Nguy cơ biến mất của hải cẩu Bắc Cực

4 giờ trướcBài gốc

Chú hải cẩu râu con, một trong những loài hải cẩu Bắc Cực ngày càng bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu. Ảnh: Kit Kovacs.

Hiện tượng tan băng ở vùng cực, nạn phá rừng và biến đổi khí hậu đang đẩy nhiều loài sinh vật tới bờ tuyệt chủng.

Theo bản cập nhật Sách Đỏ mới nhất của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), hơn 1/4 số loài động vật, thực vật và nấm được đánh giá hiện nằm trong tình trạng bị đe dọa.

Hải cẩu nguy cấp

Bức tranh u ám thể hiện rõ qua số phận của nhiều loài tiêu biểu. 3 loài hải cẩu sống ở Bắc Cực đang đối mặt nguy cơ biến mất do Trái Đất ấm lên, trong khi một nửa số loài chim trên hành tinh ghi nhận sự sụt giảm nghiêm trọng vì mất môi trường sống.

Tuy nhiên, sự hồi phục của rùa biển xanh cho thấy nếu có chiến lược bảo tồn đồng bộ, thiên nhiên vẫn có thể được cứu vãn.

"Sách Đỏ giống như một chiếc nhiệt kế cho Trái Đất, ghi lại các triệu chứng của sự tuyệt chủng. Chúng ta đang đo đếm những dấu hiệu cho thấy hệ sinh thái đang gặp vấn đề và cần hành động ngay", ông Jon Paul Rodríguez, Chủ tịch Ủy ban Sinh tồn các loài của IUCN, nói với CNN.

Rùa biển xanh đang phục hồi nhờ những nỗ lực bảo tồn. Ảnh: Nicolas J Pilcher.

Báo cáo chỉ ra tình cảnh đáng lo ngại của các loài hải cẩu Bắc Cực, vốn phụ thuộc vào lớp băng để sinh sản, nuôi con, nghỉ ngơi và săn mồi. Khu vực này ấm lên nhanh gấp 4 lần mức trung bình toàn cầu, băng tan đang diễn ra với tốc độ kỷ lục.

Hậu quả là hải cẩu trùm đầu (hooded seal) được xếp vào nhóm nguy cấp, còn hải cẩu râu (bearded seal) và hải cẩu yên ngựa (harp seal) được xem là "gần bị đe dọa".

Băng mỏng không chỉ đe dọa các loài hải cẩu mà còn ảnh hưởng đến hải mã và nhiều động vật biển khác trong khu vực, tác động dây chuyền đến toàn bộ chuỗi thức ăn, khi gấu Bắc Cực có ít mồi hơn để săn.

"Bảo vệ hải cẩu Bắc Cực không chỉ là cứu một loài, mà là giữ gìn sự cân bằng mong manh của cả vùng Bắc Cực, điều thiết yếu cho hệ sinh thái toàn cầu", bà Kit Kovacs, đồng chủ tịch nhóm chuyên gia IUCN về hải cẩu và lãnh đạo nghiên cứu đa dạng sinh học tại Viện Bắc Cực Na Uy, cho biết.

61% loài chim đang biến mất

Bản cập nhật năm nay cũng công bố kết quả đánh giá lại tình trạng các loài chim trên toàn cầu, do hàng nghìn chuyên gia thực hiện trong suốt 9 năm. Kết quả cho thấy 61% loài chim đang suy giảm, tăng mạnh so với 44% vào năm 2016.

Nguyên nhân chính là mất và thoái hóa môi trường sống, chủ yếu do nông nghiệp và khai thác gỗ. Các khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là Madagascar, Tây Phi và Trung Mỹ, nơi rừng nhiệt đới bị tàn phá nghiêm trọng.

Một số loài như phượng hoàng mỏ đen (black-casqued hornbill) ở Tây và Trung Phi còn bị đe dọa bởi săn bắn và buôn bán động vật hoang dã.

Các nhà khoa học nhấn mạnh vai trò thiết yếu của chim trong hệ sinh thái. Nhiều loài như chim mỏ sừng có thể phát tán tới 12.700 hạt giống lớn mỗi km mỗi ngày, góp phần duy trì rừng, phục hồi đất thoái hóa, đồng thời là tác nhân thụ phấn, kiểm soát sâu bệnh và dọn xác sinh vật.

Chim sẻ Schlegel, một loài chim rừng đặc hữu của Madagascar, được liệt kê là loài dễ bị tổn thương trong bản cập nhật mới nhất. Ảnh: IUCN.

Ông Ian Burfield, điều phối viên khoa học toàn cầu của BirdLife International, cho rằng các phát hiện lần này cho thấy "cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học đã trở nên sâu sắc hơn bao giờ hết" và kêu gọi các chính phủ có hành động mạnh mẽ.

Giữa những con số ảm đạm, báo cáo cũng mang đến một điểm sáng. Số lượng rùa biển xanh đang phục hồi nhờ các nỗ lực bảo tồn bền bỉ. Loài này sinh sống ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, nay được xếp vào nhóm "ít lo ngại" thay vì "nguy cấp", với quần thể tăng khoảng 28% kể từ thập niên 1970.

Thành công này đến từ việc bảo vệ rùa cái đang đẻ trứng, ngăn chặn nạn buôn bán và khai thác rùa và trứng rùa. Các chương trình tại Đảo Ascension, Brazil, Mexico và Hawaii được ghi nhận là hiệu quả nhất, khi quần thể rùa phục hồi gần mức trước thời kỳ khai thác thương mại.

Tuy nhiên, báo cáo cảnh báo loài rùa này vẫn chưa hoàn toàn an toàn, bởi môi trường sinh sản ven biển dễ bị ảnh hưởng bởi phát triển du lịch và hạ tầng, trong khi biến đổi khí hậu tiếp tục tác động đến nguồn thức ăn và nhiệt độ tổ trứng.