Nhiều công ty Mỹ sử dụng mô hình AI Trung Quốc, vì sao?

3 giờ trướcBài gốc

Các mô hình AI của Trung Quốc có giá thành rẻ

Các mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) mã nguồn mở đến từ Trung Quốc, vốn từng bị xem nhẹ hoặc nghi ngại, nay đang trở thành công cụ đắc lực cho hàng loạt lập trình viên và doanh nghiệp Hoa Kỳ. Từ Alibaba đến DeepSeek, những cái tên này đang âm thầm "xâm lấn" thị phần của các gã khổng lồ như OpenAI hay Google nhờ chiến lược đánh vào bài toán chi phí và sự linh hoạt.

Số liệu mới nhất cho thấy mức độ sử dụng các mô hình Trung Quốc đã tăng vọt từ con số khiêm tốn 1,2% vào cuối năm 2024 lên gần 30% chỉ trong chưa đầy một năm. Điều này đặt ra một câu hỏi lớn về tương lai của chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu: Liệu hiệu quả kinh tế có chiến thắng được rào cản chính trị, và nước Mỹ sẽ phản ứng ra sao khi các công cụ AI nền tảng lại bắt nguồn từ đối thủ cạnh tranh lớn nhất của họ?

Cú sốc DeepSeek và cuộc "di cư" vì bài toán chi phí

Sự thay đổi cán cân quyền lực trong thế giới AI không diễn ra qua một đêm, nhưng nó đã tăng tốc một cách chóng mặt trong năm 2025. Nếu như trước đây, nhắc đến AI tạo sinh (Generative AI), cả thế giới chỉ hướng về ChatGPT của OpenAI hay Gemini của Google với sự ngưỡng mộ dành cho những "hộp đen" công nghệ được bảo vệ nghiêm ngặt, thì nay gió đã đổi chiều.

Sự khác biệt cốt lõi nằm ở triết lý tiếp cận: "Đóng" và "Mở". Trong khi các ông lớn Mỹ giữ chặt bí mật công nghệ bên trong các mô hình độc quyền, thì các đối thủ Trung Quốc lại chọn con đường mã nguồn mở. Điều này cho phép các lập trình viên trên toàn cầu không chỉ sử dụng mà còn được phép tùy chỉnh, tinh chỉnh phần mềm để phù hợp với nhu cầu cụ thể của họ.

Số liệu từ báo cáo tháng này của OpenRouter (nền tảng dành cho nhà phát triển) và Andreessen Horowitz (quỹ đầu tư mạo hiểm danh tiếng của Mỹ) đã vẽ nên một bức tranh gây chấn động: Tỷ lệ sử dụng các mô hình mở do Trung Quốc phát triển đã tăng từ mức không đáng kể 1,2% vào cuối năm 2024 lên gần 30% vào tháng 8/2025. Đây không chỉ là sự tăng trưởng, đó là một cuộc bùng nổ.

Động lực chính thúc đẩy sự "di cư" ngược dòng này không gì khác ngoài chi phí và hiệu quả. Wang Wen, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Tài chính Chongyang tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận định thẳng thắn với AFP: "Các mô hình nguồn mở của Trung Quốc rất rẻ (thậm chí một số trường hợp là miễn phí) và chúng hoạt động tốt".

Đối với các doanh nghiệp Mỹ đang chịu áp lực cắt giảm chi phí vận hành, sức hấp dẫn này là không thể chối từ. Một doanh nhân Mỹ (giấu tên) tiết lộ rằng công ty của ông đã tiết kiệm được tới 400.000 USD mỗi năm chỉ bằng việc chuyển từ các mô hình độc quyền đắt đỏ sang sử dụng mô hình Qwen AI của Alibaba.

Doanh nhân này chia sẻ một thực tế phũ phàng nhưng hợp lý: "Nếu bạn cần những khả năng tiên tiến nhất, bạn quay lại với OpenAI, Anthropic hoặc Google. Nhưng hầu hết các ứng dụng thực tế không cần đến mức đó". Thay vì dùng "dao mổ trâu để giết gà", các công ty đang chọn những con dao sắc bén, rẻ tiền và hiệu quả từ Trung Quốc. Ngay cả những gã khổng lồ công nghệ Mỹ như Nvidia, công ty tìm kiếm AI Perplexity hay Đại học Stanford danh tiếng cũng đang sử dụng các mô hình Qwen trong một số quy trình làm việc của họ, gián tiếp bảo chứng cho chất lượng của công nghệ Trung Quốc.

Cú hích lớn nhất cho xu hướng này chính là sự kiện ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) "R1" của DeepSeek vào tháng 1. Với hiệu suất cao, chi phí thấp và hoàn toàn mã nguồn mở, R1 đã tạo ra cái gọi là "Cú sốc DeepSeek". Nó đập tan định kiến rằng công nghệ AI tốt nhất bắt buộc phải đến từ các đế chế Mỹ. Đây là một đòn giáng mạnh vào lòng tự tôn công nghệ của Hoa Kỳ, buộc họ phải thừa nhận rằng đối thủ bên kia bán cầu đã tiến xa đến mức nào trong cuộc đua song mã này.

Không dừng lại ở các mô hình ngôn ngữ, Trung Quốc còn đang tăng tốc trong cuộc đua xây dựng các "tác nhân AI" (AI Agents) – những chương trình có khả năng tự thực hiện các tác vụ trực tuyến như mua vé hay quản lý lịch trình. Sự xuất hiện của phiên bản Kimi K2 từ startup Moonshot AI vào tháng 11 vừa qua được xem là biên giới tiếp theo của cuộc cách mạng này, thách thức trực tiếp vị thế của thung lũng Silicon.

Vùng xám của niềm tin: Giữa rủi ro địa chính trị và sự minh bạch của mã nguồn

Sự xâm nhập sâu rộng của AI Trung Quốc vào hạ tầng công nghệ Mỹ không khỏi khiến Washington lo ngại. Chính phủ Mỹ nhận thức rõ tiềm năng của mã nguồn mở không chỉ ở khía cạnh kinh tế mà còn là vấn đề định hình tiêu chuẩn toàn cầu.

Vào tháng 7, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã công bố "Kế hoạch Hành động AI", trong đó nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về việc Mỹ cần có "các mô hình mở hàng đầu được xây dựng dựa trên các giá trị của Mỹ". Mục tiêu là biến các mô hình này thành tiêu chuẩn quốc tế, ngăn chặn sự phổ biến của các hệ tư tưởng công nghệ đối lập.

Tuy nhiên, nghịch lý thay, các công ty Mỹ lại đang đi ngược lại mong muốn này. Meta, từng là ngọn cờ đầu trong phong trào mã nguồn mở với dòng Llama, nay đang dần chuyển hướng tập trung vào các AI mã nguồn đóng. Trong khi đó, OpenAI dù chịu áp lực phải quay về tôn chỉ phi lợi nhuận ban đầu, cũng chỉ mới tung ra hai mô hình "trọng số mở" (open-weight) – một dạng "mở nửa vời", kém linh hoạt hơn nhiều so với mã nguồn mở thực thụ.

Trên bản đồ phương Tây, chỉ còn Mistral của Pháp là kiên định với mã nguồn mở, nhưng thị phần và mức độ sử dụng của họ vẫn còn kém xa so với sức ảnh hưởng khủng khiếp của DeepSeek và Qwen. Một doanh nhân Mỹ nhận xét chua chát: "Các sản phẩm mã nguồn mở của phương Tây đơn giản là không thú vị bằng".

Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ từ một quốc gia đối thủ luôn đi kèm với những lo ngại về an ninh và rủi ro chính trị. Mark Barton, Giám đốc công nghệ tại OMNIUX, cho biết dù ông cân nhắc sử dụng Qwen vì hiệu quả kỹ thuật, nhưng rào cản tâm lý từ khách hàng là rất lớn. Nhiều khách hàng cảm thấy không thoải mái khi biết dữ liệu hoặc quy trình của họ có dính dáng đến AI do Trung Quốc sản xuất.

Hơn nữa, rủi ro về lệnh trừng phạt là một "cái bẫy" hiện hữu. Barton chia sẻ: "Chúng tôi không muốn đặt cược tất cả vào một nhà cung cấp mô hình cụ thể, đặc biệt là một nhà cung cấp có thể không phù hợp với các tư tưởng phương Tây. Nếu Alibaba bị trừng phạt hoặc việc sử dụng bị liệt vào danh sách đen, chúng tôi không muốn bị mắc kẹt".

Mặc dù vậy, ở góc độ kỹ thuật, nhiều chuyên gia cho rằng nỗi sợ hãi về bảo mật dữ liệu có thể đang bị thổi phồng quá mức đối với các mô hình mã nguồn mở. Paul Triolo, đối tác tại DGA-Albright Stonebridge Group, giải thích rằng các công ty có thể tải mô hình về, chạy trên máy chủ riêng và xây dựng ứng dụng trên đó mà không cần bất kỳ kết nối nào trở lại Trung Quốc. "Không có vấn đề nổi cộm nào xoay quanh bảo mật dữ liệu trong trường hợp này," ông khẳng định.

Bùi Tú

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhieu-cong-ty-my-su-dung-mo-hinh-ai-trung-quoc-vi-sao-242996.html