Người nhiễm HIV nên tập luyện thế nào để an toàn cho sức khỏe?

3 giờ trướcBài gốc

1. Vai trò của vận động đối với người nhiễm HIV

Người nhiễm HIV đã có thể kiểm soát được bệnh nhờ những tiến bộ của thuốc kháng virus (ARV). Tuy nhiên, người bệnh vẫn đối diện với nguy cơ suy giảm miễn dịch, mất khối cơ, loãng xương, các rối loạn chuyển hóa và một số vấn đề tâm lý.

Nội dung

1. Vai trò của vận động đối với người nhiễm HIV

2. Nguyên tắc chung khi tập luyện

3. Các hình thức tập luyện phù hợp

4. Môn thể thao nên thận trọng hoặc tránh

5. Dinh dưỡng và phục hồi khi tập luyện

Hoạt động thể chất thường xuyên mang lại nhiều lợi ích quan trọng cả về thể chất và tinh thần. Tập luyện phù hợp giúp duy trì và tăng cường khối cơ, kiểm soát cân nặng, nhất là hiện tượng sụt cân; đồng thời giảm mỡ thừa, cải thiện sức bền tim phổi, tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ kiểm soát tác dụng phụ của thuốc kháng virus, giảm mệt mỏi, căng thẳng, tăng cảm giác thư thái tích cực, cải thiện giấc ngủ, nhờ đó nâng cao chất lượng cuộc sống.

Mặc dù vậy, vấn đề quan trọng là chọn loại hình tập luyện phù hợp với thể trạng và giai đoạn bệnh, đồng thời phải bảo đảm an toàn, tránh lây truyền hay chấn thương.

Đi bộ nhanh là loại hình vận động phù hợp với người nhiễm HIV.

2. Nguyên tắc chung khi tập luyện

- Cần tham khảo ý kiến bác sĩ: Đánh giá tổng quát tình trạng sức khỏe, làm các xét nghiệm cơ bản hoặc chuyên sâu như tải lượng virus, chức năng tim phổi, khả năng đáp ứng vận động của hệ thống cơ xương khớp trước khi bắt đầu tập luyện.

Đồng thời phối hợp với chuyên gia thể lực để được tham vấn các loại hình vận động, môn thể thao phù hợp, lập kế hoạch, chương trình tập luyện chi tiết.

- Tuân thủ nguyên tắc tập luyện: Tuần tự tăng tiến, bắt đầu với khối lượng và cường độ nhẹ, từ từ tăng dần, tránh quá tải; cá thể hóa chương trình tập luyện, không tập theo "tâm lý đám đông" hay tự tập khi chưa nắm chắc kỹ thuật và ảnh hưởng của vận động đối với sức khỏe;

Tập luyện có hệ thống, tuân thủ kế hoạch tập luyện đã đề ra, chọn bài tập ưa thích và đa dạng các loại hình vận động, tập trung vào mục tiêu thực tế, khả thi để duy trì động lực tập luyện; đảm bảo vệ sinh an toàn tập luyện, thời điểm, thời gian tập - nghỉ ngơi, dinh dưỡng, nước uống… và vệ sinh thân thể, dụng cụ, trang phục tập luyện, phòng lây nhiễm, nhất là khi có vết thương hở.

- Lắng nghe cơ thể, theo dõi sức khỏe, tự đánh giá hiệu quả thông qua cảm nhận tình trạng mệt mỏi, giấc ngủ, cảm giác ngon miệng... Đồng thời chú ý phát hiện những dấu hiệu bất thường như sốt, sụt cân nhanh, mệt mỏi tăng, khó thở, chán ăn, mất ngủ… cần ngưng tập và khám ngay.

Người nhiễm HIV nên tập plank giúp cải thiện sức mạnh cơ bắp, mật độ xương.

3. Các hình thức tập luyện phù hợp

- Bài tập sức bền (aerobic): Đi bộ nhanh, chạy chậm, đạp xe, bơi, khiêu vũ… rất hữu ích cho hô hấp, tim mạch và hệ miễn dịch, giảm mỡ máu, kiểm soát đường máu và nâng cao sức khỏe tâm thần, giảm căng thẳng, giúp ngủ ngon và sâu giấc cho người nhiễm HIV.

Tần suất 3 - 5 buổi/tuần, 20 - 40 phút mỗi buổi (150 phút/tuần), cường độ vừa phải (có thể trò chuyện khi tập) hoặc có thể tập cường độ cao 75 phút/tuần.

- Các bài tập sức mạnh (tập kháng lực): Người nhiễm HIV thường bị giảm khối cơ do rối loạn chuyển hóa và thuốc ARV. Các bài tập kháng lực giúp duy trì và cải thiện sức mạnh cơ bắp, mật độ xương.

Tập tạ khối lượng vừa phải, tập dây đàn hồi, bài tập trọng lượng cơ thể (squat, plank, chống đẩy). Tập 2 - 3 buổi/tuần, xen kẽ ngày nghỉ, khối lượng và cường độ tùy thuộc khả năng của mỗi người, chú ý kỹ thuật để tránh chấn thương.

- Cải thiện thăng bằng và linh hoạt: Yoga, pilates, thái cực quyền hay các bài giãn cơ giúp giảm căng thẳng, cải thiện thăng bằng và phòng té ngã, đặc biệt có lợi cho người lớn tuổi hoặc người đã bị loãng xương. Thực hiện 2 - 3 lần/tuần, chú ý không gian tập cần thoáng mát, yên tĩnh nhằm nâng cao hiệu quả thư giãn.

- Các hoạt động khác: Các hoạt động ngoài trời như đi bộ đường dài, thể dục dưỡng sinh, làm vườn… giúp tăng hấp thụ vitamin D từ ánh nắng sớm, hỗ trợ xương khớp; cần tránh giờ nắng gắt để bảo vệ da và hệ miễn dịch.

Người nhiễm HIV nên thận trọng hoặc tránh tham gia môn bóng đá.

4. Môn thể thao nên thận trọng hoặc tránh

Người nhiễm HIV cần tránh các môn đối kháng mạnh hoặc các môn có tiếp xúc da trực tiếp như quyền anh, võ tự do, vật, bóng đá… vì nguy cơ chấn thương chảy máu, tăng rủi ro lây truyền qua máu nếu có vết thương hở.

Các môn đòi hỏi cường độ rất cao kéo dài như chạy bộ đường dài, tập luyện cường độ cao (CrossFit) có thể gây ức chế miễn dịch tạm thời, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.

5. Dinh dưỡng và phục hồi khi tập luyện

Trong quá trình tập luyện, người nhiễm HIV cần lưu ý chế độ dinh dưỡng và quá trình phục hồi của cơ thể sau tập luyện:

- Đảm bảo khẩu phần dinh dưỡng đầy đủ và cân đối, phù hợp với chế độ tập luyện, đặc biệt là protein từ thịt, cá, trứng, sữa… để phục hồi cơ.

- Uống đủ nước, nhất là khi tập ngoài trời, mất nhiều mồ hôi cần bổ sung thêm khoáng chất.

- Tăng cường các vitamin, chất khoáng, chất chống oxy hóa từ các loại rau củ quả.

- Ngủ đủ (7 - 8 giờ mỗi đêm) để tái tạo năng lượng và củng cố miễn dịch.

Vận động, tập luyện là một phần quan trọng của lối sống lành mạnh và hỗ trợ quản lý điều trị bệnh. Người nhiễm HIV hoàn toàn có thể và nên tập luyện thể thao để nâng cao sức khỏe miễn dịch, duy trì khối cơ và cải thiện tâm lý.

Lựa chọn tối ưu là các hoạt động aerobic vừa phải, tập kháng lực nhẹ, yoga/thiền, bài tập thăng bằng – kết hợp chế độ dinh dưỡng và nghỉ ngơi hợp lý. Tập luyện đúng cách không chỉ an toàn mà còn giúp người nhiễm HIV sống khỏe mạnh, tự tin và hòa nhập cộng đồng.

TS. BS. Phạm Quang Thuận

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/nguoi-nhiem-hiv-nen-tap-luyen-the-nao-de-an-toan-cho-suc-khoe-169251003153515849.htm