Nhân chứng kể chuyện ở lớp Bình dân học vụ cách đây hơn 70 năm

3 giờ trướcBài gốc

Sau khi giành chính quyền, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa non trẻ phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, thách thức, trong đó ba “giặc” lớn là giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm, đặt vận mệnh dân tộc vào tình thế vô cùng khó khăn.

Các đại biểu cắt băng khai mạc Trưng bày

Ngay trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 3.9.1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”, trong khi đó ở nước ta lúc bấy giờ có tới hơn 90% dân số mù chữ, vì vậy, xóa nạn mù chữ là một trong sáu nhiệm vụ cấp bách của đất nước..

Ngày 8.9.1945, Chính phủ lâm thời ban hành Sắc lệnh số 17/SL về việc thành lập Nha Bình dân học vụ – mở đầu cho phong trào học tập chưa từng có trong lịch sử. Hàng triệu người dân trên khắp mọi miền đất nước, không kể tuổi tác, tầng lớp, đều tham gia học chữ như một hành động yêu nước thiêng liêng. Phong trào Bình dân học vụ đã trở thành ngọn đuốc thắp sáng tri thức, hun đúc tinh thần độc lập và khát vọng khai sáng cho toàn dân tộc.

Một số tài liệu, hiện vật tại Trưng bày

Với gần 160 hình ảnh, tài liệu, hiện vật, trưng bày gồm 3 phần: Phần 1: Diệt giặc dốt – cuộc chiến không tiếng súng; Phần 2: Ánh sáng tri thức lan tỏa; Phần 3: Từ bình dân học vụ đến học tập suốt đời.

Bà Nguyễn Thị Thu Hoan, Phó Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết: Điều đặc biệt của trưng bày lần này là hầu hết tài liệu, hiện vật quý, có giá trị đều là những hiện vật lần đầu tiên được giới thiệu tới công chúng. Tiêu biểu như: Sổ ghi cảm tưởng của các đồng chí lãnh đạo và nhân sĩ trí thức về công tác Bình dân học vụ;

Huy hiệu Bình dân học vụ của chiến sĩ cách mạng bị giam ở Côn Đảo vẽ và in để cổ động học Bình dân học vụ trong tù, năm 1951; nhóm hiện vật do các gia đình nhân chứng hiến tặng và những sản phẩm sáng tạo của sinh viên Lab EDABK của Trường Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội…

Ngày 8.3.1949, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh số 10-SL cử ông Vương Kim Toàn giữ chức Giám đốc Nha bình dân học vụ, thay ông Nguyễn Công Mỹ hy sinh trên đường đi công tác.

Trong hai năm 1949-1950, ngành giáo dục đã đẩy mạnh chiến dịch xóa mù chữ ở các vùng tự do, đạt kết quả tuyệt đối tại bốn tỉnh Hà Tĩnh, Thái Bình, Ninh Bình và Hà Nam, giúp cả nước thêm 3 triệu người biết chữ.

Tại Trưng bày, ông Vương Mạnh Thái, con trai cụ Vương Kiêm Toàn chia sẻ: Sau thành tích đó, bố tôi được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng bằng khen và 2.000 đồng tiền thưởng, khoản tiền rất có giá trị khi đó. Bố tôi dùng tiền để xuất bản cuốn sách Vần quốc ngữ bằng tiếng Thái, còn lại dùng trong chiến dịch 1956-1958 thanh toán nạn mù chữ ở 21 tỉnh miền núi phía Bắc sau chiến thắng Điện Biên Phủ.

Ông Vương Mạnh Thái, con trai cụ Vương Kiêm Toàn tại Trưng bày

Ông Nguyễn Phong Niên, nguyên Ủy viên thư ký Ủy ban Quốc gia Chống nạn mù chữ, thầy giáo trong phong trào bình dân học vụ những năm 1951-1953 tại Yên Bái chia sẻ: Bình dân học vụ là phong trào quần chúng sáng tạo, linh hoạt, là nền tảng của giáo dục thường xuyên và là ví dụ điển hình cho việc học tập suốt đời mà ngày nay mọi người vẫn nhắc nhở nhau.

"Bác Hồ nói rất đúng rằng Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu. Ngay cả có nhiều trí thức giỏi mà toàn dân yếu thì cũng không được bởi không thể lấy một đội ngũ giỏi ở trên để thay thế quần chúng cực đông ở dưới được. Việc mở ra phong trào giúp toàn dân biết chữ như bình dân học vụ là đúng đắn và cần thiết, để lại nhiều bài học đến tận bây giờ", ông Nuyễn Phong Niên khẳng định.

Ông Nguyễn Phong Niên, nguyên Ủy viên thư ký Ủy ban Quốc gia Chống nạn mù chữ, thầy giáo trong phong trào bình dân học vụ những năm 1951-1953 tại Yên Bái

Trưng bày giúp công chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ hiểu sâu sắc hơn về phong trào Bình dân học vụ cách đây 80 năm và “Bình dân học vụ số” hiện nay như những thời khắc lịch sử đặc biệt quan trọng; đó là hành trình kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về “học để làm việc, làm người, học để phụng sự giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”.

Du khách tham quan Trưng bày

Từ đó, khơi dậy tinh thần hiếu học, khát vọng học tập và niềm tin bền bỉ vào sức mạnh của tri thức - từ những con chữ đầu tiên năm xưa đến ngọn lửa học tập đang được tiếp nối hôm nay.

Trưng bày mở cửa từ ngày 22.8.2025 đến tháng 12.2025.

HÀ AN

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/nghe-thuat/nhan-chung-ke-chuyen-o-lop-binh-dan-hoc-vu-cach-day-hon-70-nam-163038.html