Nhà thờ Họ Trương Việt Nam: Dấu ấn văn hóa, tâm linh và truyền thống dòng tộc

4 giờ trướcBài gốc

Con cháu Họ Trương về dự Đại Lễ tế tổ Họ Trương Việt Nam

Giá trị văn hóa – nơi lưu giữ hồn Việt

Tôi đến Nhà thờ Họ Trương vào buổi sáng đẹp trời ngày 24 tháng 7 năm 2025, sau một chặng đường dài từ An Giang ra Ninh Bình tham dự lớp tập huấn Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật do Hội đồng Lý luận Trung ương tổ chức tại khách sạn The Reed.

Lần đầu đặt chân đến nơi này, tôi đã đứng thật lâu trước cổng để hít hà mùi hương hoa thoang thoảng trong gió, để nghe tiếng chim hót trên mái ngói cong. Giữa không gian bao la, tôi thấy mình nhỏ bé, nhưng đồng thời lại cảm nhận một sự gắn kết vô hình với những người chưa từng gặp – những người con họ Trương từ khắp bốn phương. Bao bộn bề của cuộc sống hiện đại bỗng chốc lùi xa trước sự trường tồn của cội nguồn. Có lẽ, đây chính là sức mạnh của văn hóa, của tâm linh – sức mạnh giúp con người tìm về với chính mình.

Sau vài tuần trà, ông Trương Văn Thọ – người quản lý nhà thờ – dẫn tôi đi tham quan. Ông kể rằng Nhà thờ Họ Trương Việt Nam tọa lạc tại phường Hoa Lư, Ninh Bình – nơi địa linh nhân kiệt, từng là kinh đô của Đại Cồ Việt thời Đinh – Lê – Lý. Không phải ngẫu nhiên mà mảnh đất này được chọn để dựng nhà thờ quy mô quốc gia. Nơi đây hội tụ linh khí của đất trời, mang đậm dấu ấn lịch sử nghìn năm, có địa thế “tả Thanh Long, hữu Bạch Hổ”, cảnh sắc thiên nhiên kết hợp hài hòa với kiến trúc, tạo nên linh khí và sự trang nghiêm cho công trình.

Nhà thờ được khởi công ngày 11/6/2017 và khánh thành ngày 1/10/2022, trên diện tích hơn 6.700 m². Quần thể kiến trúc gồm tiền đường, hậu cung, nhà tả vu – hữu vu, nghi môn ngoại – nội, sân lễ hội, hồ bán nguyệt, bình phong, cột cờ, gác chuông – trống, nhà đa năng,… Tất cả sắp xếp theo bố cục truyền thống: nghi môn ngoại dẫn vào sân lễ hội, tiếp đến là tiền đường và hậu cung.

Tiền đường mái ngói uốn cong, đầu đao vuốt nhẹ; các hoành phi, câu đối sơn son thếp vàng, hoa văn rồng phượng và linh vật truyền thống. Hậu cung chứa bài vị tiên tổ và danh nhân họ Trương ba miền Bắc – Trung – Nam. Kiến trúc vừa uy nghiêm vừa gần gũi, với mái ngói cong, tường gạch đỏ, cột kèo gỗ lim chắc chắn. Từng họa tiết trang trí đều hàm chứa ý nghĩa tâm linh sâu sắc, gửi gắm ước vọng về sự thịnh vượng, trường tồn.

Nhà thờ họ không chỉ là công trình kiến trúc. Đó là nơi hội tụ ký ức, nơi câu chuyện về tổ tiên được kể lại và truyền từ đời này sang đời khác. Những bức hoành phi, câu đối, bàn thờ nghi ngút khói hương gợi nhắc về cội nguồn, nuôi dưỡng niềm tự hào.

Họ Trương là một trong những dòng họ có bề dày lịch sử ở Việt Nam, ghi dấu qua nhiều giai đoạn quan trọng. Những danh nhân họ Trương đã góp công sức trên nhiều lĩnh vực: chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học, nghệ thuật. Lịch sử đất nước in đậm dấu chân của những người con họ Trương, từ quan trung liệt thời phong kiến, chí sĩ yêu nước thời cận đại, đến tướng lĩnh, trí thức thời hiện đại. Có thể kể đến Trương Hán Siêu, Trương Định, Trương Đăng Quế, Trương Quốc Dụng,…

Theo tư liệu, họ Trương xuất hiện ở nước ta rất sớm. Hiện nay, người mang họ Trương chiếm khoảng 2,2% dân số Việt Nam, với hơn 2 triệu người, sống ở nhiều tỉnh, thành và cả cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Dòng họ có khoảng 300 chi, mỗi chi đều có nhà thờ riêng nhưng vẫn hướng về Nhà thờ Họ Trương Việt Nam – nơi hội tụ chung của cả tộc.

Bảo tồn truyền thống trong thời đại toàn cầu hóa

Với người Việt, nhà thờ họ không chỉ để thờ phụng tổ tiên, mà còn là không gian tâm linh để con cháu tìm về mỗi dịp lễ, Tết, giỗ chạp. Ở đó, mọi người gác lại bộn bề, trở về cội nguồn, thắp nén nhang thành kính, gửi gắm ước nguyện bình an.

Mỗi năm, vào ngày giỗ tổ, con cháu họ Trương từ khắp nơi hành hương về đây. Bước chân từ Nam ra Bắc, từ trong nước đến hải ngoại, tất cả đều chung một hướng – hướng về tổ tiên. Không khí những ngày ấy thật đặc biệt: trống chiêng vang dội, hương khói quyện bay, lời chúc tụng và câu chuyện sum họp rộn ràng. Nơi đây, tâm linh và đời sống hòa quyện, tạo sức mạnh gắn kết cộng đồng.

Những giá trị cốt lõi mà dòng họ đề cao – hiếu thảo, trung nghĩa, đoàn kết – được thể hiện qua từng sự kiện. Nhà thờ còn là nơi khuyến khích con cháu học tập, lập nghiệp để xứng đáng với tổ tiên. Nhiều quỹ khuyến học, khuyến tài ra đời từ sự đồng lòng, hỗ trợ thế hệ trẻ vươn lên.

Con cháu Họ Trương trở về với cội nguồn

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhiều giá trị truyền thống dần mai một. Nhà thờ Họ Trương Việt Nam chính là “pháo đài” văn hóa, bảo vệ cội nguồn, nhắc nhở con cháu không quên gốc gác. Đây cũng là điểm đến văn hóa cho du khách, nơi nhiều người dù không mang họ Trương vẫn tìm đến để chiêm ngưỡng kiến trúc, tìm hiểu lịch sử, cảm nhận không gian tâm linh.

Bên cạnh thờ tự, nhà thờ còn kết hợp nghiên cứu lịch sử, giáo dục văn hóa cho cộng đồng. Điều này cho thấy sức sống mãnh liệt của công trình, cũng như sức lan tỏa của những giá trị mà nó mang lại. Nhà thờ không chỉ lưu giữ quá khứ, mà còn hướng tới tương lai.

Đứng trước không gian linh thiêng, ta cảm nhận sự kết nối vô hình giữa quá khứ – hiện tại – tương lai. Nhà thờ nhắc nhở mỗi người con họ Trương rằng, bên cạnh niềm tự hào, còn có trách nhiệm gìn giữ và phát huy truyền thống trong cuộc sống hôm nay.

Thế hệ trẻ hôm nay, khi đứng trước bàn thờ tổ, không chỉ biết ơn, mà còn học cách sống hiếu nghĩa, sống trách nhiệm. Những giá trị ấy theo họ trên con đường học tập, lập nghiệp, để rồi một ngày, họ sẽ trở về, tiếp tục thắp ngọn lửa truyền thống cho thế hệ sau.

Nhà thờ Họ Trương Việt Nam là dấu ấn văn hóa, tâm linh và truyền thống dòng tộc – minh chứng sống động cho sức mạnh đoàn kết, tình yêu quê hương và lòng biết ơn tổ tiên. Không chỉ là niềm tự hào của dòng tộc, nơi đây còn góp một viên gạch vào nền móng văn hóa dân tộc.

Mỗi khi nhắc đến Nhà thờ Họ Trương, người ta không chỉ nhớ một công trình, mà còn nhớ tình cảm thiêng liêng gắn kết bao thế hệ với cội nguồn. Nơi đây sẽ mãi là chốn để con cháu trở về, để mỗi người thêm vững vàng trên hành trình phía trước.

Trương Anh Sáng

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/nha-tho-ho-truong-viet-nam-dau-an-van-hoa-tam-linh-va-truyen-thong-dong-toc-a29700.html