Nhật Bản vẫn trong tình trạng báo động vì sóng thần

19 giờ trướcBài gốc

Dù cảnh báo đã được hạ cấp trong đêm 30.7, các khuyến cáo sóng thần vẫn đang có hiệu lực tại nhiều khu vực ven biển

Từ Kamchatka đến toàn bộ bờ biển Thái Bình Dương Nhật Bản: Một cú chấn động liên hoàn

Trận động đất này gây chấn động cả khu vực Thái Bình Dương và kích hoạt loạt sóng thần lan rộng đến 22 trong số 47 tỉnh của Nhật Bản.

Dù cảnh báo đã được hạ cấp trong đêm 30.7, các khuyến cáo vẫn đang có hiệu lực tại nhiều khu vực ven biển và chưa có dấu hiệu được dỡ bỏ hoàn toàn.

Mức độ nghiêm trọng của đợt sóng thần lần này không chỉ nằm ở con số đo được với đỉnh cao nhất 1,3m tại Cảng Kuji (tỉnh Iwate) mà ở sự bất định, kéo dài và phạm vi ảnh hưởng bất thường của hiện tượng này.

Trận động đất được ghi nhận vào lúc 8h24 sáng 30.7 (giờ Nhật Bản), với tâm chấn nằm sâu dưới đáy biển ngoài khơi Viễn Đông Nga. Ban đầu được ước tính là 8,0 độ Richter, sau đó đã được điều chỉnh lên 8,8 độ và đưa nó vào nhóm 10 trận động đất mạnh nhất thế giới kể từ năm 1900, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS).

Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) ngay sau đó đã phát đi cảnh báo sóng thần lúc 8h37 và chỉ một giờ sau, cảnh báo này được nâng cấp, phản ánh sự thay đổi nhanh chóng về nhận định cường độ và nguy cơ của trận động đất.

Đây là dạng trận động đất kiểu “megathrust” khi mảng kiến tạo Thái Bình Dương bị hút xuống dưới mảng Bắc Mỹ, tương tự kiểu gây nên thảm họa động đất - sóng thần năm 2011. Sự tương đồng về cơ chế đã khiến các nhà khí tượng và địa chất cảnh báo không thể xem nhẹ tác động kéo dài của nó.

Hàng triệu người được sơ tán giữa nắng nóng kỷ lục

Ngay sau cảnh báo, Chính phủ Nhật Bản đã phát lệnh sơ tán cho khoảng 2 triệu người dân tại các tỉnh từ Hokkaido đến Wakayama.

Trong bối cảnh đợt nắng nóng khắc nghiệt đang bao phủ phần lớn lãnh thổ, nhiệt độ lên tới 41,2°C tại thành phố Tamba (Hyogo), việc sơ tán diễn ra trong điều kiện cực kỳ nguy hiểm, đặc biệt với người già và trẻ em.

Nhiều địa phương báo cáo có trường hợp người dân bị kiệt sức vì nhiệt hoặc chấn thương nhẹ trong quá trình sơ tán. Các cơ sở y tế, trung tâm sơ tán và đội ngũ cứu hộ đã được đặt trong tình trạng sẵn sàng cao nhất.

Tại các điểm giao thông trọng yếu ven biển như đường sắt Tohoku, tuyến tàu cao tốc Shinkansen bị gián đoạn nhiều giờ. Một số tuyến bay nội địa bị hủy và toàn bộ các bãi biển từ Aomori đến Chiba được lệnh đóng cửa.

Đáng chú ý, Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) cũng thông báo tạm dừng kế hoạch xả nước đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima Daiichi ra biển, động thái thận trọng nhằm tránh các phản ứng phụ không kiểm soát trong điều kiện địa chất nhạy cảm.

Cơ quan Khí tượng Nhật Bản (JMA) họp báo cảnh báo sóng thần ngày 30.7

Đặc điểm bất thường của sóng thần lần này: Kéo dài và lan rộng

Theo thống kê của JMA, sóng thần đã ảnh hưởng đến 22 tỉnh từ Hokkaido ở cực bắc đến Okinawa ở cực nam.

Đảo Hachijo và Nemuro hứng chịu các đợt sóng cao 80 cm, trong khi tại khu vực ven biển Harumi (Tokyo), dù chỉ ghi nhận sóng cao 20 cm nhưng vẫn được liệt vào vùng ảnh hưởng, điều hiếm gặp trong các đợt sóng thần thông thường.

Điều này cho thấy sóng thần lần này không chỉ giới hạn trong vùng gần tâm chấn mà lan xa hàng ngàn cây số với cường độ tuy thấp nhưng đáng lo ngại vì kéo dài và khó lường.

Một quan chức khí tượng trong cuộc họp báo chiều 30.7 nhận định: “Dạng sóng thần này có thể tiếp diễn ở mức cao trong ít nhất 24 giờ tới”.

Tại Kamchatka, khu vực gần tâm chấn động đất, theo Hãng thông tấn TASS, sóng thần cao từ 5 đến 6 mét đã được xác nhận bằng quan sát trực tiếp tại các làng ven biển và đảo Kuril.

Điều này cho thấy nguồn năng lượng sinh ra từ trận động đất có quy mô rất lớn, khả năng tiếp tục gây ra các dư chấn hoặc hiện tượng địa chấn thứ cấp trong những ngày tới.

Lịch sử lặp lại? Bài học từ năm 1952 và 2011

Trận động đất năm 1952 ngoài khơi Kamchatka mạnh 8,2 độ Richter đã từng gây sóng thần cao 3m, nhấn chìm 1.200 ngôi nhà dọc bờ biển Thái Bình Dương của Nhật Bản.

Trong khi đó, thảm họa năm 2011 với động đất 9,0 độ đã cướp đi hơn 18.000 sinh mạng và dẫn đến sự cố hạt nhân nghiêm trọng nhất thế giới kể từ sau Chernobyl.

Chính vì thế, dù chưa có báo cáo chính thức về thương vong hay thiệt hại lớn do đợt sóng thần lần này gây ra, giới chuyên môn vẫn thận trọng khi nhận định về tình hình. Cảnh báo sóng thần có thể được hạ cấp nhưng không có nghĩa là an toàn đã được xác lập hoàn toàn.

Phát biểu chiều 30.7, Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thực hiện mọi biện pháp để đảm bảo an toàn cho người dân”.

Sự cẩn trọng này là điều cần thiết, đặc biệt khi hệ thống đo lường hiện tượng địa chất của Nhật Bản cho thấy dư chấn có thể tiếp diễn và sóng thần nhỏ tiếp tục lan đến các vùng ven biển trong ít nhất 24-36 giờ tới.

Không thể chủ quan khi thiên nhiên vẫn còn có thể có diễn biến khó lường. Nhật Bản đã trải qua nhiều bài học đau đớn vì sóng thần, từ thảm họa Showa, Heisei đến Reiwa.

Với đợt địa chấn Kamchatka ngày 30.7.2025, dù chưa gây hậu quả nghiêm trọng như năm 2011, nhưng lại là lời nhắc rõ ràng rằng, cảnh báo không bao giờ là dư thừa. Và môi trường, thiên nhiên vẫn luôn là thế lực đòi hỏi chúng ta phải sống cùng, chứ không thể vượt lên.

NGHIÊM HÙNG

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/the-gioi/nhat-ban-van-trong-tinh-trang-bao-dong-vi-song-than-157854.html