Nguyên Bộ trưởng Nguyễn Quân chỉ ra những điểm đột phá nổi bật của Nghị quyết 57

3 giờ trướcBài gốc

Tiến sĩ Nguyễn Quân, nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ.

Đánh giá về kết quả hoạt động của Bộ Khoa học và Công nghệ trong năm 2025, TS Nguyễn Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết bản thân rất ấn tượng.

“Chưa bao giờ chúng ta làm được một khối lượng công việc lớn như vậy. Chưa bao giờ những người làm khoa học đến gần với doanh nghiệp như vậy. Và cũng chưa bao giờ mối liên kết "ba nhà" giữa Nhà nước, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp lại có thể có được điều kiện thuận lợi như trong năm 2025” - ông Quân vui mừng nhận xét.

Đánh giá cao sự ra đời của Nghị quyết 57 về đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt khi Tổng Bí thư làm Trưởng Ban chỉ đạo để triển khai, TS Nguyễn Quân nhận định: “Một năm trôi qua, toàn bộ bộ máy đã phải hoạt động hết công suất, làm việc không ngơi nghỉ để hoàn thành được một khối lượng công việc vô cùng lớn mà trong quá khứ chưa từng chứng kiến. Đồng chí Tổng Bí thư đã nói rằng "thể chế là điểm nghẽn của ba điểm nghẽn" và hôm nay tôi cũng rất vui mừng nghe báo cáo của Bộ rằng thể chế lại là "điểm đột phá" của tất cả những đột phá”.

Theo nguyên Bộ trưởng, những điểm đột phá nổi bật của Nghị quyết 57 là đã coi “khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu nhưng chấp nhận đầu tư có rủi ro, có mạo hiểm; xác định phải hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với những cơ chế rất đặc thù của khoa học công nghệ: đó là cơ chế đặt hàng, cơ chế quỹ và cơ chế khoán chi để tháo gỡ những rào cản, những vướng mắc trong hoạt động khoa học công nghệ, giải phóng sức sáng tạo của những người làm khoa học”.

Mặc dù vậy, TS Nguyễn Quân cho rằng, khó khăn, thách thức lớn nhất sau 1 năm triển khai Nghị quyết 57, là sự thay đổi nhận thức và tư duy, không chỉ của những người làm khoa học mà đặc biệt là của những người làm quản lý khoa học.

Theo nguyên Bộ trưởng, chúng ta phải thay đổi tư duy để theo kịp tư duy của cơ chế thị trường cũng như tuân thủ thông lệ quốc tế. Chỉ khi thay đổi tư duy một cách triệt để mới giúp tháo gỡ điểm nghẽn lớn nhất trong hoạt động khoa học công nghệ là cơ chế tài chính.

“Chừng nào chúng ta chưa tháo gỡ cơ chế tài chính để làm tốt cơ chế đặt hàng, cơ chế khoán chi và cơ chế quỹ, chắc chắn chúng ta vẫn ở trong vòng xoáy luẩn quẩn của hoạt động khoa học công nghệ trong mấy chục năm qua” - TS Nguyễn Quân nhận xét.

Vòng luẩn quẩn mà nguyên Bộ trưởng nhắc tới đó là, Việt Nam có rất nhiều nhà khoa học tài năng, có rất nhiều đơn vị nghiên cứu mạnh nhưng rất ít sản phẩm có thể ứng dụng vào thực tiễn. Khoa học công nghệ còn "bỏ ngăn kéo" quá nhiều kết quả nghiên cứu, hiệu quả ứng dụng quá thấp và việc sử dụng ngân sách nhà nước vẫn không hiệu quả.

“Tôi rất mong những người làm quản lý khoa học phải làm thế nào đó để đổi mới tư duy của những người làm quản lý tài chính, để người ta hiểu rằng đặc thù của khoa học công nghệ có độ trễ, có độ rủi ro, có tính mạo hiểm. Nếu chúng ta không chấp nhận những đặc tính đó thì chắc chắn chúng ta không thể tiếp cận được với nguồn đầu tư của ngân sách nhà nước cho khoa học công nghệ” - ông Nguyễn Quân nói.

Cũng theo nguyên Bộ trưởng Nguyễn Quân, khó khăn lớn thứ 2 trong việc thực thi Nghị quyết 57 là chính sách đối với cán bộ khoa học công nghệ.

“Các Nghị quyết của Đảng, các văn bản của Quốc hội, của Chính phủ cũng luôn luôn đặt ra những cơ chế chính sách để tạo điều kiện thuận lợi cho những người làm khoa học. Nhưng trên thực tiễn thì những người làm khoa học là những người chịu những thiệt thòi lớn nhất trong toàn bộ các công chức, viên chức khi không có phụ cấp, ít được tiếp cận với các đề tài do ngân sách nhà nước tài trợ…” - nguyên Bộ trưởng ngậm ngùi.

Lấy ví dụ về một doanh nghiệp tư nhân đang thông báo tuyển dụng tìm kỹ sư về nhiệt thủy, kỹ sư về tự động hóa trong các lò phản ứng hạt nhân mô-đun nhỏ với mức lương 2.000 đến 4.000 USD, nguyên Bộ trưởng nhận định: “Doanh nghiệp làm không quá khó, nhưng bộ máy quản lý hành chính muốn làm được điều đó, phải điều chỉnh cơ chế chính sách và các luật lệ hiện hành. Nhưng nếu không làm vậy, chúng ta không bao giờ có được những Tổng công trình sư giỏi, không bao giờ có được những sản phẩm khoa học lớn áp dụng vào sản xuất kinh doanh đem lại hiệu quả cho đất nước”.

Theo nguyên Bộ trưởng Nguyễn Quân, với Nghị quyết 57, những điều kiện thuận lợi đã xuất hiện và phải được tận dụng trong thời gian sớm nhất để thay đổi được toàn diện hiện trạng hoạt động khoa học công nghệ của đất nước, đóng góp những sản phẩm lớn nhất, có giá trị nhất cho sự phát triển khoa học công nghệ.

Cùng với đó, ông mong muốn cộng đồng các nhà khoa học cũng như các nhà quản lý khoa học của Bộ Khoa học và Công nghệ, các bộ ngành ở Trung ương và địa phương, cùng nhau đổi mới tư duy, cùng nhau bám sát chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cùng nhau xây dựng những tập thể khoa học mạnh, tạo ra nhiều sản phẩm công nghệ phục vụ cho kinh tế - xã hội.

Hiền Thảo

Nguồn Doanh Nghiệp : https://doanhnghiepvn.vn/cong-nghe/nguyen-bo-truong-nguyen-quan-chi-ra-nhung-diem-dot-pha-noi-bat-cua-nghi-quyet-57/20251227034237526