Luật Kinh doanh bất động sản 2023 quy định cá nhân hành nghề môi giới bất động sản phải có chứng chỉ hành nghề, không được hành nghề tự do như hiện nay (ảnh minh họa)
Bán trà đá cũng làm môi giới nhà đất
Chị N. ở phường Nguyễn Trãi có một quán bán trà đá trên con phố sầm uất của TP Hải Dương. Khách hàng của chị chủ yếu là thanh niên, trong đó có nhiều người làm nghề tư vấn, môi giới bất động sản và cả những chủ cửa hàng cho thuê, những người có nhu cầu bán nhà đất. Tiếp xúc hằng ngày, nhiều người nhờ chị giới thiệu cửa hàng, nhà đất nếu có khách hỏi thăm. Rồi có những lần giới thiệu khách mua thành công, chị được chủ nhà đất trả hoa hồng, ít thì vài triệu, nhiều cả chục triệu đồng.
Nhận thấy việc tư vấn nhà đất mang lại thu nhập khá, lại không mất nhiều thời gian vì có thể tranh thủ làm ngay trong lúc bán hàng nên chị N. tích cực làm công việc này. Hằng ngày, chị rao bán, cho thuê các cửa hàng, nhà đất trên trang Facebook, Zalo cá nhân và trên nhiều hội nhóm về mua bán nhà đất. Nếu có khách hỏi chị lại nhiệt tình tư vấn và đưa khách đi xem “hàng”.
“Việc bán nước cũng nhàn nên cứ rảnh lúc nào tôi lại đăng bài trên các hội nhóm và trả lời khách có nhu cầu. Làm tư vấn, môi giới bất động sản lúc đầu chỉ là tiện khách nhờ. Nhưng làm nhiều thấy công việc này cũng không phức tạp, lại có thêm thu nhập nên tôi thấy cũng tốt”, chị N. cho biết.
Trường hợp như chị N. không phải là hiếm. Bên cạnh đội ngũ nhân viên môi giới “chính quy”, có bằng cấp, chứng chỉ hành nghề thì những năm qua tại Hải Dương có một lực lượng lớn những nhà môi giới tự do, hay còn bị gọi là “cò đất”. Nhà nhà làm môi giới, người người làm “cò đất” mà chẳng cần đến chứng chỉ hành nghề.
Vì vậy, phần lớn trong số họ năng lực không bảo đảm, thiếu tính chuyên nghiệp và thiếu ý thức tuân thủ pháp luật. Không ít môi giới bất động sản tay ngang còn có hành vi găm đất, thổi giá tạo sốt ảo, gây lũng đoạn thị trường. Nhiều môi giới còn trực tiếp hoặc tiếp tay cho chủ dự án lừa đảo khách hàng.
Luật Kinh doanh bất động sản năm 2014 quy định, khi hành nghề môi giới bất động sản phải có chứng chỉ hành nghề, nhưng không cần phải qua đào tạo. Đây là bất cập rất lớn, là nguyên nhân khiến có đến 90% số nhân viên môi giới không có kiến thức căn bản của nghề.
Thậm chí nhiều người môi giới còn không biết đến quy định phải có chứng chỉ hành nghề môi giới và phải tham gia các khóa đào tạo. Trong khi đó, nhiều người biết nhưng vẫn không tham gia các khóa đào tạo, bồi dưỡng kiến thức hành nghề và kỳ thi sát hạch cấp chứng chỉ hành nghề do không sợ bị phạt. Nghị định 16/2022/NĐ-CP quy định xử phạt hành chính về xây dựng đã có quy định xử phạt hành chính đối với cá nhân kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản độc lập mà không có chứng chỉ hành nghề. Tuy nhiên, tới thời điểm hiện tại, vẫn chưa có thông tin về trường hợp xử phạt nào và nhiều “cò đất” còn không biết tới quy định này.
Thắt chặt hoạt động
Tại Hải Dương mới chỉ có 244 cá nhân được cấp chứng chỉ hành nghề môi giới bất động sản
Nhằm khắc phục những bất cập trên, Luật Kinh doanh bất động sản 2023 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2024 quy định, cá nhân hành nghề môi giới bất động sản phải có chứng chỉ hành nghề; phải hành nghề trong một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ sàn giao dịch bất động sản hoặc một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản. Điều này đồng nghĩa với việc, cá nhân không được hành nghề môi giới bất động sản tự do như hiện nay (Luật Kinh doanh bất động sản 2014 cho phép cá nhân có quyền kinh doanh dịch vụ môi giới bất động sản độc lập).
Theo số liệu từ Hội Môi giới bất động sản Việt Nam, vào thời kỳ cao điểm của thị trường bất động sản có khoảng từ 300.000-400.000 cá nhân hành nghề môi giới bất động sản. Nhưng mới chỉ có khoảng 40.000 người có chứng chỉ môi giới bất động sản, đã trải qua quá trình đào tạo chuyên môn nghiệp vụ một cách bài bản và có chứng chỉ của Sở Xây dựng cấp.
Tại Hải Dương chưa có thống kê chính xác tổng số người hoạt động môi giới bất động sản nhưng từ năm 2021 đến nay, Sở Xây dựng mới cấp chứng chỉ môi giới cho 244 người.
Cấp chứng chỉ hành nghề cho môi giới là cần thiết để làm lành mạnh thị trường và đặc biệt là để bảo vệ người mua. Nhưng để đạt được mục tiêu này, quan trọng không kém chính là quản lý các môi giới. Bởi nếu không quản lý chặt thì các môi giới có chứng chỉ cũng có thể thổi giá, tung tin, tạo sốt ảo.
Vì vậy, công tác hậu kiểm sau khi cấp chứng chỉ cũng rất quan trọng, cần có cơ chế giám sát hoạt động của môi giới, nhằm bảo đảm họ tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật cũng như chuẩn mực nghề nghiệp.
Luật Kinh doanh bất động sản 2023 đã có hiệu lực được 4 tháng, nhưng tỉnh chưa công bố kế hoạch tổ chức kỳ thi sát hạch để cấp chứng chỉ môi giới. Bởi vậy nhiều khả năng môi giới bất động sản vẫn tiếp tục khó tiếp cận chứng chỉ hành nghề.
Mới đây, Hội Môi giới bất động sản Việt Nam đã công bố Bộ quy tắc Đạo đức và Ứng xử nghề nghiệp môi giới bất động sản Việt Nam. Đây là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt, đánh dấu bước tiến mới trong việc hoàn thiện chuẩn mực nghề nghiệp, nâng cao uy tín và trách nhiệm xã hội của tổ chức, cá nhân hoạt động nghề môi giới bất động sản tại Việt Nam.
Hy vọng cùng với quy định của Luật Kinh doanh bất động sản 2023, bộ quy tắc sẽ thúc đẩy cộng đồng môi giới bất động sản cùng nhau xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững, đáp ứng yêu cầu và kỳ vọng của khách hàng, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của thị trường bất động sản, hướng tới một thị trường minh bạch, công bằng, chuyên nghiệp và bền vững.
NGUYÊN THẢO