Người 'giữ hồn' dân ca ví, dặm giữa nhịp sống hiện đại

3 giờ trướcBài gốc

Đắm mình trong điệu dân ca từ thủa bé

Một ngày cuối tháng tám, giữa không khí cả nước đang sôi động chuẩn bị cho sự kiện kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh 2/9, chúng tôi có dịp ghé thăm nghệ nhân ưu tú Nguyễn Tiến Khởi ở xã Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh. Trong căn nhà nhỏ của mình, gia đình ông Khởi bắt đầu rộn vang lên những bài hát mới, chào mừng dịp lễ kỷ niệm trọng đại của đất nước.

Thấy khách ở phương xa ghé thăm, vợ chồng ông niềm nở chào đón. Được biết, nghệ nhân Nguyễn Tiến Khởi sinh ra và lớn lên trong gia đình thuần nông nhưng có niềm đam mê, ca hát nghệ thuật.

Ngay từ thủa bé, ông Khởi là thành viên đội văn nghệ ở làng, xã. Và cứ thế, chẳng biết từ bao giờ niềm đam mê với âm nhạc, đặc biệt là các làn điệu dân ca Nghệ Tĩnh cứ thấm sâu, nuôi dưỡng tâm hồn anh. Ở tuổi 14, cậu thiếu niên Nguyễn Tiến Khởi lần đầu bước lên sân khấu hội diễn văn nghệ huyện và giành giải nhất với bài hát "Thần sấm ngã".

Những đề tài viết về Đảng, Bác Hồ và quê hương luôn tạo cho nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Tiến Khởi niềm cảm hứng mạnh mẽ.

Cũng từ đó, năng khiếu của chàng trai trẻ ngày được phát huy. Đặc biệt, từ những năm học phổ thông chàng trai trẻ đã soạn lời nhiều bài hát dân ca Ví, dặm biểu diễn tại các hội diễn văn nghệ địa phương.

Đam mê thôi thúc Nguyễn Tiến Khởi nghiên cứu âm nhạc, tham gia các khóa học ngắn hạn, rồi theo học nhạc lý, đàn, hát tại Tp.Hồ Chí Minh tại CLB Văn nghệ Nguyễn Du. Ở đó, ông có cơ duyên gặp cố GS.TS Trần Văn Khê cùng nhiều nhạc sĩ, nhà nghiên cứu lớn.

Trở về quê hương, ông bắt tay sưu tầm, sáng tác, biên soạn hàng trăm vở kịch hát, kịch thơ, tổ khúc ví, giặm, tác phẩm sử thi nghệ thuật, ca khúc dân ca mới… Ông đã sáng tác hơn 350 tác phẩm, trong đó có nhiều tác phẩm ấn tượng như: Kịch thiên đình ký sự, lời sám hối muộn màng, nghĩa tình đồng đội, nỗi lòng người mẹ và các tổ khúc dân ca: Quốc hội khúc hoàn ca, Lời Người vọng mãi ngàn năm, Sài Gòn thành phố tôi yêu.

Đã có rất nhiều các tác phẩm của nghệ nhân Nguyễn Tiến Khởi đoạt giải cao, cấp khu vực, toàn quốc, thậm chí được dịch sang tiếng Anh để tuyên truyền trong và ngoài nước.

Với những cống hiến không ngừng, năm 2019, Nguyễn Tiến Khởi được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú.

"Ngay từ bé tôi đã có đam mê với dân ca. Giờ đây, có những tác phẩm tôi mất hàng tháng trời thai nghén và có lẽ cũng vì vất vả, nhọc nhằn nên mình càng thêm yêu, thêm quý và tâm huyết với nghề. Đặc biệt, những đề tài viết về Đảng, Bác Hồ và quê hương luôn tạo cho tôi niềm cảm hứng mạnh mẽ. Tôi sáng tác không phải để đạt các giải thưởng mà mong muốn có thể lan tỏa niềm đam mê này đến tất cả mọi người, nhất là thế hệ trẻ", nghệ nhân ưu tú Nguyễn Tiến Khởi cho biết.

Với vai trò là nghệ nhân ưu tú, Nguyễn Tiến Khởi không chỉ biểu diễn mà còn kể lại câu chuyện quê hương qua từng lời ca, điệu nhạc. Những giai điệu mộc mạc nhưng sâu sắc ấy đã trở thành cầu nối, giúp thế hệ trẻ hiểu hơn về văn hóa dân tộc, khơi dậy lòng tự hào và ý thức gìn giữ di sản.

Lưu giữ "hồn cốt" ví, dặm cho lớp trẻ

Phần lớn sáng tác của Nguyễn Tiến Khởi lồng ghép tuyên truyền pháp luật, các chính sách của Đảng và Nhà nước, giáo dục đạo đức, góp phần đưa dân ca đến gần hơn với học sinh, nông dân, công nhân, chiến sĩ. Không chỉ sáng tác, ông còn là đạo diễn, diễn viên, tập luyện cho nhiều đội văn nghệ cơ sở.

Vợ chồng anh Khởi truyền cảm hứng, tình yêu nghệ thuật cho các con.

Năm 2013, ông được Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam trao Bằng công nhận "Nghệ nhân dân gian" và nhận huy chương "Vì sự nghiệp bảo tồn văn nghệ dân gian".

Với những cống hiến không ngừng, năm 2019, Nguyễn Tiến Khởi được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú. Ông là giáo dân duy nhất tại Hà Tĩnh được nhận danh hiệu này. Đồng thời là một trong số ít nghệ nhân bền bỉ gắn bó và có nhiều đóng góp nổi bật trong công tác gìn giữ, bảo tồn và phát triển dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh.

Giữa nhịp sống hiện đại, người nghệ nhân ấy vẫn bền bỉ "thổi hồn" cho những câu hát quê hương. Ông luôn trăn trở với bản thân một nỗi lo khi phong trào phát triển dân ca ví, dặm đang mai một trong lớp trẻ.

"Tôi sợ rằng phong trào dân ca sẽ dần mai một, bởi các câu lạc bộ dân ca ví, dặm hiện nay hoạt động yếu vì thiếu người có tâm huyết. Việc đưa dân ca ví, dặm vào trường học chưa hiệu quả, nghệ nhân trẻ ít cơ hội biểu diễn, thiếu nơi quảng bá tác phẩm. Ví, dặm là kho báu nhưng nếu không gieo vào lòng thế hệ trẻ, nó sẽ phai nhạt dần", ông Khởi tâm sự.

Để phát triển phong trào dân ca tại địa phương mình, Nguyễn Tiến Khởi đề xuất tổ chức tập huấn cho giáo viên âm nhạc, mời nghệ nhân truyền dạy tại trường; lập tạp chí hoặc trang web chuyên đề để lưu giữ, chia sẻ tác phẩm. Tạo sân chơi thường xuyên để các CLB duy trì lửa nghề và quan trọng nhất là tôn trọng nguyên bản, không lạm dụng cải biên làm mất đi hồn cốt dân ca.

Ngôi nhà của vợ chồng ông Khởi cũng trở thành địa điểm sinh hoạt của CLB Dân ca ví, dặm của xã nhà. Được bố mẹ dẫn dắt, truyền dạy, 2 người con của vợ chồng ông Khởi dù còn nhỏ nhưng đã bộc lộ năng khiếu về âm nhạc và trở thành những nhân tố văn hóa văn nghệ ở trường học, địa phương.

Người nghệ nhân lan tỏa và “thổi hồn” cho những ca khúc dân ca ví, dặm đến thế hệ trẻ.

Dù đã hơn 4 thập kỷ gắn bó với dân ca ví, dặm, nghệ nhân ưu tú Nguyễn Tiến Khởi vẫn giữ nguyên niềm đam mê như thuở ban đầu. Người nghệ nhân giáo dân nơi miền sơn cước ấy vẫn lặng lẽ, bền bỉ như con tằm nhả tơ, giữ sợi vàng óng của văn hóa quê hương.

Những người như ông Nguyễn Tiến Khởi là linh hồn của dân ca ví, dặm, giữ cho những làn điệu ấy mãi vang vọng, trường tồn cùng thời gian. Hành trình của ông là minh chứng cho tình yêu, niềm tin và sự cống hiến không ngừng nghỉ, để dân ca ví, giặm mãi là di sản văn hóa sống động trong lòng mỗi người dân Việt Nam.

Trao đổi với chúng tôi, ông Trần Xuân Lương, Phó Giám đốc Sở VHTTDL Hà Tĩnh cho biết: "Hà Tĩnh hiện có 209 CLB dân ca ví, dặm với gần 3.000 thành viên thuộc nhiều độ tuổi, ngành nghề. Nghệ nhân ưu tú Nguyễn Tiến Khởi đã sáng tác hàng trăm tác phẩm về Đảng, Bác Hồ và các chủ đề tuyên truyền pháp luật, góp phần đưa dân ca trở thành kênh truyền thông gần gũi, hiệu quả. Ông là một trong số ít nghệ nhân bền bỉ gắn bó và có nhiều đóng góp nổi bật trong công tác gìn giữ, bảo tồn và phát triển dân ca ví, dặm Nghệ Tĩnh".

Thiện Quyền

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/nguoi-giu-hon-dan-ca-vi-dam-giua-nhip-song-hien-dai-204250821102313761.htm