Nhật Ký của một phóng viên chiến trường

5 giờ trướcBài gốc

Tin bất ngờ từ nửa vòng trái đất

Trong căn nhà nhỏ trên phố Nguyễn Đình Chiểu (TP Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng), ông Thái - nguyên phóng viên Thông tấn xã Giải phóng ngồi lặng trước cuốn nhật ký vừa được trao trả từ phía Hoa Kỳ ngày 18/4/2025. Bìa sổ sờn cũ, chữ đã nhòe mờ, nhưng với ông đó là một phần máu thịt, một mảnh của ký ức sống động về những ngày tháng mà sự sống và cái chết chỉ cách nhau một tiếng pháo nổ.

Đầu tháng 4 năm nay, cuộc gọi từ một người bạn cũ - nguyên giảng viên Đại học Tổng hợp khiến ông Thái sững sờ. “Ông từng làm mất cuốn nhật ký nào trong chiến tranh không?”, câu hỏi ngắn nhưng khiến ký ức ùa về như thác lũ.

Ông Thái kể từng có một cuốn sổ, nơi không chỉ ghi chép các thông tin chiến sự, mà còn là nơi ông lưu giữ những chuyện đời, cảm xúc riêng, những cuộc gặp gỡ, những bữa cơm vội, tiếng cười bên lán trại. Cuốn sổ ấy ông gửi lại cho Cục trưởng Cục Hậu cần Quân khu trước khi vào chiến dịch cao điểm 935 ở Trị Thiên, với lời nhắn: “Nếu tôi không quay lại, xin giữ lại nó như một phần tư liệu cho các nhà văn, nhà báo sau này”.

Nhóm phóng viên chiến trường Bình Trị Thiên (ông Thái, 2 tay chống nạnh)

Sau một trận bom san phẳng hậu cứ, ông nhận được tin sổ mất, người giữ nó đã hy sinh. “Tôi từng coi đó là mất mát cuối cùng mình phải chấp nhận vì chiến tranh”, ông Thái kể.

Vậy mà, gần 60 năm sau, nó xuất hiện tại một văn khố phía Mỹ. Và rồi, một chuỗi liên hệ ngoại giao bắt đầu để cuốn nhật ký trở về đúng tay chủ cũ, trong khuôn khổ chương trình tìm kiếm, trao trả kỷ vật chiến tranh do Ban Chỉ đạo 515 Quân khu 7 phối hợp cùng Văn phòng Tùy viên Quốc phòng Hoa Kỳ thực hiện.

Ngày 17/4/2025, Ban Chỉ đạo 515 Quân khu 7 phối hợp cùng Văn phòng Tùy viên Quốc phòng Hoa Kỳ tại Hà Nội tổ chức Hội nghị bàn giao kỷ vật trong chiến tranh từ phía Hoa Kỳ cung cấp. Các kỷ vật được phía Hoa Kỳ trao trả trong đợt này gồm nhiều tài liệu quý như giấy khen, nhật ký chiến trường và sổ ghi chép của các cựu chiến binh.

Trung tuần tháng 4, xe của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Lâm Đồng đưa ông Thái từ Đà Lạt xuống TPHCM. Buổi lễ trao trả kỷ vật diễn ra trang trọng, có đại diện từ hai quốc gia, cựu binh và giới truyền thông.

Trong số các kỷ vật được trao trả có sổ ghi chép, giấy tờ cá nhân của liệt sĩ và cựu chiến binh, trong đó có cuốn nhật ký của ông Thái.

Cuốn sổ mà ông Thái nhận lại là bản sao từ bản gốc đang được lưu trữ ở phía Mỹ, nhưng vẫn còn nhiều trang nguyên vẹn, đủ để tái hiện phần nào khốc liệt và tình người trong chiến tranh.

Trong cuốn sổ có viết: “Ngày 4/2 - Đi bộ cả ngày chỉ thấy vắt. Vắt như những kẻ địch nguy hiểm, hễ dừng lại là chúng bám đầy chân, cắn trúng mạch máu chảy như bị trúng mảnh bom...”; “Ngày 21/3 - Vượt đường 9 mất 4 tiếng, qua sông Ba Lòng ai cũng đòi nghỉ. Địch liền câu pháo thẳng vào làng hoang. Cả đoàn lao xuống suối, trốn dưới tảng đá… May mà không ai bị thương”.

Ông Thái nhận cuốn nhật ký

Đặc biệt, trang cuối của nhật ký là mùng 2 Tết 1967, ghi tại thôn Cổ Bi, xã Phong An - vùng giáp ranh hai chiến tuyến. “Bà con thấy tôi từ Bắc vào, vui lắm. Có bà cụ dúi cho tôi hộp sữa đặc, thứ quý giá vô cùng. Người khác tặng bánh tét, giò lụa mang lên chiến khu. Đó là cái Tết tôi không thể quên…”, ông Thái mắt rưng rưng kể.

Ký ức, sự thật và lòng nhân ái

Sinh năm 1942 tại Đức Thọ (Hà Tĩnh), ông Thái từng theo học lớp Ngữ văn 3, Khóa 7, Đại học Tổng hợp. Ông tốt nghiệp đặc cách năm 1965, cùng 12 sinh viên khác bước vào lớp huấn luyện đặc biệt để trở thành phóng viên chiến trường cho Thông tấn xã Giải phóng.

Không chỉ viết tin, ông còn học thêm nhiếp ảnh. “Một tấm ảnh có thể lưu lại sự thật mà ngôn từ khó diễn tả hết. Tôi nghĩ mỗi lần bấm máy là thêm một bằng chứng cho lịch sử”, ông nói.

Từ năm 1965 đến đầu thập niên 70, ông hoạt động chủ yếu ở vùng Bình Trị Thiên, từng là Trưởng Phân xã Thông tấn xã Giải phóng Thừa Thiên - Huế, sau đó là Trưởng Phân xã TTXVN tại Lâm Đồng. Ông có hàng trăm bài báo và ảnh tư liệu quý từ chiến trường, nhiều trong số đó sau này được công bố rộng rãi, gây tiếng vang lớn.

Với ông Thái, cuốn nhật ký không chỉ là một vật thể, nó là ký ức sống, là bạn đồng hành, là chứng nhân thời đại. Việc nó trở về không chỉ mang tính cá nhân, mà còn là biểu tượng của một chương lịch sử được khép lại bằng sự kết nối giữa hai dân tộc.

THÁI LÂM

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/nhat-ky-cua-mot-phong-vien-chien-truong-post1752434.tpo