Người 'hồi sinh' cổ vật

4 giờ trướcBài gốc

Nghệ nhân Trần Văn Thành cần mẫn với công việc phục chế cổ vật. Ảnh: Lê Anh

Nghệ nhân Trần Văn Thành bén duyên với cổ vật từ khoảng năm 2004. Ông chia sẻ rằng, trong suốt hơn hai mươi năm qua, ông đã dành trọn thời gian, tâm huyết để tiếp nhận, phục chế hàng trăm cổ vật rỉ sét, mủn nát, trong đó có những cổ vật tưởng như không thể cứu vãn. Nhiều hiện vật có niên đại hơn 2.000 năm, sau khi qua bàn tay ông dần trở nên nguyên dáng, hoa văn trở nên nổi bật dưới ánh đèn ấm. “Làm công việc này phải có tâm, có đức. Không chỉ nghiên cứu tài liệu, lịch sử mà tôi còn thường xuyên đến tìm hiểu tại các bảo tàng trong nước. Khi phục chế lại bất cứ cổ vật nào tôi luôn trăn trở với từng vết rạn nứt theo thời gian. Cảm giác như mình đang được trở về với những câu chuyện lịch sử đã qua” - ông Thành nói. Với ông, công việc không đơn thuần là kỹ thuật mà còn là đối thoại giữa hiện tại và quá khứ, giữa tâm hồn cá nhân và lịch sử quê hương, đất nước.

Ông đã bắt đầu hành trình tìm hiểu về cổ vật từ việc học hỏi kỹ thuật làm gốm, đúc đồng, kỹ thuật phục chế thủ công qua sách vở, tài liệu... và cả những nghệ nhân cao tuổi trong nghề. Không được đào tạo qua trường lớp chính quy, nhưng nhờ sự bền bỉ và đam mê, ông Thành nhanh chóng trở thành cái tên được biết đến trong giới cổ vật ở Thanh Hóa. Đặc biệt, ông nổi tiếng nhờ khả năng phục hồi các hiện vật đồ đồng, chủ yếu thuộc thời kỳ Văn hóa Đông Sơn, được phát hiện ở các vùng đất giàu di tích trên địa bàn tỉnh.

Bước vào không gian làm việc của ông Thành dễ khiến người ta ngỡ như đang bước vào một xưởng “đồng nát sắt vụn” hơn là xưởng khôi phục cổ vật. Hiện tại, xưởng của ông đang lưu giữ hàng trăm cổ vật, cả nguyên vẹn và đang trong quá trình phục chế. Ở khắp các nơi là những mảnh gốm nứt, kim loại mờ tối, từng mảng hoen gỉ... Ông nhẹ nhàng bê lên cho chúng tôi xem từng góc cạnh của một chiếc thạp đồng thời Văn hóa Đông Sơn, tất cả đã nhuốm màu xanh và bị ăn mòn gần nửa. Lặng thinh một hồi, ông nói: “Mỗi cổ vật là một câu chuyện. Khi phục chế, mình như nghe được lời kể từ hiện vật, được lần lại trên đôi bàn tay người thợ xưa vẽ họa tiết. Người phục chế trước hết phải biết tôn trọng bản gốc. Chỉ nên sửa đến mức vừa đủ để hiện vật giữ được hình hài và tinh thần như khi được tạo ra”. Chính cảm nhận ấy khiến mỗi hiện vật được ông Thành phục chế trở nên sống động và giàu cảm xúc hơn bao giờ hết.

Cũng theo ông, khó nhất trong phục chế là “đọc được” hiện vật, hiểu được chất liệu, phong cách nghệ thuật, công năng và giai đoạn lịch sử của món đồ. Nhiều lúc, chỉ cần một sai lệch nhỏ hay dùng chất kết dính không đúng tỉ lệ sẽ dẫn đến thất bại cả quá trình khôi phục. Có những hiện vật ông mất cả vài tháng, thậm chí cả năm trời mới làm xong, nhưng ông chưa bao giờ nóng vội hay bỏ cuộc. Với ông, cổ vật là một nhân chứng lịch sử, mang theo tiếng nói của thời gian và hồn cốt dân tộc. Ông chia sẻ: “Tôi không giàu lên nhờ cổ vật. Thứ tôi nhận lại là niềm vui, là cảm giác được góp phần lưu giữ di sản văn hóa”.

Sự tâm huyết của ông Thành được Hội Di sản văn hóa và Cổ vật Thanh Hoa đánh giá cao. Ông Hồ Quang Sơn, Chủ tịch Hội Di sản văn hóa và Cổ vật Thanh Hoa, cho biết: “Những năm qua, ông Thành là hội viên tích cực của hội, đồng thời tham gia phục chế cổ vật cho một số bảo tàng trong nước như: Bảo tàng tỉnh Hòa Bình (nay là tỉnh Phú Thọ), Bảo tàng tỉnh Đắk Lắk... Nghệ nhân Thành là một trong số rất ít những người ở địa phương vừa có tay nghề phục chế thủ công, vừa hiểu sâu sắc giá trị văn hóa của hiện vật. Những đóng góp của nghệ nhân Thành đã truyền cảm hứng cho hội viên của hội, đồng thời khơi dậy sự trân trọng và kết nối với lịch sử quê hương trong cộng đồng”.

Trong một thời đại mà người ta dễ dàng chạy theo giá trị vật chất và sự tiện lợi, câu chuyện của nghệ nhân Trần Văn Thành là một minh chứng rõ ràng rằng, vẫn còn đó những con người thầm lặng đang góp phần gìn giữ và bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc bằng chính tâm huyết của mình. Họ không ồn ào, không quảng bá rầm rộ, nhưng công việc của họ như ngọn lửa âm ỉ cháy - đủ ấm để soi sáng ký ức và tiếp lửa cho mai sau.

Lê Anh

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/nguoi-hoi-sinh-co-vat-256959.htm