Mùa hè, với quỹ thời gian rảnh rỗi kéo dài, thiếu sự giám sát từ gia đình, nhà trường, nhiều học sinh sa vào thế giới ảo một cách mất kiểm soát, để rồi phải gánh chịu những hậu quả nặng nề về sức khỏe thể chất, tâm thần và hành vi.
Hệ lụy từ việc trẻ nghiện game
Các bác sĩ Bệnh viện Tâm thần Nghệ An cho biết, số ca mắc rối loạn liên quan đến game gia tăng đáng kể, trong đó có không ít bệnh nhân là học sinh trung học cơ sở, thậm chí ở bậc tiểu học.
Bệnh viện Tâm thần Nghệ An từng tiếp nhận một nam sinh ở xã Nam Đàn nhập viện trong tình trạng rối loạn cảm xúc và hành vi. Theo gia đình, nam sinh này bắt đầu chơi game từ năm lớp 5, dần hình thành thói quen cầm điện thoại suốt ngày, bỏ ăn, ít ngủ, né tránh giao tiếp và rơi vào trạng thái tâm lý bất ổn kéo dài.
Một buổi sinh hoạt cộng đồng của bệnh nhân tại Bệnh viện Tâm thần Nghệ An.
Bố mẹ đi làm ở miền Nam, em ở nhà với ông bà. Do thiếu sự giám sát nên em sử dụng điện thoại gần như liên tục. Chỉ sau hai tháng, tình trạng trở nên nghiêm trọng đến mức ăn và đi vệ sinh ngay tại chỗ ngồi chơi. Khi vừa lên lớp 5, em phải nhập viện điều trị. Kết quả chẩn đoán cho thấy em bị rối loạn ăn uống, stress tâm lý nặng, nguyên nhân bắt nguồn từ việc nghiện game, thức suốt đêm để chơi, ngủ ngày và thường xuyên bỏ bữa.
Thực tế, nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn nặng. Có một nam sinh lớp 8 được đưa đi khám trong tình trạng mất ngủ kéo dài, lo âu, cáu gắt và thường xuyên bị điểm kém vì mất tập trung. Cha mẹ không ngờ nguyên nhân lại xuất phát từ chiếc điện thoại tưởng chừng vô hại, nơi em lén chơi game thâu đêm suốt cả kỳ nghỉ.
Chị Nguyễn Thùy Dung, ở phường Vinh Phú, đang đau đầu vì cô con gái 12 tuổi "nghiện" mạng xã hội. "Con hay mượn điện thoại của ba để chơi game, lúc khác lại lên Facebook. Nghỉ hè rảnh rỗi, cháu dùng điện thoại cập nhật mạng xã hội nhiều hơn. Đi học thêm về là dán mắt vào màn hình, thậm chí vừa ăn cơm vừa lướt TikTok, Facebook", chị Dung kể.
Theo chị Dung, có lần chị giật mình khi thấy con tham gia một nhóm trò chuyện trên Facebook toàn người lạ. "Khi bố mẹ ở nhà nhắc nhở, con không đụng vào điện thoại. Khi người lớn đi làm hết, ở nhà một mình con rất khó kiểm soát", chị Dung chia sẻ.
Một học sinh đang điều trị tại Bệnh viện Tâm thần Nghệ An.
Tác động của nghiện game không dừng ở mặt tâm thần. Nhiều trẻ còn gặp các vấn đề nghiêm trọng về thể chất do thói quen sinh hoạt lệch chuẩn. Một bé trai 7 tuổi ở phường Vinh Phú vốn đã biết nói, nhưng do cha mẹ bận bán hàng, thường xuyên mở điện thoại cho con xem và chơi game để rảnh tay làm việc, dần dần em chỉ ú ớ, mất khả năng giao tiếp rõ ràng. Khi bị hạn chế sử dụng điện thoại, em trở nên chống đối, cáu bẳn, thậm chí đập phá. Có trường hợp bé gái học lớp 5 bị rối loạn hành vi, thường xuyên nhổ tóc đến hói đầu sau khi xem các video và hình ảnh gây sợ hãi trên mạng.
Ngoài những vấn đề trên, hậu quả phổ biến của nghiện game còn bao gồm mỏi và khô mắt, cận thị nặng, cong vẹo cột sống, rối loạn nhịp sinh học hay suy giảm miễn dịch. Trẻ cũng dễ thu mình, giảm vận động thể chất, mất dần kỹ năng giao tiếp và chậm phát triển cảm xúc xã hội, những yếu tố then chốt ở lứa tuổi đang hoàn thiện nhân cách.
Từ game đến hành vi lệch chuẩn
Mùa hè thời gian rảnh rỗi, trẻ rất dễ sa vào game. Việc thức khuya hoặc ngồi hàng giờ trước máy tính, điện thoại không chỉ gây hại cho sức khỏe mà còn dễ dẫn tới mất kiểm soát hành vi, thiếu kiềm chế bản thân, thậm chí rối loạn hành vi hay trầm cảm. Đáng lo hơn, khi nhập vai quá mức, trẻ có thể rơi vào trạng thái ảo tưởng, đa nhân cách, sống theo nhân vật trong game. Nếu tiếp xúc lâu dài với các trò chơi độc hại, nguy cơ xuất hiện hành vi lệch chuẩn, dẫn đến những hành vi phạm pháp.
Nhóm 6 thiếu niên (14-16 tuổi, trú TP Vinh cũ) liên quan 3 vụ trộm xe mô tô để bán lấy tiền tiêu xài và chơi game.
Đầu tháng 7, Phòng Cảnh sát hình sự Công an Nghệ An bắt giữ nhóm 6 thiếu niên (14-16 tuổi, trú TP Vinh cũ) liên quan 3 vụ trộm xe mô tô để bán lấy tiền tiêu xài và chơi game.
Trước đó, lực lượng chức năng cũng triệt phá một nhóm 6 thanh thiếu niên (15-18 tuổi) bỏ học, mang hung khí gây ra nhiều vụ cướp và trộm trên địa bàn. Nhóm này do Nguyễn Văn Trường (SN 2009, trú tại huyện Quỳnh Lưu cũ) cầm đầu, thường hoạt động vào ban đêm, sử dụng súng cồn, dao, gậy… để đe dọa, cướp hoặc "xin đểu" tài sản, rồi cầm cố lấy tiền thuê trọ và nạp thẻ game.
Những vụ việc này đặt ra câu hỏi, điều gì đã khiến những đứa trẻ rời xa mái trường, sa vào con đường phạm tội? Theo các chuyên gia, nguyên nhân khiến trẻ dễ nghiện game không chỉ đến từ sức hút của trò chơi, mà sâu xa hơn là sự thiếu gắn kết cảm xúc từ gia đình và nhà trường. Khi trẻ thiếu vận động, không có bạn bè đồng hành, ít được cha mẹ lắng nghe và chia sẻ, lại phải chịu áp lực học tập hoặc kỳ vọng quá cao, game dễ trở thành "chỗ dựa" để giải tỏa cảm xúc, khẳng định bản thân và né tránh thực tại.
Chơi game tiềm ẩn nguy cơ gây nghiện và để lại hậu quả nặng nề đối với trẻ.
BS.CKI Nguyễn Thị Minh Châu, Trưởng khoa Khám bệnh, Bệnh viện Tâm thần Nghệ An khuyến cáo: "Khi thấy con chơi game quá nhiều, cha mẹ không nên la mắng hay đánh đập, vì điều đó chỉ khiến trẻ thu mình hơn. Thay vào đó, hãy quan sát kỹ thói quen sinh hoạt, thời gian chơi, mức độ tách biệt và phản ứng của trẻ khi bị nhắc nhở. Đây là những dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết sớm tình trạng nghiện game", bác sĩ Nguyễn Thị Minh Châu nói.
Ngoài ra, theo bác sĩ Châu, nhiều trẻ được cho xem điện thoại từ khi còn rất nhỏ, ban đầu chỉ để dỗ ăn uống. Lâu dần, việc này trở thành thói quen. Có những bé từ 1-1,5 tuổi bắt đầu tập nói nhưng do xem quá nhiều, khả năng ngôn ngữ chậm phát triển, thậm chí mất hẳn khả năng nói. Không chỉ vậy, trẻ còn dễ hình thành những lệch lạc về mặt tâm thần, bắt chước hành động trên mạng, như khó ngủ, có những phản ứng không phù hợp với thực tế, thậm chí la hét, sợ hãi và chìm đắm trong thế giới game.
Cha mẹ nên thiết lập ranh giới rõ ràng ngay từ đầu, chẳng hạn mỗi ngày chỉ chơi tối đa 1 tiếng, không chơi sau 21h, không mang điện thoại lên giường… và kiên trì duy trì nguyên tắc này. Ngoài ra, tạo những "sân chơi" như, khuyến khích con tham gia hoạt động ngoài trời, lớp năng khiếu, gắn kết với họ hàng và bạn bè đồng trang lứa. Quan trọng, trẻ cần được cha mẹ dành thời gian chất lượng để trò chuyện, lắng nghe và thấu hiểu, thay vì chỉ quản lý bằng những mệnh lệnh và cấm đoán.
Về phía nhà trường, cần tăng cường truyền thông phòng chống nghiện game trong môi trường học đường, lồng ghép kỹ năng sử dụng thiết bị số vào chương trình giáo dục kỹ năng sống. Cùng với đó, phát triển các câu lạc bộ, sân chơi miễn phí trong kỳ nghỉ hè, tạo không gian rèn luyện thể chất, đời sống tinh thần lành mạnh cho học sinh, đặc biệt là lứa tuổi trung học cơ sở và trung học phổ thông.
Nghiện game không phải là "câu chuyện của riêng một đứa trẻ nào đó", mà là chung của cả xã hội trong thời đại công nghệ bùng nổ. Dù khó có thể loại bỏ hoàn toàn game khỏi đời sống giới trẻ, nhưng quan trọng là hướng dẫn các em sử dụng một cách đúng mực, có giới hạn.
Hoàng Trinh