Có lộ trình hợp nhất văn bản cấp xã
Theo Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (Bộ Tư pháp), hiện nay có một số quy định tại Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung. Trong đó, về việc bổ sung việc hợp nhất văn bản của chính quyền địa phương, Điều 4 Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 quy định văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương bao gồm: Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, Quyết định của Ủy ban nhân dân, Quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh; văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt; Nghị quyết của Hội đồng nhân dân, Quyết định của Ủy ban nhân dân cấp xã.
Do đó, để bảo đảm tính minh bạch của hệ thống pháp luật, bảo đảm việc tổ chức hoạt động hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật được đồng bộ từ Trung ương đến địa phương thì các văn bản quy phạm pháp luật khi được sửa đổi, bổ sung đều phải được thực hiện hợp nhất. Như vậy, việc hợp nhất đối với văn bản của chính quyền địa phương cần phải được thực hiện đối với văn bản quy phạm pháp luật của cấp tỉnh, cấp xã và đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt.
Để khắc phục khó khăn trong thực hiện, Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính đề xuất, có thể quy định trách nhiệm hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã theo lộ trình.
Theo đó, triển khai việc hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã khi tổ chức bộ máy, số lượng, chất lượng nhân sự của chính quyền cấp xã đã cơ bản đi vào hoạt động ổn định, đáp ứng triển khai hiệu quả, toàn diện các nhiệm vụ theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của cấp xã đi vào nền nếp, bảo đảm chất lượng, cơ bản không còn phát sinh khó khăn, vướng mắc trong công tác xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của cấp này hoặc thông qua vai trò của Sở Tư pháp để hỗ trợ chính quyền cấp xã trong việc hợp nhất văn bản thời gian đầu.
Quang cảnh cuộc làm việc do Thứ trưởng Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì. (Ảnh: TL)
Rà soát, nghiên cứu mở rộng phạm vi một số văn bản thuộc đối tượng hợp nhất
Tại cuộc họp do Thứ trưởng Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì các bộ, ngành về một số nội dung định hướng sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật, ngày 8/10, các ý kiến tán thành sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh năm 2012.
Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) Phạm Thúy Hạnh chỉ ra quy định về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất tại Pháp lệnh hiện hành thời gian qua là chưa đạt được đúng kỳ vọng. Trên cơ sở đó, bà đề nghị phân tích kỹ lưỡng để xem hạn chế nằm ở quy định hay thực thi từ đó có giải pháp phù hợp.
“Nếu quy định pháp luật chưa đủ để khẳng định giá trị của văn bản hợp nhất thì cần nghiên cứu quy định rõ ràng hơn, thể hiện được tính chế tài bắt buộc của văn bản hợp nhất”, bà Hạnh nói. Đồng thời, đề xuất Bộ Tư pháp nghiên cứu xây dựng phần mềm hợp nhất dùng chung.
Đánh giá các định hướng đề xuất sửa đổi Pháp lệnh năm 2012 của Bộ Tư pháp cơ bản khắc phục được các vướng mắc, bất cập hiện nay, bà Nguyễn Thị Bích, Phó trưởng phòng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, Tòa án nhân dân Tối cao tán thành việc mở rộng hợp nhất với văn bản của chính quyền cấp tỉnh, xã; phạm vi hợp nhất bao gồm cả văn bản đính chính văn bản quy phạm pháp luật, văn bản tạm ngưng một phần hiệu lực văn bản quy phạm pháp luật…
Theo Cục trưởng Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính Hồ Quang Huy: Điều 4 Pháp lệnh hiện hành đã quy định rất rõ về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, còn định hướng sửa đổi là đưa ra một số quy định để làm rõ hơn thế nào là áp dụng thống nhất, thế nào là có giá trị chính thức. Vì vậy, phương án mở rộng phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp là khả thi và phù hợp để tăng độ thuyết phục và niềm tin của người dân khi sử dụng các văn bản hợp nhất, hướng đến việc văn bản hợp nhất được sử dụng một cách rộng rãi và thường xuyên trong các văn bản của cơ quan Nhà nước.
Cục trưởng Hồ Quang Huy chia sẻ, qua đánh giá thực tiễn cho thấy, một trong những nguyên nhân khiến văn bản hợp nhất chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn là chậm hợp nhất. Vì thế, việc ứng dụng công nghệ thông tin để rút ngắn thời gian hợp nhất là yêu cầu cấp thiết. Việc rút ngắn thời gian hợp nhất cũng sẽ khuyến khích việc tra cứu, sử dụng các văn bản hợp nhất.
Cơ bản thống nhất với tiến độ, quy trình thủ tục xây dựng dự thảo Pháp lệnh, Thứ trưởng Tư pháp Phan Chí Hiếu nhấn mạnh việc làm tốt công tác hợp nhất văn bản sẽ góp phần bảo đảm tính công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, dễ sử dụng của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; qua đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác tổ chức thi hành pháp luật.
Về các định hướng sửa đổi, bổ sung, Thứ trưởng Chí Hiếu cùng các đại biểu thống nhất rất cao với quy định bổ sung việc hợp nhất văn bản của cả cấp tỉnh, cấp xã và đơn vị hành chính-kinh tế đặc biệt; đồng thời, đề nghị cân nhắc quy định rõ hơn việc xử lý các trường hợp có sai sót trong văn bản hợp nhất.
Đề cập đến phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất, Thứ trưởng nhận định, mục đích của công tác hợp nhất là làm cho hệ thống pháp luật minh bạch, dễ tiếp cận, dễ sử dụng thì cần rà soát, nghiên cứu mở rộng phạm vi một số văn bản như các văn bản đính chính, đồng thời cân nhắc cả văn bản tạm ngưng hiệu lực, hết hiệu lực.
Tuy nhiên, Thứ trưởng cũng lưu ý không tiến hành hợp nhất các văn bản thực hiện Nghị quyết 190 của Quốc hội, các Nghị quyết thí điểm, các Nghị quyết của Chính phủ được ban hành theo cơ chế đặc biệt của Nghị quyết 206 của Quốc hội.
VY ANH