Người cao tuổi truyền cảm hứng sống tích cực
Ngày nay, không ít người cao tuổi vẫn tiếp tục tham gia các hoạt động xã hội như làm công tác hòa giải ở địa phương, tham gia các tổ chức đoàn thể, hoặc đơn giản là chăm sóc, dạy dỗ con cháu. Ở nhiều nơi, hình ảnh những cụ ông, cụ bà tận tụy dạy chữ, giữ trẻ, hay tham gia tổ dân phố, tổ bảo vệ dân phố… không còn xa lạ. Sự hiện diện và đóng góp của họ giúp cộng đồng thêm gắn kết, an yên và ấm áp hơn.
Đó là câu chuyện của bà Cù Thị Tỉnh ở thôn Thái Sơn, Thanh Hóa, hiện nay bà đã 70 tuổi. Bà Tỉnh từng lo lắng khi không còn đủ sức theo nghề đồng áng, càng không thể có cơ hội làm việc tại các doanh nghiệp. Với sự hỗ trợ của hợp tác xã (HTX) ở địa phương, bà được nhận vào làm tại HTX Tiểu thủ công nghiệp Tân Phúc với công việc đan đồ thủ công mỹ nghệ như sọt, giỏ, chậu song. Công việc tuy không nặng nhọc nhưng ổn định, thu nhập khoảng 4 - 5 triệu đồng/tháng. Đây là một khoản thu nhập để bà Tỉnh có thêm chi phí trang trải cuộc sống.
Đặc biệt, không chỉ có bà Tỉnh, còn rất nhiều người cao tuổi đã và đang làm việc trong HTX này. HTX không chỉ góp phần phát triển kinh tế tập thể mà còn khẳng định vai trò nhân văn khi “không bỏ quên” những người lao động ngoài độ tuổi tuyển dụng phổ biến. Giám đốc HTX Tiểu thủ công nghiệp Tân Phúc chia sẻ, HTX hiện nay có khoảng 900 lao động thời vụ, trong số đó hầu hết là người lao động từ 50 đến 80 tuổi. Họ là những lao động lớn tuổi, đã qua độ tuổi tuyển dụng và công việc chủ yếu là làm nông. Tuy nhiên, họ có đôi tay khéo léo, kiên nhẫn, rất phù hợp với nghề đan lát. Việc tạo điều kiện cho lao động lớn tuổi không chỉ giúp HTX có nguồn nhân lực ổn định mà còn là cách giữ gìn nghề truyền thống.
Ngoài các HTX tạo cơ hội phát huy tiềm năng của người cao tuổi, các câu lạc bộ (CLB) liên thế hệ đang được các địa phương tổ chức nhằm tạo môi trường sống hạnh phúc, lạc quan cho người lớn tuổi. Được biết, CLB Liên thế hệ tự giúp nhau (LTHTGN) là mô hình do Trung ương Hội Người cao tuổi Việt Nam phát động, tạo cơ hội cho người cao tuổi cải thiện đời sống vật chất, tinh thần, tiếp cận kiến thức về chăm sóc sức khỏe và tăng cường vai trò, sự đóng góp của người cao tuổi đối với xã hội. Mỗi CLB có 50 - 70 thành viên, trong đó có 70% là người cao tuổi; 30% là các đối tượng trẻ tuổi hơn và có điều kiện kinh tế khá giả, có mục tiêu liên kết các thành viên nhằm hỗ trợ người cao tuổi khó khăn, giúp họ cải thiện cuộc sống của bản thân, gia đình, tăng thu nhập, bảo đảm sức khỏe và phát triển cộng đồng.
Hình ảnh CLB Liên thế hệ tự giúp nhau ở một phường tại tỉnh Cao Bằng.(Nguồn: Baocaobang)
Ví dụ như ở xã An Hòa, tỉnh Cao Bằng, CLB LTHTGN có đến 50 thành viên, trung bình mỗi tháng, CLB LTHTGN tổ chức sinh hoạt một lần với nhiều hoạt động thiết thực như: truyền thông, nói chuyện về sức khỏe; chuyển giao khoa học kỹ thuật về chăn nuôi, trồng trọt cho các thành viên; hướng dẫn cách làm ăn hiệu quả... Từ nguồn quỹ được hỗ trợ 20 triệu đồng, cùng với hơn 29 triệu đồng CLB huy động nguồn lực từ các nhà hảo tâm, các tổ chức chính trị - xã hội giúp các thành viên vay vốn quay vòng, đến nay 3 hội viên vay vốn phát triển sản xuất, kinh doanh.
CLB phối hợp với Hội Người cao tuổi xã và trạm y tế khám sức khỏe cho thành viên CLB và người cao tuổi trong cộng đồng; theo dõi sức khỏe hằng tháng cho 100% thành viên; duy trì hoạt động đội thể dục dưỡng sinh, thể thao bóng chuyền hơi nam, nữ và nhảy dân vũ; các thành viên CLB quyên góp được hơn ba triệu đồng hỗ trợ gia đình hội viên gặp rủi ro hỏa hoạn, bị tai nạn. Hằng năm, mỗi hội viên đóng góp 20 nghìn đồng từ phân loại rác thải gây quỹ CLB. CLB còn có đội tình nguyện viên chăm sóc tại nhà thường xuyên theo dõi, chăm sóc sức khỏe, giúp đỡ những người cao tuổi có hoàn cảnh khó khăn, neo đơn, đau ốm, bệnh tật…
Nâng cao đời sống tinh thần, vật chất cho người cao tuổi
Cả nước hiện có khoảng 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số. Việt Nam là một trong những nước có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất châu Á, thời gian chuyển từ giai đoạn già hóa dân số sang dân số già chỉ từ 17 - 20 năm, ngắn hơn so với nhiều nước khác…
Để phát huy nguồn lực quý báu từ tri thức, kinh nghiệm của người cao tuổi. Hiện nay, người lớn tuổi ở Việt Nam đã được tạo điều kiện để tích cực tham gia vào các phong trào xây dựng nông thôn mới, bảo vệ an ninh Tổ quốc, trật tự, an toàn xã hội, văn hóa, thể dục, thể thao tại địa bàn, khu dân cư. Hàng năm, ngân sách nhà nước bố trí khoảng 28 nghìn tỷ đồng để chi trả trợ cấp xã hội hàng tháng và mua thẻ bảo hiểm y tế cho đối tượng bảo trợ xã hội, trong đó có người cao tuổi.
Chia sẻ với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, bà Phan Thị Dịu (70 tuổi, sinh sống ở Hà Nội) cho biết, dù đã ngoài 70 tuổi, nhưng bà vẫn tham gia nhiều hoạt động từ thiện, như ủng hộ vùng bão lũ, phát phần cơm miễn phí cho những người có hoàn cảnh khó khăn ở bệnh viện,... Bản thân bà cũng nhiệt tình đến các buổi sinh hoạt CLB cho người cao tuổi ở phường, xã. Bà chia sẻ: “Tôi thường xuyên tham gia vào các đội ca múa, dân vũ do phường tổ chức. Đây là khoảng thời gian tôi có thêm nhiều bạn bè mới cùng lứa tuổi. Đặc biệt, tôi cảm thấy mình vẫn đang đóng góp những tiết mục hay, thú vị cho phường, xã nơi mình sinh sống”.
Theo bà Dịu, việc tham gia các HTX, CLB có ý nghĩa rất tích cực với người cao tuổi: “Theo tôi, hiện nay, quan niệm “người già là gánh nặng” đang dần bị thay thế bởi nhận thức đúng đắn và đầy trân trọng về vai trò của họ. Trên thực tế, người cao tuổi không chỉ cần được chăm sóc mà còn mong muốn được đóng góp, được công nhận và được sống có ích. Việc tạo điều kiện để người cao tuổi được tham gia vào các hoạt động xã hội không chỉ giúp họ sống vui, sống khỏe mà còn khơi dậy một nguồn lực xã hội to lớn. Ở một số quốc gia phát triển, người cao tuổi được xem là một lực lượng lao động tiềm năng trong lĩnh vực cố vấn, đào tạo, hoặc các hoạt động cộng đồng. Việt Nam cũng đang từng bước xây dựng các chính sách nhằm phát huy vai trò của người cao tuổi trong xây dựng đời sống văn hóa, phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương”.
Người cao tuổi tham gia các hoạt động về kinh tế, xã hội giúp họ sống vui, khỏe, có ích.(Nguồn: Tạp chí Kinh tế Môi trường)
Bà Khuất Thị Hoa, Thạc sĩ Tâm lý (công tác tại Trường Đại học FPT, Hà Nội) nhận định, tham gia các hoạt động kinh tế và CLB mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người cao tuổi, không chỉ về mặt tinh thần mà cả sức khỏe, kinh tế và xã hội. Như giảm nguy cơ trầm cảm và cô đơn, khi người cao tuổi thường đối mặt với cảm giác cô đơn khi con cháu bận rộn hoặc đã trưởng thành.
Việc tham gia CLB, hoạt động tập thể giúp họ có thêm bạn bè, được trò chuyện, giao lưu, từ đó cải thiện tinh thần đáng kể. Duy trì vận động và trí nhớ, lấy ví dụ, các hoạt động thể thao, nghệ thuật, sinh hoạt nhóm… trong CLB giúp họ rèn luyện sức khỏe, giữ tinh thần minh mẫn và làm chậm quá trình lão hóa. Đặc biệt còn tạo mục tiêu sống khi họ được làm việc, chia sẻ hay sáng tạo, người cao tuổi cảm thấy bản thân vẫn hữu ích và có giá trị, từ đó sống tích cực và lạc quan hơn.
Thực tế, người cao tuổi có vốn sống dày dạn, kinh nghiệm phong phú trong nhiều lĩnh vực như sản xuất, giáo dục, quản lý, ứng xử xã hội… Việc được tham gia các hoạt động giúp họ tiếp tục chia sẻ tri thức cho thế hệ trẻ. Đặc biệt, trong các HTX, CLB, họ có thể truyền đạt kỹ năng sống, giá trị đạo đức, lối sống tích cực - điều thế hệ trẻ rất cần trong xã hội hiện đại. Khi người cao tuổi tham gia sinh hoạt trong các tổ chức, CLB, họ không chỉ giúp gắn kết các thành viên mà còn là “cầu nối” giữa các thế hệ. Họ thường là những người giữ gìn văn hóa truyền thống, giúp cộng đồng duy trì và phát triển những giá trị tốt đẹp.
Hương Ngọc