Tại phiên thảo luận tổ của Quốc hội về dự thảo Luật Dân số, nhiều nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt của đại biểu và dư luận xã hội. Các ý kiến tập trung vào những chính sách liên quan trực tiếp đến đời sống gia đình như:
Đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ 2, cụ thể phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con; ưu tiên mua nhà ở xã hội cho nam giới có hai con đẻ nhưng không có vợ hoặc vợ đã chết; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc ít người, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
Cân bằng giữa phúc lợi và lao động
Bạn đọc Nguyễn Thị Hạnh (phường Xóm Chiếu, TP.HCM) cho biết hoàn toàn đồng tình với đề xuất tăng thêm 1 tháng nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai. Chị Hạnh cho biết sau mỗi lần sinh nở, sức khỏe và tâm lý người mẹ đều chịu ảnh hưởng nặng nề, đặc biệt là khi đã qua một lần sinh trước.
Việc được nghỉ thêm thời gian không chỉ giúp người mẹ phục hồi thể chất, chăm con tốt hơn mà còn giảm áp lực cho gia đình. Ngoài ra, việc cho người cha nghỉ thêm 5 ngày cũng rất hợp lý, vì đây là giai đoạn người vợ cần sự hỗ trợ tinh thần và chăm sóc nhiều nhất.
Tuy nhiên từ góc độ quản lý doanh nghiệp, bạn đọc Lê Minh Quân (xã Nam Cát Tiên, Đồng Nai) cho rằng chính sách này nên được tính toán kỹ lưỡng. Dù mục tiêu là nhân văn, nhưng việc kéo dài thời gian nghỉ thai sản có thể gây áp lực cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ, khi phải bố trí nhân sự thay thế và gánh chi phí bảo hiểm xã hội lâu hơn. Nếu mở rộng chế độ nghỉ mà không có chính sách hỗ trợ kèm theo, sẽ dẫn đến tình trạng doanh nghiệp e ngại tuyển dụng lao động nữ, làm giảm cơ hội việc làm của phụ nữ.
Cần chứng minh thực tế nuôi dưỡng
Liên quan đến tiêu chí ưu tiên mua nhà ở xã hội cho cha đơn thân có hai con (không có vợ hoặc vợ đã qua đời), bạn đọc Phạm Quốc Dũng (xã Châu Đức, TP.HCM) đánh giá đây là chính sách nhân văn, công bằng giới và phản ánh đúng tinh thần hỗ trợ những người yếu thế trong xã hội. Trên thực tế, người cha đơn thân ít được xã hội quan tâm như các bà mẹ đơn thân. Việc được ưu tiên về nhà ở sẽ giúp họ ổn định cuộc sống, tạo điều kiện tốt hơn cho con cái phát triển.
Đồng tình nhưng đề nghị cần kỹ lưỡng khi triển khai trên thực tế, tránh việc chính sách không đến đúng tay người cần, bạn đọc Nguyễn Lan Anh (xã Gia Lâm, Hà Nội) cho rằng việc ưu tiên này là hợp lý nếu họ thật sự đang nuôi dưỡng, chăm sóc con trực tiếp. Tuy nhiên, phải căn cứ vào thực tế chớ không chỉ xét trên giấy tờ; bởi nếu có hai con mà không sống cùng hoặc không nuôi con thì sẽ không đúng với tinh thần chính sách. Cơ quan quản lý nên yêu cầu hồ sơ chứng minh thực tế nuôi con, như giấy khai sinh, sổ hộ khẩu hoặc quyết định của tòa án, để đảm bảo chính sách đến đúng người.
Dự thảo Luật Dân số có nhiều chính sách nhân văn, thiết thực. Ảnh minh họa: TT
Chính sách cần lâu dài, bền vững
Tương tự, đề xuất hỗ trợ tài chính cho phụ nữ sinh con ở vùng khó khăn và nơi có mức sinh thấp đang gây nhiều sự quan tâm trong dư luận.
Bạn đọc Hoàng Mỹ Linh (xã Hoàng Hoa Thám, Hưng Yên) ủng hộ chính sách hỗ trợ tài chính cho phụ nữ dân tộc thiểu số và phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi.
"Ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện chăm sóc sức khỏe sinh sản còn hạn chế, nhiều gia đình có thu nhập thấp nên việc sinh và nuôi con gặp nhiều khó khăn. Chính sách này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với phụ nữ yếu thế, đồng thời góp phần cân bằng dân số giữa các vùng miền, tránh tình trạng già hóa dân số sớm" - chị Mỹ Linh nêu quan điểm.
Tuy nhiên, bạn đọc Nguyễn Đức Trí (xã Cần Giờ, TP.HCM) cho rằng chủ trương hỗ trợ tài chính là đúng hướng, nhưng phải cân nhắc về tính khả thi. Nếu áp dụng rộng rãi cho nhiều nhóm đối tượng cùng lúc mà không có nguồn ngân sách ổn định, sẽ dễ dẫn đến tình trạng “hứa nhiều, thực hiện ít”.
Ngoài ra, hỗ trợ bằng tiền chỉ nên là biện pháp tạm thời. Nhà nước nên ưu tiên chính sách lâu dài hơn như miễn giảm học phí, hỗ trợ y tế, nhà ở cho gia đình có con nhỏ - đó mới là cách giúp người dân yên tâm sinh con và nuôi con.
Bổ sung nhiều chính sách nhân văn
Các nội dung bổ sung trong dự thảo Luật Dân số mang lại ý nghĩa thiết thực không chỉ với từng hộ gia đình mà còn đối với chính sách dân số và phát triển nguồn nhân lực quốc gia.
Cụ thể, quy định tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai giúp người phụ nữ có thêm điều kiện hồi phục sức khỏe, chăm sóc con nhỏ, đồng thời tạo cơ hội để người chồng tham gia nhiều hơn vào giai đoạn sau sinh - một bước tiến trong việc thúc đẩy bình đẳng giới và chia sẻ trách nhiệm gia đình. Về lâu dài, chính sách này còn có tác dụng khuyến khích sinh đủ hai con, góp phần ổn định dân số trong bối cảnh tỉ lệ sinh giảm và xu hướng già hóa đang diễn ra nhanh.
Đề xuất ưu tiên nhà ở xã hội cho nam giới có hai con mà không có vợ (hoặc vợ đã mất) là chính sách hướng đến việc giảm bớt rào cản kinh tế, khi chi phí và chỗ ở là nỗi lo thường trực của nhiều gia đình trẻ. Đồng thời, quy định này còn ghi nhận và hỗ trợ nhóm cha đơn thân, một đối tượng ít được chú ý nhưng phải gánh vác trách nhiệm lớn trong nuôi con và ổn định cuộc sống.
Đối với chính sách hỗ trợ tài chính cho phụ nữ dân tộc thiểu số, phụ nữ sinh đủ hai con trước 35 tuổi hoặc ở địa phương có mức sinh thấp, đây là biện pháp vừa mang ý nghĩa dân số, vừa có giá trị kinh tế - xã hội sâu sắc. Chính sách này khuyến khích các gia đình sinh đủ hai con, duy trì quy mô dân số hợp lý, góp phần hạn chế tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động trong tương lai. Đồng thời, việc hỗ trợ tài chính giúp giảm gánh nặng kinh tế cho gia đình, thúc đẩy công bằng xã hội giữa các vùng miền; khẳng định vai trò, quyền lợi của phụ nữ trong sinh nở và nuôi con.
Tổng thể, các quy định này trong dự thảo Luật Dân số thể hiện bước tiến về chính sách nhân văn, hướng tới phát triển bền vững, bảo đảm hài hòa giữa phúc lợi dân sinh, bình đẳng giới và chiến lược dân số, lao động của quốc gia.
Luật sư PHÙNG VĂN HIỆU, Đoàn Luật sư TP.HCM
THẢO HIỀN