Ngày 29/9, tại vùng biển ngoài khơi gần thị trấn Carsibasi (Thổ Nhĩ Kỳ), cách Ukraine khoảng 1.400 km, ngư dân đã phát hiện một chiếc xuồng nhỏ bằng sợi thủy tinh trôi dạt vào vùng biển nước này.
Khi kiểm tra, cơ quan chức năng phát hiện bên trong xuồng có một quả bom. Vì tình huống nguy hiểm, cảng Carsibasi đã tạm thời đóng cửa để bảo đảm an toàn cho ngư dân và người dân vùng lân cận. Đội xử lý bom mìn của Thổ Nhĩ Kỳ ngay sau đó đã được gọi đến hiện trường để xử lý.
"Chiếc xuồng đang neo đậu tại cảng, cơ sở này phải đóng cửa và nhiều ngư dân bị ảnh hưởng. Đội xử lý bom mìn đã tới hiện trường", hãng thông tấn IHA của Thổ Nhĩ Kỳ ngày 30/9 đưa tin.
Chiếc xuồng được cho là loại Magura V5 — một mẫu xuồng không người lái (USV) được Ukraine phát triển cho chiến thuật tấn công tự sát hoặc trang bị vũ khí nhẹ, cảm biến, thiết bị truyền dẫn.
Trên thân xuồng có hệ thống cảm biến quang điện, và các chảo ăng ten vệ tinh. Phần cột buồm đã bị gãy, cho thấy nó từng mang tải thiết bị truyền thông hoặc dẫn đường.
Ukraine từ giai đoạn đầu chiến tranh đã chuyển trọng tâm từ tàu chiến truyền thống sang phát triển USV (Unmanned Surface Vehicles) – các xuồng hoặc tàu mặt nước không người lái.
Những USV này có thể được dùng để tấn công tự sát, mang theo vũ khí nhỏ, hoặc phối hợp cùng các drone để tạo áp lực đa chiều lên hải lực đối phương.
Phương tiện mà ngư dân thu được hiện không mang theo các hệ thống vũ khí như tên lửa hoặc súng máy, nhưng cấu hình kỹ thuật – cảm biến, anten, khả năng truyền dẫn — cho thấy nó từng được thiết kế để thực hiện những nhiệm vụ phức tạp hơn.
Trước đây, Ukraine đã thử biến các xuồng Magura thành nền tảng bắn tên lửa đối không, hoặc lắp drone FPV (First Person View) để tấn công mục tiêu mặt nước hoặc ven
Sự xuất hiện của các USV cho thấy cuộc chiến hải quân hiện đại không còn đơn thuần là đối đầu tàu sân bay, tàu ngầm, khu trục hạm — mà là cuộc chơi về cảm biến, dẫn đường, mạng liên kết, và khả năng tác chiến không người lái, tự động hoặc bán tự động.
Việc một chiếc USV được Ukraine phóng — hoặc trôi dạt — đến vùng biển Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy rằng hoạt động USV đang có tầm tác động không gian rất lớn, vượt ra ngoài vùng xung đột trực tiếp.
Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn liên quan đến an ninh hàng hải: các quốc gia ven biển phải cảnh giác với các phương tiện nhỏ, linh hoạt, ít bị phát hiện nhưng có thể mang theo chất nổ hoặc thiết bị truyền dẫn.
Đối với Thổ Nhĩ Kỳ, việc phát hiện này đặt ra bài toán bảo đảm an toàn cho vùng biển nước mình.
Cảng bị đóng cửa tạm thời là bước phản ứng khẩn cấp, nhưng cần có hệ thống giám sát, trinh sát, và đội xử lý nguy cơ không người lái – kể cả trên biển – ngày càng mạnh hơn.
Với Ukraine, việc dùng USV kiểu này thể hiện ưu tiên chiến thuật: thay vì đối đầu trực tiếp với hải lực Nga, họ tìm cách khai thác phương tiện giá thấp, linh hoạt, để gây áp lực lâu dài, làm rối loạn tuyến hậu cần hoặc tấn công các mục tiêu ven biển.
Tuy nhiên, USV cũng có điểm yếu: nếu bị phát hiện hoặc chống lại bằng hệ thống phòng thủ điện tử, chúng có thể bị vô hiệu hóa hoặc tiêu diệt trước khi tiếp cận mục tiêu.
Ngoài ra, việc vận hành và điều khiển USV trên những vùng biển rộng, thời tiết bất lợi, yêu cầu hệ thống dẫn đường, sóng truyền dẫn, định vị và liên lạc rất phức tạp.
Sự kiện ở Thổ Nhĩ Kỳ là lời nhắc nhở mạnh mẽ: các quốc gia có bờ biển cần cập nhật khả năng phòng vệ trước mối đe dọa từ các phương tiện bán tự động và không người lái trên mặt nước.
Chống USV không chỉ là dùng súng, radar hay sonar truyền thống, mà là tích hợp khả năng phát hiện nhỏ, cảm biến quang điện, hệ thống trí tuệ nhân tạo và khả năng phản ứng nhanh.
Việt Hùng
Theo WarZone, AFP, AP