Nhiều chi phí hiến, ghép tạng được đề xuất BHYT thanh toán

3 giờ trướcBài gốc

Tại hội thảo “Đề xuất chi trả BHYT trong hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người" do Trung tâm Điều phối Ghép tạng quốc gia tổ chức mới đây, bác sĩ (BS) Nguyễn Minh Nghiêm, Phó Giám đốc Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) Trung ương Cần Thơ, cho hay Việt Nam đã hình thành hệ thống ghép tạng tại nhiều BV tuyến trung ương và tuyến cuối. Dù vậy, khoảng 94% ca ghép tạng được thực hiện từ người hiến sống, nguồn hiến từ người chết não vẫn còn rất thấp.

Tăng cơ hội ghép tạng cho người bệnh

Theo BS Nghiêm, chi phí ghép tạng nói chung tại Việt Nam hiện ở mức rất cao. Cụ thể, ghép thận dao động từ 250-500 triệu đồng, ghép tim từ 500 triệu-1 tỉ đồng, ghép gan khoảng 1,5 tỉ đồng, ghép phổi có chi phí đắt nhất.

Vì vậy, việc BHYT chi trả một phần chi phí ghép thận, gan, tim và chi trả thuốc chống thải ghép - loại thuốc người bệnh phải sử dụng suốt đời với chi phí lớn - giúp mở rộng cơ hội ghép tạng cho người nghèo, người có thu nhập thấp.

Không chỉ vậy, hoạt động ghép tạng còn đòi hỏi chi phí lớn cho các xét nghiệm tiền phẫu, phẫu thuật, can thiệp kỹ thuật cao, thuốc chống thải ghép suốt đời và các xét nghiệm định kỳ sau ghép. Việc BHYT chi trả một phần các chi phí này cũng giúp các BV ổn định hơn về tài chính.

Y, BS tại BV Trung ương Quân đội 108 (Hà Nội) dành phút mặc niệm tri ân người chết não hiến tạng. Ảnh: BVCC

Cũng theo ông Nghiêm, khi dịch vụ ghép tạng được BHYT chi trả, các trung tâm y tế có điều kiện đầu tư đào tạo ê-kíp ghép, xây dựng phòng mổ chuyên dụng, phát triển ngân hàng mô và ngân hàng tạng. Nhờ đó, Việt Nam có thể tăng cường từ ghép thận sang ghép gan, tim, phổi, tụy, giác mạc và ghép đa tạng.

Số ca ghép tăng lên nhờ sự hỗ trợ thanh toán của BHYT cũng tạo điều kiện tích lũy dữ liệu lâm sàng, tăng kinh phí cho nghiên cứu, cải thiện quy trình chống thải ghép và nâng cao tay nghề BS.

"BHYT được xem là trụ cột tài chính quan trọng nhất giúp Việt Nam tăng số ca ghép, mở rộng kỹ thuật, phát triển hệ thống BV, bảo đảm chăm sóc sau ghép và giảm gánh nặng cho người bệnh cũng như toàn xã hội", BS Nghiêm nhấn mạnh.

Do đó, Phó Giám đốc BVĐK Trung ương Cần Thơ đề xuất các chi phí liên quan đến lấy và ghép tạng, bảo quản, vận chuyển, điều phối ghép, tư vấn và sử dụng thuốc mới trong hoạt động ghép tạng được BHYT chi trả.

Đồng chi trả của người ghép phổi ở mức cao

Theo BS Nguyễn Thị Bích Ngọc, BV Phổi Trung ương, ghép phổi là giải pháp điều trị cuối cùng cho bệnh phổi giai đoạn cuối, tuy nhiên số ca cần ghép phổi tại Việt Nam cao hơn rất nhiều so với số ca thực tế được thực hiện.

Trong thời gian chờ ghép, bệnh nhân được chăm sóc toàn diện cả về phổi và ngoài phổi, tập trung vào tối ưu hóa điều trị nội khoa, hạn chế tiến triển bệnh, điều trị và dự phòng nhiễm khuẩn, kiểm soát tăng áp động mạch phổi và theo dõi tình trạng thiếu oxy.

Đồng thời, các bệnh lý ngoài phổi như loãng xương và bệnh tim mạch cũng được điều trị để bảo vệ chức năng các cơ quan khác. Người bệnh và gia đình được tư vấn, giáo dục sức khỏe về ghép phổi, chuẩn bị tài chính, người chăm sóc và sẵn sàng cho thời điểm ghép.

Thời gian phẫu thuật ghép phổi trung bình kéo dài khoảng 10 giờ với kỹ thuật phức tạp, trong nhiều trường hợp cần sử dụng ECMO (tuần hoàn ngoài cơ thể). Quá trình phẫu thuật tiềm ẩn nhiều nguy cơ như tử vong, chảy máu, tắc mạch và nhiễm khuẩn.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân thường phải nằm điều trị từ 1-2 tuần hoặc lâu hơn, với nhiều thiết bị và ống dẫn trên cơ thể. Trong giai đoạn này, bệnh nhân được tập vận động sớm, cai máy thở, tập nuốt và ăn uống, kiểm soát đau và phòng ngừa nhiễm trùng, với nhu cầu sử dụng thuốc rất lớn.

Sau ghép, bệnh nhân được điều trị nội trú nhằm bảo tồn tạng ghép và sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, cần theo dõi sát để phát hiện sớm các biến chứng. Người bệnh sau ghép phổi phải uống thuốc ức chế miễn dịch suốt đời và được theo dõi lâu dài để phát hiện các biến chứng như thải ghép, nhiễm trùng, tác dụng phụ của thuốc và ung thư da.

Các BS tại BV Phổi Trung ương thực hiện lấy tạng từ người hiến chết não. Ảnh: BVCC

Chi phí y tế trước ghép phổi do bệnh nhân tự chi trả và BHYT hỗ trợ thanh toán. Theo BS Ngọc, năm 2025, trung bình bệnh nhân tự chi trả 30% và BHYT hỗ trợ 70%.

Còn trong quá trình ghép, tính từ thời điểm ghép đến khi xuất viện, trung bình người bệnh tự chi trả 45,9% và BHYT chi trả 54,1%.

Sau ghép, chi phí y tế bao gồm nhiều khoản lớn. Một số thuốc người bệnh phải tự chi trả như Valganciclovir với chi phí khoảng 28 triệu đồng/tháng, thuốc Voriconazole được BHYT thanh toán 50% đối với dạng viên và không thanh toán đối với dạng tiêm tĩnh mạch.

Trong trường hợp xảy ra thải ghép, bệnh nhân có thể phải sử dụng IVIG với chi phí khoảng 200 triệu đồng cho một liệu trình. Riêng xét nghiệm đánh giá thải ghép bằng DSA trong năm đầu sau ghép có chi phí ước tính khoảng 100 triệu đồng.

Như vậy, với các ca không có biến chứng lớn, chi phí cho một ca ghép phổi được ước tính khoảng 1,5 tỉ đồng, trong đó chi phí đồng chi trả của người bệnh vẫn ở mức cao.

Nhiều vướng mắc trong hiến - ghép tạng tại BV hạng đặc biệt

Còn tại BV Trung ương Thái Nguyên - đơn vị đã thực hiện ghép thường quy 46 cặp thận, 100% nguồn tạng hiến đến từ người cho sống.

Ngoài ghép thận, BV còn triển khai các kỹ thuật như ghép chi đứt rời, ghép tủy, thay khớp và đang hướng tới phát triển các kỹ thuật ghép gan, ghép phổi và ghép tụy trong thời gian tới.

Tổ vận động hiến tặng mô, tạng của BV Trung ương Thái Nguyên được thành lập tháng 9-2022, gồm 8 thành viên là cán bộ thuộc nhiều chuyên ngành như cấp cứu, hồi sức tích cực, thần kinh và công tác xã hội.

Theo ThS.BS Đào Thị Hương, khoa Cấp cứu - BV Trung ương Thái Nguyên, số bệnh nhân chết não tại BV được ghi nhận ở mức khá cao, tuy nhiên hoạt động của tổ vận động hiến tạng chưa đạt hiệu quả cao. Nguyên nhân là do một số BS trong tổ tham gia các khóa đào tạo nâng cao chuyên môn, đồng thời phải kiêm nhiệm nhiều công việc nên chưa thể theo sát toàn bộ hoạt động.

Cạnh đó, một số xét nghiệm phục vụ chẩn đoán chết não chưa được triển khai đầy đủ, bao gồm siêu âm Doppler xuyên sọ, xét nghiệm Herpes simplex và xét nghiệm Zoster.

Hiện BV đã có quy trình hướng dẫn chẩn đoán chết não theo hướng dẫn của BV Việt Đức, tuy nhiên việc triển khai vẫn cần thêm sự hỗ trợ của khoa Hồi sức tích cực. Trong khi trên thực tế, các bệnh nhân nghi ngờ chết não hiện chủ yếu được hồi sức tại khoa Cấp cứu.

Trong quá trình hồi sức bệnh nhân chết não, một số kỹ thuật hiện đại như PICCO và đặt đường động mạch xâm lấn được sử dụng, nhưng các kỹ thuật này chưa được BHYT chi trả trong công tác hồi sức, dẫn đến khó khăn về chi phí khi duy trì hồi sức cho bệnh nhân chết não nhằm phục vụ công tác vận động hiến tạng.

Ngoài ra, nhiều dịch vụ kỹ thuật trong công tác lấy, bảo quản, vận chuyển và tư vấn cũng chưa được BHYT chi trả đầy đủ.

Bà Hương cũng đề xuất tăng cường phối hợp đa chuyên khoa và sự chỉ đạo thống nhất từ BV trong hoạt động hiến - ghép tạng, đồng thời một số thủ thuật và xét nghiệm liên quan đến hiến - ghép tạng cần có sự hỗ trợ chi trả của BHYT cho cả người hiến và người nhận.

Theo PGS.TS Đồng Văn Hệ, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia, có đến 70% người bệnh suy thận đang lọc máu chu kỳ có chỉ định ghép thận. Tuy nhiên, người bệnh gặp khó khăn trong việc được ghép, chủ yếu do không có nguồn hiến phù hợp và không đủ kinh phí thực hiện ghép, với chi phí thường trên 150 triệu đồng.

Để BHYT chi trả cho hoạt động hiến - ghép tạng, cần có đầy đủ các gói dịch vụ cho từng bước trong quy trình hiến - ghép, có bảng giá hiến và ghép tạng do Bộ Y tế ban hành, có hệ thống chứng từ, hồ sơ và quy trình thống nhất trên toàn quốc, đồng thời có mạng lưới các cơ sở hiến - ghép hoạt động theo tiêu chuẩn.

Do đó, các nhiệm vụ được đặt ra gồm: Xây dựng bản đồ quy trình hiến - ghép và tiêu chuẩn hóa từng bước; tính toán chi phí thực tế cho từng hoạt động hiến - ghép; đề xuất định mức kỹ thuật và định mức nhân lực; xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia phục vụ thanh toán BHYT; hỗ trợ, giám sát và đào tạo các BV tham gia hiến - ghép.

Đối với BV ghép, yêu cầu đặt ra là hoàn thiện hồ sơ liên quan đến chi phí phẫu thuật, hồi sức, xét nghiệm chuyên sâu, vật tư tiêu hao và nhân lực; xây dựng định mức kỹ thuật chi tiết để Bộ Y tế định giá và tham gia thí điểm thanh toán với BHYT.

Đối với BV hiến, cần chuẩn hóa quy trình phát hiện người chết não, chẩn đoán chết não và hồi sức hiến tạng; tính toán chi phí thực tế; chuẩn hóa hồ sơ để BHYT có thể thanh toán và tham gia mạng lưới 102 BV hiến cùng chương trình thí điểm thanh toán.

Hiện một số gói ghép đang được triển khai tại các cơ sở như BV Việt Đức và BV Chợ Rẫy. Dự kiến năm 2026 sẽ hoàn thiện quy trình và triển khai thí điểm, giai đoạn 2027-2030 sẽ tiến hành thực hiện trên phạm vi rộng.

"BHYT chi trả cho hoạt động hiến - ghép là nội dung quan trọng trong phát triển lĩnh vực ghép tạng. Việc triển khai đòi hỏi sự phối hợp giữa các BV và Trung tâm Điều phối Quốc gia, dưới sự chỉ đạo, giám sát của Bộ Y tế, cùng sự tham gia ủng hộ, giám sát và ban hành cơ chế thanh toán của BHYT", ông Hệ nhấn mạnh.

THANH TÚ

Nguồn PLO : https://plo.vn/nhieu-chi-phi-hien-ghep-tang-duoc-de-xuat-bhyt-thanh-toan-post886934.html