Nhiều người dân Nhật Bản đã dành cả đời để giữ gìn giá trị văn hóa hàng nghìn năm tuổi của nghề làm ô wagasa – loại ô giấy dầu được xem như linh hồn của nghệ thuật thủ công nước này.
Ô Nhật Bản được làm bằng phương pháp cổ xưa có từ hàng ngàn năm trước (Ảnh: Shutterstock)
Wasabi Nhật Bản (wagasa) là loại ô giấy dầu truyền thống được làm bằng phương pháp cổ xưa có từ hàng ngàn năm trước, sử dụng các vật liệu truyền thống như tre và giấy washi. Đối với nghệ nhân chuyên nghiệp Kotaro Nishibori, đây không chỉ là một nghề thủ công mà còn là một cách gìn giữ văn hóa Nhật Bản.
Lauren Shamo, nhà sản xuất video cho trang web Business Insider của Mỹ gần đây đã đến thăm Kotaro Nishibori để tìm hiểu cách làm ô thủ công của Nhật Bản.
Kotaro Nishibori là một trong số ít nghệ nhân có khả năng làm ô Nhật Bản từ đầu đến cuối và ông luôn tuân theo các phương pháp truyền thống đã được sử dụng trong 1.200 năm.
Trong một bộ phim ngắn do Natsume sản xuất, Kotaro Nishibori dẫn dắt người xem khám phá quy trình làm ô của ông, giới thiệu những tác phẩm nghệ thuật có thể bán được với giá từ 300 đến 3.000 đô la.
Bước đầu tiên để làm một chiếc ô Nhật Bản là thu thập tre tự nhiên. Tre phải được đánh bóng, sau đó cắt thành từng sợi mỏng, rồi dùng kim chỉ khâu vào lõi gỗ để tạo thành khung cơ bản của chiếc ô.
Khung của chiếc ô Wasabi (Ảnh: Shutterstock)
Những thanh tre này được dùng để đỡ giấy washi và số lượng của chúng tùy thuộc vào loại ô. Ví dụ, loại "Bangasa" có tổng cộng 48 thanh tre.
Sau khi hoàn thành khung cơ bản, bước tiếp theo là dùng kim chỉ xâu từng thanh tre lại với nhau. Đây là bước rất quan trọng. Nếu các thanh tre không được phân bổ đều, ô sẽ không thể đóng mở đúng cách, hoặc có thể bị hỏng chỉ sau vài lần sử dụng.
Sau đó, Kotaro Nishibori dùng keo dán tự chế để dán giấy washi vào các thanh tre của ô, rồi cắt bỏ phần thừa. Giấy washi phải được dán đúng vị trí nếu không ô sẽ không thể bán được.
Sau khi phơi khô, chiếc ô đã được tạo hình thô sơ. Tuy nhiên, vẫn cần phải dán một mảnh giấy washi lên trên đầu ô. Kotaro Nishibori đã dán nó lên chỉ bằng nước, không dùng keo dán.
Những quy trình sản xuất như vậy thường được truyền qua nhiều thế hệ trong gia đình. Kotaro Nishihori bước vào ngành này vì gia đình vợ ông làm ô Nhật Bản, điều này cũng giúp ông tiếp xúc với một phần văn hóa truyền thống Nhật Bản.
Mặc dù lớn lên ở Nhật Bản, Kotaro Nishihori đã học tiếng Anh từ cha mình từ nhỏ và sống ở Canada hai năm. Vào thời điểm đó, anh không biết gì về nguồn gốc của mình và không mấy am hiểu về văn hóa truyền thống Nhật Bản.
Phải đến khi trở về nhà, gặp vợ và bắt đầu học làm ô, anh mới tìm thấy tiếng gọi của cuộc đời mình. Đó chính là điều anh đã tìm kiếm bấy lâu nay.
Kotaro Nishibori đã làm ô Nhật Bản hơn 25 năm, nhưng ông vẫn khá khiêm tốn về kỹ năng của mình. Ông không tự nhận mình là một nghệ nhân bậc thầy. Ông nói:"Trong thế giới thủ công Nhật Bản, không ai tự gọi mình là 'bậc thầy'... Tôi nghĩ 'bậc thầy' mang tính biểu tượng. Tôi có thể nói rằng tôi là một nghệ nhân, một nghệ nhân chuyên nghiệp".
Trong mỗi chiếc wagasa là cả một triết lý sống Nhật Bản: kiên nhẫn, tinh tế và trân trọng giá trị truyền thống. Những nghệ nhân như Kotaro Nishibori không chỉ làm ra sản phẩm thủ công mà còn đang giữ gìn một phần văn hóa Nhật Bản khỏi nguy cơ biến mất.
Giữa thời đại công nghiệp, wagasa vẫn tồn tại như một biểu tượng tinh thần nhắc nhớ rằng nghệ thuật thủ công chân chính luôn có sức sống bền bỉ và giá trị vượt thời gian.
Hoàng Ly (Theo Aboluowang)