Không như chính quyền tiền nhiệm vốn kéo dài chiến tranh bằng việc hỗ trợ quân sự không giới hạn cho Ukraine, chính quyền Trump đang tìm cách thúc đẩy hòa bình thông qua đàm phán. Mặc dù mong muốn kết thúc xung đột là điều mà cả thế giới đều đồng thuận, nhưng các điều khoản để đạt được hòa bình lại là vấn đề gây tranh cãi.
Trong cuộc gặp tại Phòng Bầu dục với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuần trước, ông Trump và Phó tổng thống JD Vance đã nhấn mạnh rằng một giải pháp ngoại giao với Nga là con đường khả thi nhất để bảo vệ lợi ích của cả hai bên.
Thay vì tiếp tục đối đầu với Moscow, chính quyền Trump khuyến khích Kyiv cân nhắc những nhượng bộ hợp lý để đổi lấy một nền hòa bình bền vững và sự đảm bảo an ninh từ phương Tây. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Ukraine đã phản đối mạnh mẽ, nhấn mạnh rằng nếu Nga đạt được nhượng bộ từ Ukraine, điều đó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến Mỹ trong tương lai.
Tổng thống Ukraine Zelensky tranh luận với Tổng thống Mỹ Trump và Phó tổng thống Vance - Ảnh: Reuters
“Các bạn có một đại dương đẹp và chưa cảm nhận được mối đe dọa từ Nga, nhưng rồi một ngày nào đó, các bạn sẽ cảm thấy nó”, ông Zelensky cảnh báo.
Phản ứng của Tổng thống Trump đầy tức giận: “Đừng nói với chúng tôi những gì chúng tôi sẽ cảm thấy. Các người không có tư cách để ra lệnh cho chúng tôi. Chúng tôi sẽ cảm thấy rất tốt, rất mạnh mẽ”.
Theo Washington Post, dù Tổng thống Trump thể hiện lập trường cứng rắn, nhưng thực tế là công chúng Mỹ hiện tại không hoàn toàn ủng hộ nhượng bộ quá mức đối với Nga.
Người Mỹ nghĩ gì về việc Ukraine phải nhượng lãnh thổ cho Nga
Washington Post dẫn kết quả cuộc thăm dò của Economist-YouGov tháng trước chỉ ra rằng chỉ 1/10 người Mỹ ủng hộ việc trao cho Nga toàn bộ Ukraine hoặc ít nhất là các vùng lãnh thổ mà Nga đã kiểm soát từ sau năm 2022. Trong khi đó, 6/10 người Mỹ muốn Nga trả lại toàn bộ lãnh thổ đã kiểm soát.
Thông kê khảo sát của Gallup từ năm 2022 đến cuối năm 2024 phản ánh sự thay đổi đáng kể trong quan điểm của người Mỹ về cuộc chiến Nga - Ukraine. Ban đầu, phần lớn người Mỹ (58%) ủng hộ Ukraine tiếp tục chiến đấu để giành lại toàn bộ lãnh thổ, trong khi 38% muốn kết thúc cuộc chiến nhanh chóng dù Nga giữ được vùng đất đã chiếm.
Các thống kê của Gallup về sự ủng hộ của người Mỹ về việc Ukraine tiếp tục chiến đấu - Ảnh: Gallup
Đến tháng 1.2023, tỷ lệ ủng hộ chiến đấu giảm còn 54%, trong khi mong muốn kết thúc sớm tăng lên 43%, thu hẹp khoảng cách 11%. Đến tháng 6.2023, sự ủng hộ tiếp tục giảm xuống 50%, trong khi lựa chọn chấm dứt cuộc chiến tăng lên 46%, khiến khoảng cách chỉ còn 4%. Đến năm 2024, lần đầu tiên tỷ lệ người Mỹ muốn Ukraine nhượng bộ lãnh thổ, kết thúc cuộc chiến - (50%) nhỉnh hơn số ủng hộ tiếp tục chiến đấu (48%).
Xu hướng chung cho thấy sự suy giảm dần dần trong quan điểm “tiếp tục chiến đấu” và sự gia tăng ổn định ở lựa chọn “chấm dứt cuộc chiến nhanh”. Ban đầu, đa số áp đảo nghiêng về phương án tiếp tục chiến đấu, nhưng theo thời gian, khoảng cách thu hẹp đáng kể, dẫn đến sự đảo chiều nhẹ trong dư luận. Mức độ chia rẽ hiện tại (48% – 50%) phản ánh sự cân bằng giữa hai quan điểm, cho thấy không có lập trường nào chiếm ưu thế rõ rệt trong xã hội Mỹ.
Trong khi đó, cuộc thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew vào tháng 9 năm ngoái lại cho thấy điều ngược lại: Chỉ 13% muốn Ukraine nhượng lãnh thổ để đạt được hòa bình. 44% muốn Ukraine chiến đấu đến cùng. Khoảng 4/10 người không đưa ra quyết định rõ ràng.
Đáng chú ý, dữ liệu từ cuộc khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew cũng cho thấy sự khác biệt đáng kể trong quan điểm của người Mỹ và người Đức về việc Ukraine có nên nhượng lại lãnh thổ để chấm dứt cuộc chiến hay không.
Biểu đồ tròn so sánh tỷ lệ ủng hộ Ukraine nhượng bộ lãnh thổ để đạt được hòa bình, giữa người Mỹ và Đức - Ảnh: Trung tâm Nghiên cứu Pew
Tại Đức, 43% người được hỏi đồng ý với phương án nhượng lãnh thổ để đạt được hòa bình, cao gấp 3 lần so với tỷ lệ 14% tại Mỹ. Ngược lại, 47% người Đức tin rằng Ukraine nên tiếp tục chiến đấu để giành lại toàn bộ lãnh thổ, con số này khá tương đồng với 44% của người Mỹ. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở mức độ do dự: 39% người Mỹ không chắc chắn về lập trường của mình, trong khi tại Đức, con số này chỉ là 10%.
Những số liệu này cho thấy người Đức có xu hướng thực dụng hơn, sẵn sàng cân nhắc việc nhượng lãnh thổ để đổi lấy hòa bình, trong khi công chúng Mỹ vẫn giữ quan điểm cứng rắn hơn, dù mức độ phân vân của họ cũng cao hơn nhiều.
Những lo ngại về ảnh hưởng của Nga
Cuộc thăm dò của Hội đồng Các vấn đề toàn cầu Chicago cho thấy 50% người Mỹ - gồm cả gần một nửa số đảng viên Cộng hòa - xem Nga là mối đe dọa nghiêm trọng đối với lợi ích sống còn của Mỹ trong thập niên tới.
Khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy 59% người Mỹ coi Nga là mối đe dọa quân sự lớn. Cuộc thăm dò của Đại học Harvard tháng trước chỉ ra rằng 63% người Mỹ lo ngại rằng nếu Nga giữ được vùng lãnh thổ đã kiểm soát tại Ukraine, nước này có thể tiếp tục mở rộng sang các quốc gia khác. Điều này đặc biệt đáng lo ngại vì nhiều quốc gia láng giềng của Ukraine là thành viên NATO. Nếu Nga tiến xa hơn, có thể buộc Mỹ và đồng minh phải can thiệp quân sự trực tiếp.
Các chuyên gia nhận định Tổng thống Donald Trump đang theo đuổi một chiến lược táo bạo nhằm chấm dứt cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, đưa Mỹ thoát khỏi tình trạng hỗ trợ quân sự không hồi kết, và tập trung vào lợi ích quốc gia. Ông tin rằng một thỏa thuận hòa bình với Nga không chỉ giúp ngăn chặn sự hao mòn của Ukraine mà còn mở ra cơ hội ổn định dài hạn cho khu vực.
Dù một số ý kiến lo ngại về việc nhượng bộ, ông Trump nhận ra việc tiếp tục đổ tài nguyên vào một cuộc chiến không có hồi kết không phải là giải pháp bền vững. Ông muốn đạt được một thỏa thuận có lợi cho tất cả các bên, giúp Ukraine duy trì chủ quyền, đồng thời đảm bảo an ninh châu Âu mà không cần Mỹ phải gánh vác quá nhiều trách nhiệm.
Trong khi dư luận Mỹ vẫn còn chia rẽ, ông Trump hiểu rằng ưu tiên hàng đầu của người dân là đảm bảo hòa bình một cách thực tế và khả thi. Ông không tìm kiếm một giải pháp tạm thời mà là một thỏa thuận ngăn chặn xung đột tái diễn. Việc đặt nền tảng cho một thỏa thuận ngoại giao có thể mở ra một giai đoạn hợp tác mới, giảm thiểu nguy cơ đối đầu giữa các cường quốc, đồng thời đưa Mỹ vào vị thế lãnh đạo toàn cầu trên bàn đàm phán thay vì chiến trường.
Thách thức lớn nhất của ông Trump không phải là đàm phán với Moscow, mà là thay đổi cách nhìn nhận của công chúng về việc đạt được hòa bình thông qua ngoại giao thay vì xung đột kéo dài. Khi thời gian trôi qua, có thể ngày càng nhiều người Mỹ sẽ nhận ra rằng giải pháp thực dụng của ông Trump mang lại ổn định lâu dài, bảo vệ lợi ích quốc gia mà không cần tiếp tục đổ tài nguyên vào một cuộc chiến vô tận.
Hoàng Vũ