròn 60 năm cuộc đời, đồng thời cũng tròn 40 năm ca hát với dấu mốc sự kiện bốn đêm diễn chương trình nghệ thuật của riêng anh tại Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ. Tôi còn nhớ, đêm biểu diễn thứ tư hoành tráng tại Nhà hát Lớn Hà Nội khi ấy đã trở thành một hiện tượng hiếm thấy của làng ca múa nhạc Việt Nam khi ấy bởi sự quan tâm của người hâm mộ.
Chuỗi chương trình biểu diễn ấy cũng là dịp Dương Minh Đức chia tay với công việc quản lý ở cương vị Phó hiệu trưởng Trường đại học Văn hóa nghệ thuật quân đội vì đến tuổi về hưu. Tuy nhiên, ông vẫn hăng say tham gia các hoạt động nghệ thuật và giảng dạy. Đặc biệt, đây cũng là thời điểm thăng hoa với các chương trình biểu diễn chung trong nam, ngoài bắc với các bạn nghề: Quang Thọ, Quang Huy, Thanh Vinh, Minh Tuấn... Có lẽ tuổi tác không ngăn được sức lao động của người nghệ sĩ-chiến sĩ ấy, bởi như ông tâm sự, ca hát từ thuở thanh xuân đã “luôn thiêng liêng như sự sống, như mặt trời không bao giờ tắt”.
Tuy đã nghỉ hưu nhiều năm, nhưng Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức vẫn hăng say lao động nghệ thuật và tham gia giảng dạy các thế hệ học trò. (Ảnh: TL)
Năm 2024, khi tròn 75 tuổi, người nghệ sĩ-chiến sĩ, người thầy của các thế hệ sinh viên Trường đại học Văn hóa nghệ thuật quân đội đã vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Nghệ sĩ Nhân dân. Trong chương trình nghệ thuật “Thanh âm khát vọng” tối 27/9, khán giả và người hâm mộ sẽ được gặp lại Nghệ sĩ Nhân dân Dương Minh Đức khi ông cùng bạn bè và các học trò cất cao những thanh âm cuộc đời cùng những bài hát sống mãi theo tháng năm về người lính.
CHÂU LA VIỆT