Doanh nghiệp tư nhân cần được bảo vệ để phát triển mạnh mẽ khi cạnh tranh với các doanh nghiệp ngoại.
Những "đầu tàu" vươn ra khơi
Ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Intimex chia sẻ, hành trình phát triển của doanh nghiệp bắt đầu từ một chi nhánh nhỏ, được cổ phần hóa năm 2006 với số vốn chỉ 8 tỷ đồng. Thế nhưng, sau gần hai thập niên, Intimex hiện là doanh nghiệp xuất khẩu cà phê lớn nhất Việt Nam và thuộc nhóm 10 nhà xuất khẩu gạo hàng đầu.
Tổng doanh thu năm 2024 của tập đoàn đạt gần 100.000 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu trên 1,5 tỷ USD. Với gần 30 nhà máy trên cả nước, doanh nghiệp không chỉ tạo giá trị gia tăng cho ngành nông sản, mà còn điều tiết giá thị trường, hỗ trợ trực tiếp cho hàng chục nghìn nông dân trong chuỗi.
Tuy vậy, ông Đỗ Hà Nam cũng thẳng thắn chỉ ra các rào cản chính sách khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi phát triển, đó là thuế suất chưa khuyến khích tái đầu tư, nhân lực chất lượng cao bị cạnh tranh không lành mạnh và thiếu cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp khi gặp rủi ro.
“Vì vậy, nếu muốn khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh, Nhà nước phải có chính sách riêng cho doanh nghiệp đầu ngành, cụ thể đó là những doanh nghiệp mang tầm vóc "đầu tàu" đang gồng gánh chuỗi cung ứng của cả nền kinh tế”, ông Hà Nam nói.
Ngoài Intime trong ngành nông sản, nhiều tập đoàn tư nhân khác cũng đang khẳng định vai trò dẫn dắt ở các lĩnh vực trụ cột như bất động sản, hạ tầng và tiêu dùng. Những doanh nghiệp này là các tập đoàn phát triển nhanh hơn khung thể chế và chính họ đang giúp đa dạng hóa nguồn lực, kéo thị trường Việt Nam đi lên.
Ở lĩnh vực bất động sản, hạ tầng, Tập đoàn Nam Long được xem là doanh nghiệp tiên phong trong phát triển đô thị tích hợp dành cho người thu nhập trung bình. Từ năm 2010, Nam Long đã kết hợp với các đối tác Nhật Bản để xây dựng chuỗi khu đô thị Mizuki Park, Akari City… với hàng chục ngàn căn hộ giá hợp lý, giải tỏa áp lực nhà ở cho TP Hồ Chí Minh.
Bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc đầu tư Nam Long cho biết: “Vấn đề lớn nhất hiện nay của doanh nghiệp bất động sản là pháp lý kéo dài. Dòng vốn ngoại đã vào rồi nhưng không giải ngân được vì chưa có giấy phép, khiến thị trường đình trệ. Nếu tháo được điểm nghẽn này, khu vực tư nhân sẽ hồi phục rất nhanh”.
Người tiêu dùng khá yêu thích các sản phẩm của doanh nghiệp nội địa.
Ở ngành hàng tiêu dùng nhanh, Tập đoàn Kido đã thành công khi tái cấu trúc từ bánh kẹo sang dầu ăn và thực phẩm thiết yếu. Sau khi bán cổ phần cho Mondelēz International với định giá cao, Tập đoàn Kido dùng dòng tiền tái đầu tư chiến lược mới, từ đó tạo ra các liên doanh mạnh như Kido - Vinamilk. Nhờ linh hoạt chiến lược, Kido duy trì đà tăng trưởng bền vững, tiếp tục nắm giữ thị phần lớn trong ngành dầu ăn, vốn từng bị các doanh nghiệp ngoại áp đảo.
Tuy nhiên, theo ông Đinh Hồng Kỳ, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP Hồ Chí Minh, dù có nhiều đóng góp, các doanh nghiệp tư nhân đầu ngành vẫn đối diện nhiều bất cập về thể chế và cần được bảo vệ tương xứng với rủi ro họ gánh vác. Không nên để tình trạng khi gặp khủng hoảng thì không ai cứu, còn khi thành công thì bị giám sát khắt khe hơn doanh nghiệp nhà nước.
Cần nguồn vốn đủ mạnh
Theo các doanh nghiệp tư nhân, cơ chế vay vốn và tín dụng hiện còn nhiều khó khăn, đặc biệt khi phần lớn ngân hàng chỉ cung cấp tín dụng ngắn hạn với lãi suất chưa cạnh tranh. Đa số doanh nghiệp lớn cần nguồn vốn trung và dài hạn để phát triển bền vững.
Chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch nhận định: “Chúng ta có thế hệ doanh nghiệp tư nhân năng động, nhưng nếu thiếu hỗ trợ thể chế dài hạn, họ dễ hụt hơi hoặc bị thâu tóm bởi tập đoàn ngoại. Việt Nam cần học hỏi kinh nghiệm của Hàn Quốc và Nhật Bản trong việc xây dựng các "tập đoàn tư nhân chủ lực" được hỗ trợ bởi ngân hàng chính sách và bảo hiểm tín dụng quốc gia. Doanh nghiệp tư nhân không chỉ là lực lượng sản xuất mà còn là nhà kiến tạo thị trường, là nền tảng chiến lược quốc gia”.
Từ góc nhìn doanh nghiệp, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Xuân Nguyên đề xuất giảm lãi suất vay ưu đãi xuống còn 5%, thay vì 7,5 - 12%, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi hơn trong thủ tục cho vay.
Ông Xuân Vũ cũng nhấn mạnh, cần nâng cao trình độ quản lý cho người lao động và lãnh đạo doanh nghiệp. Đặc biệt, các viện nghiên cứu nên sản xuất máy móc với giá thành phù hợp và thực tế cho ngành nông nghiệp, thay vì phải nhập khẩu công nghệ không tương thích. “Chúng tôi kỳ vọng Nghị quyết sẽ được áp dụng triệt để từ cấp chính quyền để doanh nghiệp thực sự được xem là lực lượng tiên phong trong phát triển kinh tế”, ông Xuân Vũ chia sẻ.
Doanh nghiệp du lịch cần được hỗ trợ vốn để phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Quốc Kỳ, Chủ tịch HĐQT Vietravel cho biết, thuế thu nhập doanh nghiệp hiện lên tới 22%, khiến doanh nghiệp khó có vốn tái đầu tư sau khi nộp thuế. Do đó, doanh nghiệp kiến nghị giảm thuế xuống còn 18% để tăng khả năng tích lũy và tái đầu tư.
Bên cạnh đó, ông Kỳ nhấn mạnh, Chính phủ cần nhanh chóng chuyển hóa các nội dung của Nghị quyết 68 thành chính sách, luật pháp cụ thể để triển khai rộng rãi hơn. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi nhận thức và thái độ tích cực từ đội ngũ thực thi.
“Việt Nam sẽ phải sửa gần 77 luật và văn bản liên quan để thực hiện Nghị quyết 68. Doanh nghiệp lo ngại về hàng loạt rào cản pháp lý hiện tại. Chúng tôi mong muốn chính sách được xây dựng chặt chẽ, chi tiết để quá trình thực thi nhanh hơn và doanh nghiệp dễ dàng tiếp nhận”, ông Kỳ nói.
Ông Trần Việt Anh, Chủ tịch Hiệp hội Tái chế Việt Nam và Tổng Công ty cổ phần XNK Nam Thái Sơn cho biết, nghiên cứu về Nghị định 68 cho thấy có những thay đổi quan trọng về chính sách thuế. Cụ thể, các loại thuế khoán sẽ bị xóa bỏ, thay thế bằng nguyên tắc “làm nhiều hưởng nhiều, làm ít hưởng ít, làm bao nhiêu nộp bấy nhiêu”, chấm dứt tình trạng đánh đồng. Đồng thời, các doanh nghiệp vừa và nhỏ mới thành lập sẽ được ưu đãi như miễn thuế môn bài và giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong 3 năm đầu, nhằm thúc đẩy cộng đồng khởi nghiệp và hộ kinh doanh cá thể.
Để đưa chính sách vào thực tiễn hiệu quả, ông Việt Anh đề xuất: Thứ nhất, cần tổ chức các chương trình đối thoại chuyên sâu theo nhóm ngành nghề để lắng nghe, thấu hiểu khó khăn cụ thể của doanh nghiệp. Thứ hai, cần cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân thông qua các văn bản pháp lý hiện hành, thay vì ban hành nhiều quy định mới chưa được thực thi hiệu quả. Thứ ba, tăng cường đào tạo nguồn lực nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và quản trị doanh nghiệp. Thứ tư, bảo vệ thị trường nội địa bằng các công cụ hiệu quả để ngăn chặn hàng giá rẻ và tạo môi trường kinh doanh công bằng, an toàn. Cuối cùng, doanh nghiệp lớn khi đấu thầu phải dành một tỷ lệ nhất định cho các nhà thầu phụ là doanh nghiệp nhỏ.
Bài và ảnh: Hoàng Tuyết/Báo Tin tức và Dân tộc