Người Tày tạo sinh kế từ chiếc nón lá cọ truyền thống

3 giờ trướcBài gốc

Chiếc nón lá của phụ nữ dân tộc Tày ở Thái Nguyên

Từ bao đời nay, nón lá cọ đã gắn bó với cuộc sống của người phụ nữ dân tộc Tày. Bà Hoàng Thị Huệ (xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai) chia sẻ: "Đối với người phụ nữ dân tộc Tày, chiếc nón lá không chỉ dùng để đội che nắng, che mưa mà còn là một phần trong trang phục truyền thống, gắn với những dịp lễ hội, phiên chợ hay ngày cưới hỏi. Nón lá thường đi cùng áo chàm, tạo nên vẻ đẹp dung dị, kín đáo mà duyên dáng của người phụ nữ vùng cao.

Người già trong bản vẫn kể rằng, từ xưa, con gái Tày khéo tay biết chằm nón (làm nón) sẽ được coi trọng, vì đó là dấu hiệu của sự đảm đang, kiên nhẫn. Trong lễ cưới xưa, cô dâu đội chiếc nón lá do chính tay mình làm ra, như lời nhắn gửi rằng mái ấm sẽ bền chặt như vành nón được chằm khéo léo, chắc tay".

Ngày nay, trước làn sóng của sản phẩm công nghiệp giá rẻ và tiện lợi, nghề làm nón lá thủ công ở nhiều nơi đang đứng trước nguy cơ mai một. Những chiếc nón sản xuất hàng loạt bằng máy móc tuy nhanh, rẻ nhưng thiếu đi hơi ấm bàn tay và sự tinh tế của từng mũi chỉ. Dù vậy, ở một số bản làng người Tày tại Thái Nguyên, Lào Cai…, nhiều phụ nữ dân tộc thiểu số vẫn tranh thủ lúc nông nhàn để làm nón, vừa có thêm thu nhập, vừa truyền nghề cho lớp trẻ.

Chiếc nón sử dụng nguyên liệu chính là lá cọ. Để làm nên một chiếc nón lá hoàn chỉnh, cần phải trải qua nhiều công đoạn, mỗi bước đều làm bằng tay, đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn.

Tùy theo từng vùng, chiếc nón lá của người phụ nữ dân tộc Tày sẽ được làm theo những cách riêng.

Lá được xếp chồng khít, mặt bóng úp ra ngoài, không để hở khoảng trống. Đây là khâu quyết định độ đẹp và kín của nón. Khi khâu, người thợ dùng chỉ cước hoặc chỉ nilon, khâu vòng quanh từng vành với mũi khâu nhỏ, đều tăm tắp. Mỗi đường kim chứa đựng sự kiên nhẫn và tình yêu dành cho nghề.

Chiếc nón lá của người phụ nữ dân tộc Tày ở xã Bản Liền (tỉnh Lào Cai) được làm mộc mạc như chính những người phụ nữ dân tộc thiểu số nơi đây. Bà Lâm Thị Lả, một nghệ nhân làm nón tại xã cho biết, phải mất từ 2 đến 3 ngày mới hoàn thành một chiếc nón. Nhằm phát triển và gìn giữ nét đẹp truyền thống của chị em phụ nữ dân tộc Tày gắn với phát triển du lịch cộng đồng, trong những năm qua, cấp ủy, địa phương đã chỉ đạo thành lập tổ đan lát và nhóm cùng sở thích tham gia làm nón lá cọ để phục vụ đời sống cũng như phát triển dịch vụ du lịch và giao cho Hội LHPN xã quản lý.

Không dừng ở việc sản xuất để bán, một số bản làng đã kết hợp nghề làm nón lá với phát triển du lịch cộng đồng. Bà Hoàng Thị Huệ (người làm nón tại xã Lâm Thượng, tỉnh Lào Cai) chia sẻ, một chiếc nón lá có mức giá khoảng 300.000 đồng. Công việc làm nón giúp những người phụ nữ dân tộc Tày tại bản có thêm một nguồn thu nhập ổn định.

Đến tham quan tại An toàn khu (ATK - tỉnh Thái Nguyên), du khách không chỉ ngắm những chiếc nón trắng tinh khéo léo xếp hàng trên vách, mà còn được tận tay thử làm nón dưới sự hướng dẫn của các bà, các chị. Nhiều người rời bản làng mang theo không chỉ một món quà, mà cả câu chuyện về bàn tay khéo léo và tấm lòng mến khách của phụ nữ Tày.

Nhiều thế hệ nối tiếp nhau, nghề làm nón lá không chỉ được bảo tồn mà còn mở ra cơ hội phát triển kinh tế, tạo sinh kế cho phụ nữ dân tộc Tày, đồng thời lan tỏa nét văn hóa truyền thống đến bạn bè bốn phương.

Bài, ảnh: Lê Hoa

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/nguoi-tay-tao-sinh-ke-tu-chiec-non-la-co-truyen-thong-20250811104346723.htm