Nhận diện 5 xu hướng chuyển dịch mới của Internet tại Việt Nam

3 giờ trướcBài gốc

Chương trình Internet Day 2025 có chủ đề “Kiến tạo không gian số tin cậy” nhằm xây dựng một hệ thống Internet an toàn, nhân văn, tin cậy dựa trên niềm tin để phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Ảnh: Hà Anh/Mekong ASEAN.

Phát biểu tại sự kiện, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Đức Long nhận định Internet Việt Nam đang dịch chuyển theo các xu hướng gắn chặt với thực tiễn phát triển.

Theo Thứ trưởng, chuyển dịch đầu tiên là về quản trị. Internet Việt Nam đang chuyển từ không gian phát triển chủ yếu dựa vào sự tự điều chỉnh của các chủ thể sang không gian được quản trị bằng thể chế, pháp luật và chuẩn mực rõ ràng hơn, phù hợp với vai trò ngày càng lớn của Internet.

Chuyển dịch thứ hai liên quan đến vai trò của thông tin. Internet Việt Nam đang đi từ một không gian chủ yếu truyền tải nội dung sang không gian có khả năng định hình hành vi và ảnh hưởng trực tiếp tới các quyết định xã hội. Thuật toán và các nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) ngày càng chi phối mạnh mẽ hành vi tiêu dùng, dòng chảy dư luận và lựa chọn của con người. Trong bối cảnh đó, việc ban hành Luật Trí tuệ nhân tạo cho thấy Việt Nam lựa chọn cách tiếp cận cân bằng, vừa thúc đẩy đổi mới sáng tạo, vừa đặt ra các yêu cầu kiểm soát rủi ro theo hướng có đạo đức, minh bạch và lấy con người làm trung tâm.

Thứ ba là sự chuyển dịch về dữ liệu. Internet đang chuyển từ khai thác dữ liệu phân tán sang cách tiếp cận coi dữ liệu là nguồn lực phát triển quan trọng cần được quản trị và sử dụng có trách nhiệm. Các nền tảng và dịch vụ số trên Internet phải được phát triển hài hòa giữa khai thác dữ liệu và bảo vệ quyền lợi của người dân và lợi ích quốc gia.

Ở chuyển dịch thứ tư, Thứ trưởng Phạm Đức Long nêu vai trò của hạ tầng. Internet Việt Nam đang được tái định vị từ hạ tầng kết nối đơn thuần sang hạ tầng số cho nền kinh tế số, bao gồm kết nối, hạ tầng tính toán, dữ liệu, nền tảng và an toàn. Đây được xem là nền tảng then chốt để nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh và khả năng tự chủ của nền kinh tế số Việt Nam.

Cuối cùng, Internet có sự chuyển dịch về mục tiêu, từ mục tiêu tăng trưởng nhanh sang phát triển bền vững, bao trùm hơn, chú trọng thu hẹp khoảng cách số giữa các vùng miền và các nhóm dân cư. Cách tiếp cận quản trị Internet theo đó cũng chuyển từ xử lý sự cố sang quản lý theo rủi ro, hướng tới phòng ngừa dài hạn.

"Bước sang giai đoạn phát triển mới, vấn đề đặt ra không còn là mở rộng Internet về quy mô hay tốc độ, mà là chủ động định hướng phát triển Internet Việt Nam theo cách nào để phát huy đầy đủ những thành tựu đã đạt được, phục vụ mục tiêu phát triển nhanh, bền vững và bao trùm. Trong bối cảnh đó, Internet không chỉ là hạ tầng kỹ thuật, mà là không gian phát triển, nơi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được kết nối, vận hành và chuyển hóa thành các giá trị thực tiễn," lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ nói.

Môi trường Internet an toàn bắt đầu từ văn hóa số

Tuy nhiên, theo ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam, bên cạnh những cơ hội phát triển to lớn, Internet Việt Nam cũng đang đối mặt với không ít thách thức. Theo ông, trở ngại lớn nhất hiện nay không còn nằm ở tốc độ đường truyền hay độ phủ sóng, mà là việc kiến tạo một không gian số đáng tin cậy.

“Chưa bao giờ ranh giới giữa thật và giả lại mong manh như hiện nay. Công nghệ AI, deepfake và những thành tựu khoa học công nghệ đáng tự hào của nhân loại đang bị lợi dụng để thao túng tâm lý và trục lợi một cách tinh vi. Khi niềm tin bị tổn thương, người dùng e ngại trước mỗi cú nhấp chuột, doanh nghiệp chùn bước trong chuyển đổi số vì lo ngại an toàn dữ liệu, thì mục tiêu kinh tế số chiếm 30% GDP vào năm 2030 sẽ trở nên rất xa vời,” ông Liên nói.

Ông Vũ Hoàng Liên, Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam. Ảnh: Hà Anh/Mekong ASEAN.

Trao đổi thêm với Mekong ASEAN, ông Vũ Hoàng Liên cho rằng, văn hóa số được xem là yếu tố cốt lõi để xây dựng một không gian Internet an toàn và bền vững. Văn hóa số không chỉ là hiểu biết kỹ thuật, mà còn bao gồm nhận thức, thái độ và cách ứng xử trong đời sống số.

Trong khi xã hội đang chú trọng nhiều đến công nghệ, kỹ năng sử dụng và lợi ích của người tiêu dùng, thì khía cạnh văn hóa số vẫn chưa được quan tâm tương xứng. Do đó, theo ông Liên, khi người dùng vừa có khả năng tiếp cận, vừa có hiểu biết và ý thức, họ không chỉ tự bảo vệ được quyền lợi của mình mà còn đóng góp tích cực cho cộng đồng, tạo ra giá trị lan tỏa hai chiều cho xã hội.

Bên cạnh đó, Việt Nam cần xây dựng một kịch bản hành động ở tầm quốc gia, với sự tham gia giữa các bên như Nhà nước, doanh nghiệp và người dùng. Kịch bản này phải xác định rõ cơ chế phối hợp giữa các lực lượng, phân vai trách nhiệm cụ thể và tối ưu hóa nguồn lực. Đồng thời, mỗi người dân cũng cần nhìn nhận rằng việc kiến tạo một môi trường Internet an toàn không phải là trách nhiệm của riêng bất kỳ chủ thể nào.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Nguyễn Hữu Cường, Quản lý sản phẩm an toàn thông tin cá nhân tại VNPT Cyber Immunity cho rằng, trong bối cảnh lừa đảo trực tuyến và các hình thức tấn công dựa trên AI ngày càng tinh vi, người dùng cá nhân đang trở thành nhóm dễ bị tổn thương nhất trên không gian mạng. Đáng chú ý, mức độ rủi ro càng cao đối với các nhóm yếu thế như người cao tuổi, trẻ em, những người ít tiếp cận công nghệ và người dùng phổ thông.

Theo ông Cường, nhiều rủi ro hiện nay không xuất phát từ sự thiếu hụt công nghệ, mà đến từ khoảng trống trong khả năng nhận diện nguy cơ, cũng như sự thiếu vắng các cơ chế hỗ trợ kịp thời khi sự cố xảy ra. Trước thực tế đó, đại diện VNPT đề xuất, cần có sự chung tay giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp công nghệ và cộng đồng để hình thành một “hệ miễn dịch số”, qua đó góp phần xây dựng không gian Internet an toàn, tin cậy và bền vững cho xã hội số Việt Nam.

Hà Anh

Nguồn Mekong Asean : https://mekongasean.vn/nhan-dien-5-xu-huong-chuyen-dich-moi-cua-internet-tai-viet-nam-49881.html