Người dân tộc thiểu số ở Tuyên Hóa chuyển mình trên vùng gió Lào cát trắng

9 giờ trướcBài gốc

Đáng chú ý, những HTX nông nghiệp do chính đồng bào dân tộc thiểu số lãnh đạo đang trở thành hạt nhân thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững, tạo việc làm, giữ gìn văn hóa và đưa nông sản của vùng đất Tuyên Hóa vươn xa.

Vượt khó từ tri thức bản địa

Nằm ở vùng giáp ranh với khu bảo tồn thiên nhiên Phong Nha – Kẻ Bàng, bản Đá Chát từng là một vùng nghèo đặc biệt khó khăn. Cái đói từng đeo bám nhiều thế hệ người Vân Kiều nơi đây, dù thiên nhiên ưu đãi nhiều loại cây dược liệu quý như sa nhân tím, chè dây, hà thủ ô…

Mọi chuyện chỉ dần thay đổi khi HTX Nông nghiệp – Dược liệu bản Đá Chát được thành lập, trở thành đầu tàu dẫn dắt các thành viên, nông dân liên kết trồng sa nhân tím dưới tán rừng theo hướng hàng hóa, ứng dụng khoa học kỹ thuật mới vào canh tác, tiêu thụ sản phẩm.

Thay đổi tư duy sản xuất giúp đồng bào dân tộc thiểu số ở Tuyên Hóa nâng cao thu nhập.

“Trước đây người dân chỉ biết hái thuốc rừng đem bán cho thương lái với giá rẻ mạt. Giờ thì khác rồi, chúng tôi trồng, sơ chế, đóng gói và bán trực tiếp qua mạng,” chị Hồ Thị Sa Rí, Giám đốc HTX Nông nghiệp – Dược liệu bản Đá Chát chia sẻ.

Chị Hồ Thị Sa Rí là người Vân Kiều đầu tiên trong bản học cách sử dụng điện thoại thông minh để quảng bá sản phẩm trên Facebook, Zalo và sàn thương mại điện tử Postmart.

HTX Đá Chát hiện có 42 thành viên, trong đó trên 90% là người dân tộc thiểu số. Nhờ sự hỗ trợ của Liên minh HTX tỉnh Quảng Bình và các chương trình của huyện Tuyên Hóa, bà con được đào tạo kỹ thuật canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, hướng tới hữu cơ.

Đồng thời, HTX được trang bị một trạm chế biến sấy khô bằng năng lượng mặt trời và hệ thống truy xuất nguồn gốc QR code cho sản phẩm. Năm 2024, HTX chính thức đăng ký nhãn hiệu tập thể “Dược liệu Đá Chát – Tuyên Hóa” và được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận bảo hộ.

“Sở hữu trí tuệ giúp chúng tôi giữ gìn thương hiệu, nâng giá trị sản phẩm lên gấp 2-3 lần. Giờ không ai còn coi cây thuốc là hàng rong nữa, mà là sản phẩm bản địa có giá trị kinh tế cao”, chị Sa Rí tự hào nói.

Những điểm tựa thoát nghèo

Không riêng Đá Chát, mô hình HTX đang trở thành lựa chọn hàng đầu để người dân tộc thiểu số huyện Tuyên Hóa vươn lên thoát nghèo. Tại xã Lâm Hóa, HTX Sản xuất và Dịch vụ nông nghiệp Lâm Hóa do anh Đinh Văn Tánh, người dân tộc Bru làm giám đốc, đang gây tiếng vang lớn khi xây dựng chuỗi giá trị cây chè dây và cam bản địa.

Anh Tánh kể trước đây người dân trồng cam nhưng không theo quy hoạch, không có kỹ thuật, nên khi mất mùa thì trắng tay. Giờ đây, HTX đứng ra bao tiêu, hướng dẫn canh tác và ứng dụng công nghệ số để giám sát quá trình trồng.

Cụ thể, thời gian qua, để nâng cao hiệu quả sản xuất, HTX đã xây dựng bản đồ số vùng nguyên liệu, lắp hệ thống cảm biến độ ẩm đất và sử dụng phần mềm quản lý sản xuất nông nghiệp để theo dõi từ khâu gieo trồng đến thu hoạch.

Đặc biệt, HTX còn đầu tư hệ thống livestream quảng bá sản phẩm và tham gia các hội chợ nông sản trực tuyến, mở rộng đầu ra đến Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM. Nhờ vậy, sản phẩm chè dây Lâm Hóa – từng bị coi là “cỏ dại” – nay đã có mặt trong các cửa hàng đặc sản và siêu thị.

Hiện toàn huyện Tuyên Hóa có 23 HTX nông nghiệp, trong đó 12 HTX có đông thành viên là người dân tộc thiểu số, tạo việc làm thường xuyên cho gần 600 lao động với mức thu nhập từ 4-6 triệu đồng/người/tháng. Nhiều HTX còn xây dựng mô hình du lịch cộng đồng gắn với sản phẩm OCOP, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Đồng bào dân tộc thiểu số ở Tuyên Hóa ngày càng mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Một trong những đột phá lớn trong quá trình phát triển nông nghiệp ở vùng dân tộc thiểu số huyện Tuyên Hóa là tư duy tiếp cận công nghệ. Thời gian qua, các lớp tập huấn sử dụng công nghệ thông tin, marketing số, truy xuất nguồn gốc, kỹ thuật số hóa vùng trồng… được tổ chức trên địa bàn huyện luôn kín người.

Được biết, năm 2024, huyện đã triển khai thành công đề án “Số hóa nông thôn mới” tại 5 xã có đông đồng bào dân tộc thiểu số. Các HTX được hỗ trợ xây dựng website, gian hàng trên các sàn thương mại điện tử và đào tạo kỹ năng xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Gìn giữ bản sắc – làm giàu từ đất

Dễ nhận thấy các HTX đang tạo dấu ấn tích cực trong quá trình chuyển đổi sản xuất phát triển kinh tế vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Tuyên Hóa. Những thành công này có đóng góp không nhỏ từ các chương trình đồng hành của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Bình.

Cụ thể, Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Bình đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ thiết thực nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế hợp tác, HTX tại huyện Tuyên Hóa. Các hoạt động này đã góp phần nâng cao năng lực cho các HTX, tạo việc làm và cải thiện đời sống cho người dân địa phương.

Năm 2025, HTX Vận tải Phú Thành–Tuyên Minh (huyện Tuyên Hóa) vinh dự được Liên minh HTX Việt Nam trao tặng danh hiệu “Ngôi sao Hợp tác xã – CoopStar Awards”. Giải thưởng nhằm vinh danh các HTX tiêu biểu có đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế tập thể, khuyến khích các đơn vị phát triển sản xuất theo quy mô lớn, chuyên nghiệp, nâng cao giá trị hàng hóa và mở rộng thị trường.

Cùng với đó, Liên minh HTX tỉnh Quảng Bình đã tổ chức gian hàng giới thiệu các sản phẩm OCOP tại hội chợ thương mại cấp quốc gia năm 2025. Sự kiện này giúp các HTX trong tỉnh, bao gồm cả huyện Tuyên Hóa, tiếp cận các doanh nghiệp, nhà phân phối tiềm năng, ký kết các biên bản ghi nhớ, thỏa thuận hợp tác, hợp đồng mua bán sản phẩm hàng hóa với các hệ thống siêu thị lớn như Aeon, Go, Winmart, Lotte, Saigon Co.op…

Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Bình cũng đẩy mạnh nhân rộng mô hình liên hiệp HTX nhằm tổ chức lại sản xuất, hình thành các cánh đồng lớn, sản xuất hàng hóa nông nghiệp tập trung, bảo đảm chất lượng, đồng nhất về chủng loại, gắn với chuỗi giá trị từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ. Tập trung vào các mô hình HTX có sản phẩm OCOP, hỗ trợ tiếp cận các chính sách về vốn, xúc tiến thương mại, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và xây dựng phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả.

Trong bối cảnh kinh tế nông thôn đang từng bước hội nhập sâu vào thị trường, hành trình chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ứng dụng công nghệ và sở hữu trí tuệ ở huyện Tuyên Hóa là minh chứng sống động cho sự chuyển mình của nông nghiệp miền núi.

Chìa khóa thành công chính là niềm tin vào tri thức bản địa, vào người dân tộc thiểu số làm chủ quá trình sản xuất. Các HTX đã trở thành cầu nối giữa “nông dân số” với thị trường, giữa “cây bản địa” với giá trị kinh tế toàn cầu.

Mỹ Chí

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//business-cooperative/nguoi-dan-toc-thieu-so-o-tuyen-hoa-chuyen-minh-tren-vung-gio-lao-cat-trang-1106885.html