Nhận diện tin giả được tạo bằng công nghệ AI tạo sinh

29 phút trướcBài gốc

1.Trong thời đại công nghệ số, fake news đang là vấn nạn toàn cầu. Ở nước ta, mấy ngày qua, tin giả liên quan đến lũ lụt tại Nam Trung Bộ cho thấy mức độ hoành hành dữ dội của tin giả. Thuật toán mạng xã hội ưu tiên “phẫn nộ và chia sẻ” là “tác nhân công nghệ” khiến tin giả lan truyền nhanh. Người dùng mạng xã hội bị cảm xúc chi phối đã bị tin giả dẫn dắt và còn vô tình trở thành “người vận chuyển” khi bấm share. Công nghệ AI tạo sinh đã tạo và lan truyền tin giả với tốc độ chóng mặt.

Tin giả về lũ lụt tại Đắk Lắk.

Thông tin từ chính quyền xã Hòa Thịnh, tỉnh Đắk Lắk – “rốn lũ” trong đợt lũ lụt vừa qua, tính đến trưa 24/11, toàn xã có 25 người tử vong, chưa phát hiện người mất tích. Hẳn là nhiều bạn đọc đã từng xem đoạn clip một người phụ nữ đang nói những điều “mắt thấy” về “ngôi nhà cao tầng có nhiều người đến tránh lũ bị sập”, “xác người chết nổi ...”. Từ biểu cảm, đến giọng nói, cùng ngôn từ miêu tả của người phụ nữ này cho thấy, số người tử vong ở Hòa Thịnh thật khủng khiếp.

Giữa lúc nước lũ đang đổ về một dọc các tỉnh Nam Trung Bộ (cũ): Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, thông tin từ chính miệng “người vừa chứng kiến” nói ra lập tức đánh vào cảm xúc của cộng đồng mạng. Nó khiến người ta tin ngay. Trong tâm trạng hoang mang, lo lắng, sợ hãi, nhiều người đã bấm nút chia sẻ. Cùng với đó, một số người trục lợi lập tức cắt ghép, biên tập để tạo thành tin tức nóng và đẩy lên mạng xã hội để câu view, tăng tương tác, kiếm tiền từ các nền tảng số, chống phá công tác cứu hộ, cứu nạn của lực lượng chức năng và tình nguyện viên...

Trong bối cảnh nhiều người con ở Nam Trung Bộ đang học tập, sinh sống ở xa không liên lạc được với người thân do mất điện, mất sóng điện thoại, thông tin trên càng đẩy lên cao trào khi trên mạng xã hội xuất hiện dày đặc các thông tin lũ lụt được tạo ra bằng công nghệ AI. AI tạo sinh đã tạo nên những bức ảnh, video về lũ lụt sinh động, giống thực đến khó tin và lan tỏa với cấp số nhân. Từ những thông tin chưa kiểm chứng, mạng xã hội như “lên đồng” trước thông tin sai lệch về tình trạng người chết đói, chết rét, chết ngạt vì lũ lụt...

Hình ảnh bà V trong video đề cập đến những thông tin thất thiệt về số người chết ở xã Hòa Thịnh, tỉnh Đắk Lắk (ảnh trái). Bà V tại cơ quan Công an sau khi đưa tin thất thiệt (ảnh phải).

Ngày 23/11, Phòng An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Công an tỉnh Đắk Lắk đã phối hợp với Công an xã Ea Kar làm việc với bà Nguyễn Thị Ngọc V. (trú tại thôn Tân Yên, xã Ea Ly) – Người phụ nữ xuất hiện trong video đưa tin thất thiệt về ở xã Hòa Thịnh. Tại đây, bà V thừa nhận video trên là người khác quay lén và không lường trước được mức độ ảnh hưởng của thông tin.

Được biết, chỉ riêng trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk, trong mấy ngày diễn ra cao điểm lũ lụt, cơ quan Công an đã phát hiện nhiều tài khoản Facebook, TikTok... đăng tải các nội dung, hình ảnh thiếu chính xác liên quan đến lũ lụt. Việc này không chỉ gây hoang mang trong quần chúng nhân dân mà còn gây khó khăn trong công tác cứu nạn, cứu hộ. Cơ quan Công an đã xác minh, răn đe, yêu cầu 17 trường hợp cam đoan không tái phạm, xử phạt hành chính 5 trường hợp với tổng số tiền 37.500.000 đồng; tác động, yêu cầu gỡ bỏ 30 bài viết có thông tin thất thiệt...

2. Đề cập đến tin giả lan truyền trong những ngày lũ lụt tại Nam Trung Bộ, Đại úy Nguyễn Khánh Hòa, Cục An ninh mạng và Phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao cho biết, vừa qua đã có hàng nghìn tin giả lan truyền trên không gian mạng. Tin giả được tạo ra bằng công cụ AI tạo sinh, tạo dựng với số lượng và tốc độ lan truyền rất nhanh, vượt xa thông tin chính thống. Đối tượng tạo tin giả ngoài mục đích để câu like, view, còn để lợi dụng để kêu gọi từ thiện, chống phá công tác cứu hộ, cứu nạn...

Hình ảnh giả được tạo ra bằng công nghệ AI.

Người dân cần có kỹ năng nhận diện tin giả, như: Dừng lại một chút để quan sát hình ảnh, màu sắc, khẩu hình của hình ảnh/video; vừa đối chiếu thông tin vừa tiếp cận với thông tin chính thống. Những ngày qua, tin giả đã ảnh hưởng rất lớn đến xã hội, đặc biệt là đến người dân vùng lũ. Để phòng, chống tin giả, cơ quan chức năng đồng loạt sử dụng các biện pháp kỹ thuật và nghiệp vụ để rà soát, phát hiện. Khi bị phát hiện, căn cứ vào tính chất, người tạo/đưa tin giả có thể bị xử phạt hành chính hoặc hình sự. Người dùng mạng xã hội cần tỉnh táo, hãy là lá chắn thông tin để đồng hành với lực lượng chức năng tạo môi trường thông tin sạch trên không gian mạng.

Chia sẻ trên trang Facebook cá nhân, chuyên gia truyền thông Lê Quốc Vinh, Giám đốc Công ty Le Boss lý giải vì sao tin giả có đất sống và hoành hành dữ dội. Đó là: Tin giả đánh trúng cảm xúc trước khi lý trí kịp thời hoạt động; tin giả cung cấp câu chuyện “dễ tin” trong thế giới phức tạp; tin giả phù hợp với những định kiến sẵn có của công chúng; thuật toán mạng xã hội ưu tiên “phẫn nộ và chia rẽ”; nhiều tổ chức xử lý khủng hoảng sai cách, vô tình nuôi dưỡng tin giả; tin giả là công cụ trong cuộc chiến truyền thông hiện đại; báo chí chính thống và cơ quan quản lý chậm trễ đã tạo “khoảng trống thông tin” cho tin giả...

Ông Vinh cũng nhận định, “tin giả sống được không chỉ vì những kẻ tạo ra nó, mà còn vì người chia sẻ nó. Chúng ta – Người dùng mạng xã hội vừa là nạn nhân, vừa là tác nhân khiến nó trở thành “một loại virus cảm xúc””.

3. Đọc bài chia sẻ này 23/11 trên trang Facebook cá nhân của ông Phương Văn Lành, Bí thư Đảng ủy xã Hòa Thịnh, tỉnh Đắk Lắk mới thấy nỗ lực của chính quyền địa phương, lực lượng chức năng trong công tác cứu hộ, cứu nạn cũng như hậu quả tin giả gây ra. Chính những thông tin chính thức từ người có trách nhiệm tại “rốn lũ” đã lật tẩy tin giả.

Và ngày 25/11, trên mạng xã hội, báo chí chính thống đang lan tỏa các hình ảnh về các lực lượng Công an, Quân đội, thanh niên, y tế... đang nỗ lực giúp người dân vùng lũ; phong trào ủng hộ đồng bào các tỉnh Nam Trung Bộ khắc phục hậu quả lũ lụt được các tỉnh/thành, tổ chức, cơ quan, doanh nghiệp phát động, triển khai... Những thông tin chính xác, tích cực này đã góp phần đẩy lùi tin giả, tạo nên môi trường thông tin lành mạnh trên không gian mạng, từ đó góp phần chia sẻ những mất mát, khó khăn với bà con vùng lũ.

Vĩnh Nghi

Nguồn CAND : https://cand.com.vn/phap-luat/nhan-dien-tin-gia-duoc-tao-bang-cong-nghe-ai-tao-sinh-i789242/