Người bảo tồn nguồn gen của tất cả 26 loài rắn biển ở Việt Nam

một ngày trướcBài gốc

Nơi lưu giữ nguồn gen quý hiếm của các loài rắn biển

Những ngày cuối năm, Viện Hải dương học ở Nha Trang tấp nập người dân và du khách tham quan.

Tại gian phòng trưng bày mẫu vật biển của viện, ThS Cao Văn Nguyện (51 tuổi) đang kiểm tra formol ngâm mẫu vật được phân theo các nhóm loài rắn biển. Khi có người hỏi thăm, ông giới thiệu nguồn gốc, đặc tính của từng loài.

Ông Cao Văn Nguyện kiểm tra các mẫu vật biển trong phòng trưng bày của Viện Hải dương học. Ảnh: Xuân Ngọc

Dẫn PV VietNamNet tham quan phòng trưng bày mẫu vật biển, ông giới thiệu mình học ngành Nuôi trồng thủy sản của Trường Đại học Thủy sản Nha Trang (nay là Trường Đại học Nha Trang). Sau khi tốt nghiệp năm 1998, ông Nguyện vào Viện Hải dương học làm việc, với công việc chính là nghiên cứu các loài rắn và rùa biển.

Ông Nguyện giới thiệu tiêu bản các loài rắn biển đang được bảo tồn cho du khách nước ngoài. Ảnh: Xuân Ngọc

Vốn đam mê tìm hiểu các loại sinh vật đại dương, năm 2001, ông hợp tác với các tổ chức quốc tế - ban đầu là Đan Mạch, tiếp đến là Mỹ và Australia - về nghiên cứu rắn biển. Từ đó tới nay, ông cùng các cộng sự tìm hiểu, lên kế hoạch thu thập mẫu vật, sau đó đưa vào bảo quản, phục vụ nghiên cứu và lưu giữ nguồn gen quý hiếm.

Hướng mắt nhìn về các mẫu vật đang được trưng bày, ông Nguyện chia sẻ đó là thành quả của những lần cùng cộng sự rong ruổi nhiều nơi để thu thập.

Với nghề này, theo ông Nguyện, yếu tố thời gian là rất quan trọng trong việc tạo ra tiêu bản, mẫu vật nghiên cứu. Mỗi loài rắn khi được tiếp nhận có thể đã chết hoặc vẫn còn sống, dù thế nào cũng phải xử lý ngay.

Mẫu vật khi đưa về phải xử lý với formol chống phân hủy. Quá trình này đòi hỏi sự cẩn thận và khéo léo, am hiểu cấu trúc cơ thể con vật để tránh làm rách da và giữ cho tiêu bản được đẹp, giống như thật.

Lúc đầu, khi tiếp xúc với mùi formol để ngâm mẫu vật, ông chưa quen và có cảm giác rất khó chịu.

“Lâu dần, công việc trở nên quen thuộc và có đồ bảo hộ, tôi không còn cảm thấy ngột ngạt như trước” - ông Nguyện chia sẻ.

Sử dụng huyết thanh rắn biển trong y học

Hơn 20 năm trong nghề, ông Nguyện có thể đọc vanh vách, giới thiệu rành mạch về nguồn gốc, thành phần loài, chức năng của các loại rắn biển. Sau nhiều năm nghiên cứu, ông cũng phát hiện ra điều kỳ thú ở những loài rắn biển này.

Viện Hải dương học đang lưu giữ nguồn gen rắn biển để bảo tồn. Ảnh: Xuân Ngọc

Theo thống kê, trên thế giới có 62 loài rắn biển được phân bố ở những vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới (từ Ấn Độ Dương đến Thái Bình Dương). Trong đó, tại Việt Nam có 26 loài và Viện Hải dương học có đủ bộ sưu tập mẫu vật được lưu giữ, bảo quản.

Theo ông Nguyện, có những loài cực kỳ quý hiếm. Chẳng hạn, rắn cạp nong môi vàng là loài rắn biển duy nhất đẻ trứng, sống tập trung tại các rạn san hô ở vịnh Nha Trang. Chúng canh trứng cho đến khi rắn con nở.

Ông Nguyện giới thiệu về mẫu vật rắn biển. Ảnh: Xuân Ngọc

Rắn biển khi sinh ra đã dài khoảng 20cm và tự kiếm ăn, lúc trưởng thành có thể dài từ 1-1,5m. Nhiều con rất lớn, nặng đến gần 1kg. Các loài rắn biển đều có nọc độc. Tuy nhiên, rắn biển không có xu hướng tấn công con người.

Trong các loài thì rắn (đẻn) mũi khoằm là loài độc nhất, huyết thanh của chúng có thể dùng để điều trị cho người bị cắn bởi các loài rắn khác. Liệu pháp điều trị bằng huyết thanh vẫn có hiệu quả trong các trường hợp bị rắn cắn sau 24-36 giờ.

Mục tiêu của Viện Hải dương học là tạo ra một kho tàng mẫu vật chuẩn, phục vụ cho các nhà khoa học, sinh viên và những người yêu thích tìm hiểu về rắn biển.

“Thông qua việc nghiên cứu, xác định tên tuổi và phân loại các loài rắn biển, chúng tôi mong muốn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về tầm quan trọng của việc bảo tồn đa dạng sinh học biển” - ông Nguyện bày tỏ.

Ngoài bảo tồn, ông Nguyện còn tham gia nghiên cứu về đặc tính sinh học, vai trò của rắn biển trong hệ sinh thái, cũng như tác động của biến đổi khí hậu đến sự phân bố và sinh sản của chúng. Ông cũng là tác giả chính của cuốn sách về “Rắn biển Việt Nam”, được xuất bản năm 2015 bằng cả tiếng Anh và tiếng Việt, nhằm phổ biến kiến thức về loài động vật này cho cộng đồng.

Xuân Ngọc

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/nguoi-bao-ton-nguon-gen-cua-tat-ca-26-loai-ran-bien-o-viet-nam-2364893.html