Trăn trở với nỗi lo của người nông dân
Gặp ông Nguyễn Như Hảo, Giám đốc Hợp tác xã bưởi Quế Dương (xã Dương Hòa, Hà Nội) trong những ngày vườn bưởi đang bước vào độ cho thu hoạch. Ở đây, hầu hết gia đình đều có vườn trồng bưởi, trong đó tập trung chủ yếu vào ba giống bưởi gồm: Bưởi siêu ngọt, bưởi Quế Dương và bưởi Diễn. Tuy nhiên, bưởi Diễn là giống bưởi từ nơi khác mang về, còn bưởi Quế Dương là đặc sản của chính vùng quê này.
Chia sẻ về cơ duyên với cây bưởi, ông Hảo cho biết, xuất phát điểm là một nông dân và từng giữ vai trò Chủ tịch Hội Nông dân xã, ông Hảo thấu hiểu những khó khăn của bà con trong sản xuất nông nghiệp truyền thống - làm theo kinh nghiệm, phụ thuộc vào thời tiết và thị trường.
Sản phẩm bưởi Quế Dương nay được xem là sản phẩm chủ lực, đã được cấp nhãn hiệu tập thể, trở thành đặc sản tiêu biểu của địa phương. Ảnh: Ngọc Nga
Từ trăn trở đó, năm 2019, ông cùng các hộ dân sáng lập Hợp tác xã sản xuất bưởi an toàn Phú Dương, sau đổi tên thành Hợp tác xã bưởi Quế Dương. Ban đầu chỉ có 9 thành viên với gần 3 ha trồng bưởi, đến nay vùng trồng an toàn của xã Phú Dương đã mở rộng hơn, tạo công ăn việc làm ổn định và thu nhập cao hơn cho người dân.
Theo ông Hảo, giống bưởi Quế Dương xuất phát từ một cây bưởi hạt, được gia đình cụ Trần Thảo, ở xóm Tháp Thượng lưu giữ và nhân giống. Nhờ mẫu mã đẹp, quả to, cùi mỏng, độ ngọt vừa phải nên người dân ưa chuộng, từ đó nhân giống ra nhiều gia đình. Thời gian thu hoạch của bưởi Quế Dương thường bắt đầu từ rằm tháng Tám, sớm hơn bưởi Diễn khoảng 2 đến 3 tháng, bởi vậy, người dân trồng xen kẽ để rải vụ. Những năm gần đây, bà con thu hoạch bưởi Quế Dương đến đâu đều được thương lái vào tận vườn thu mua đến đó.
“Sản phẩm bưởi Quế Dương nay được xem là sản phẩm chủ lực, đã được cấp nhãn hiệu tập thể, trở thành đặc sản tiêu biểu của địa phương. Song song với đó, hợp tác xã cũng mở rộng canh tác ổi lê Đài Loan, mang lại hiệu quả kinh tế cao và phù hợp với thổ nhưỡng vùng ven đô Hà Nội”, ông Hảo cho hay
Năm 2024, bưởi Quế Dương và ổi Lê đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Đây là một bước tiến vượt bậc của sản phẩm an toàn đến gần hơn với người tiêu dùng.
Những thùng phân hữu cơ được ông Hảo ủ, đảm bảo đúng chất lượng, quy trình để tưới cho cây bưởi và cây ổi. Ảnh: Ngọc Nga
Đưa trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ số vào sản xuất
Năm 2024, khi ông Hảo tham gia các lớp tập huấn chuyển đổi số trong nông nghiệp. Từ chỗ còn bỡ ngỡ với điện thoại thông minh, ông dần làm chủ các công cụ quản lý sản xuất, nhận diện sâu bệnh, tối ưu lượng phân bón và theo dõi sinh trưởng cây trồng qua ứng dụng AI.
Ông Hảo cho biết: “AI cho tôi lời khuyên khoa học, còn kinh nghiệm nông dân giúp tôi điều chỉnh sao cho hợp lý với thực tế. Hai yếu tố này bổ trợ cho nhau rất hiệu quả”.
Nhờ ứng dụng công nghệ, sản phẩm của hợp tác xã được truy xuất nguồn gốc và bán hàng trên các sàn thương mại điện tử. Nếu trước đây bưởi chỉ bán qua thương lái với giá 15.000 - 17.000 đồng/quả, thì nay bưởi hữu cơ truy xuất nguồn gốc có giá 50.000 đồng/quả, tiêu thụ ổn định và mở rộng thị trường.
“Chúng tôi không chỉ bán nông sản, mà còn bán niềm tin về sản phẩm sạch, an toàn và tốt cho sức khỏe", ông Hảo tự hào chia sẻ.
Năm 2024, bưởi Quế Dương và ổi Lê đã đạt chứng nhận OCOP 3 sao. Đây là một bước tiến vượt bậc của sản phẩm an toàn đến gần hơn với người tiêu dùng. Ảnh: Ngọc Nga
Ông Nguyễn Như Hảo dù đã ở tuổi hơn 70, vẫn không ngừng học hỏi. Ông đã phối hợp cùng nhóm kỹ sư trẻ để phát triển “Trợ lý AI nhà vườn hữu cơ” - một ứng dụng tích hợp kiến thức chăm sóc cây trồng, nhận diện sâu bệnh và hướng dẫn quy trình canh tác an toàn. Người dùng chỉ cần tải hình ảnh lá hoặc quả bị bệnh, hệ thống AI sẽ nhận diện và đưa ra gợi ý xử lý phù hợp, giúp nông dân tiết kiệm thời gian và công sức. Đây là mô hình kết hợp giữa tri thức nông dân và trí tuệ nhân tạo, tạo nên “cánh tay số” đắc lực hỗ trợ sản xuất nông nghiệp quy mô nhỏ.
Nhờ tinh thần tiên phong của ông Nguyễn Như Hảo và đội ngũ thế hệ trẻ, Hợp tác xã bưởi Quế Dương hiện không chỉ tạo việc làm thường xuyên cho rất nhiều lao động địa phương, mà còn mở ra hướng phát triển mới cho nông nghiệp vùng ven đô Hà Nội.
Các thành viên được đào tạo miễn phí về sử dụng công cụ số, kỹ năng quảng bá, livestream bán hàng và quản lý đơn hàng trực tuyến. Mục tiêu lâu dài là hình thành “cộng đồng nông dân số”, nơi mỗi người nông dân đều có thể trở thành nhà quản lý trang trại thông minh thông qua chiếc điện thoại trong tay.
***
"Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội”
Ngọc Nga