Khi giảm lượng thức ăn kéo dài, người bệnh có thể giảm cân không mong muốn và hậu quả là suy dinh dưỡng. Ảnh: Mezzetta.
ThS.BS Trần Thị Thắm, Trung tâm Dinh dưỡng Lâm sàng, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) là một bệnh lý hô hấp mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng khó thở kéo dài, ho khạc đờm và tắc nghẽn đường dẫn khí.
Hiện nay, COPD không thể chữa khỏi hoàn toàn; tuy nhiên, việc điều trị có thể giúp kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và làm chậm tiến triển của bệnh. Nguyên nhân chủ yếu là phản ứng bất thường của đường thở với khói, bụi hoặc khí độc hại.
Người mắc COPD tiêu tốn nhiều năng lượng hơn người khỏe mạnh, có thể lên đến 50% tổng mức năng lượng chỉ để duy trì nhịp thở. Khi bệnh diễn tiến nặng, người bệnh thường bị mệt mỏi, khô miệng, thay đổi vị giác, dẫn đến chán ăn và giảm cân không mong muốn. Nếu tình trạng này kéo dài, người bệnh có nguy cơ suy dinh dưỡng, làm trầm trọng thêm triệu chứng và ảnh hưởng đến chất lượng sống.
- Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh COPD:
Bác sĩ Thắm nhấn mạnh việc xây dựng chế độ ăn hợp lý giúp duy trì sức khỏe và cải thiện chức năng hô hấp. Người bệnh cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Cung cấp đủ năng lượng: Mức khuyến nghị là 30-35 kcal/kg/ngày, có thể tăng lên 45 kcal/kg/ngày nếu bệnh nhân có dấu hiệu suy dinh dưỡng.
Bổ sung đủ protein: Nhu cầu 1,2-1,7 g/kg/ngày, chiếm 20% tổng năng lượng, giúp bảo tồn khối cơ, đặc biệt là cơ hô hấp.
Tỷ lệ dinh dưỡng hợp lý: Glucid (45-55%), lipid (25-35%) tổng năng lượng. Trong đó, 1/3 là acid béo no, 2/3 là acid béo không no.
Vitamin và khoáng chất: Cung cấp đầy đủ vitamin C, vitamin D, canxi, magie, phospho và sắt để hỗ trợ sức khỏe xương và hô hấp.
Kiểm soát lượng muối: Mức khuyến nghị là 6g/ngày, giảm xuống 2-3g/ngày nếu có suy tim kèm theo.
Cung cấp nước đầy đủ: 35-40 ml/kg/ngày, giúp làm loãng đờm và hỗ trợ hệ hô hấp.
- Cách ăn uống phù hợp cho bệnh nhân COPD
Chia nhỏ bữa ăn: Nên ăn 5-6 bữa/ngày để tránh gây khó thở do ăn quá no.
Chọn thực phẩm dễ tiêu hóa: Các món ăn mềm, giàu dinh dưỡng, hạn chế đồ ăn cứng, khó nhai nuốt.
Nghỉ ngơi sau ăn: Người bệnh nên nghỉ 15-20 phút sau khi ăn, giúp tiêu hóa tốt hơn và giảm áp lực lên phổi.
Tư thế ăn uống: Nên ngồi dậy sau ăn, tránh tư thế nằm ngay để hạn chế áp lực lên hệ hô hấp.
Phương pháp hỗ trợ thở: Thở mím môi trước và sau bữa ăn, hạn chế nói chuyện trong khi ăn nếu có tình trạng khó thở.
Uống nước hợp lý: Uống nước sau khi ăn, tránh uống quá nhiều trong bữa ăn để không gây cảm giác no sớm.
Bác sĩ Thắm khuyến cáo người bệnh COPD cần uống đủ nước để làm loãng đờm, tuyệt đối không sử dụng rượu, bia, thuốc lá và các chất kích thích. Đây là những tác nhân làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh, gây tổn thương đường hô hấp và giảm hiệu quả điều trị.
Phương Anh