Nhiều quỹ từ thiện chưa minh bạch tài chính, có dấu hiệu bị lợi dụng

3 giờ trướcBài gốc

Báo cáo thi hành Nghị định 93/2019 và Nghị định 136/2024 về tổ chức và hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện cho thấy bức tranh hai chiều khi các quỹ tiếp tục đóng góp tích cực cho cộng đồng, nhưng đi kèm là những bất cập cần sớm khắc phục để đảm bảo tính minh bạch và đúng tôn chỉ phi lợi nhuận.

Theo thống kê, đến cuối năm 2024, cả nước ghi nhận 3.081 quỹ xã hội, quỹ từ thiện đang hoạt động, trong đó 101 quỹ có phạm vi toàn quốc hoặc liên tỉnh và 2.980 quỹ hoạt động cấp tỉnh. Riêng 81 quỹ thuộc nhóm toàn quốc hoặc liên tỉnh báo cáo đầy đủ số liệu tài chính cho thấy tổng thu năm 2024 đạt 3.782 tỷ đồng, trong khi tổng chi là 2.860 tỷ đồng.

Từ khi Nghị định 93 và 136 có hiệu lực, phần lớn các quỹ đã kiện toàn tổ chức, thay đổi thành viên hội đồng quản lý theo điều lệ, xây dựng các quy chế nội bộ và gửi báo cáo định kỳ. Một số quỹ quy mô lớn đã mở văn phòng đại diện tại nhiều địa phương nhằm mở rộng mạng lưới hoạt động, tăng khả năng tiếp nhận và giải ngân nguồn lực xã hội hóa.

Ảnh minh họa.

Bộ Nội vụ đánh giá nhiều quỹ thực sự trở thành cầu nối giữa doanh nghiệp, người dân và các hoạt động từ thiện, xã hội. Việc huy động nguồn lực kịp thời cho các chương trình hỗ trợ nạn nhân thiên tai, người khuyết tật, trẻ em mồ côi hay gia đình có hoàn cảnh khó khăn đã góp phần giảm bớt gánh nặng cho Nhà nước, đồng thời khơi dậy tinh thần nhân ái trong cộng đồng.

Tuy vậy, báo cáo cũng chỉ ra loạt tồn tại trong quản lý và vận hành quỹ mà nếu không khắc phục sẽ làm giảm niềm tin của xã hội.

Nhiều quỹ chưa thực hiện đầy đủ việc kiện toàn tổ chức theo quy định, chậm ban hành hoặc chưa ban hành các quy chế hoạt động nội bộ. Một số quỹ chưa đăng ký mã số thuế, chưa kê khai thuế theo quy định, thậm chí chậm báo cáo khi hội đồng quản lý hết nhiệm kỳ hoặc khi thay đổi thành viên.

Không ít quỹ gửi báo cáo định kỳ muộn hoặc không gửi báo cáo trong nhiều năm, khiến cơ quan quản lý không có đủ thông tin để theo dõi tình hình hoạt động. Công tác lưu trữ hồ sơ tại nhiều quỹ cũng chưa bài bản, dẫn đến thiếu chứng từ hoặc tài liệu đối chiếu khi cần thiết.

Bộ Nội vụ nhấn mạnh vấn đề lớn nhất nằm ở tính minh bạch tài chính. Vẫn có quỹ vận động, tiếp nhận tài trợ nhưng không công khai chi tiết nguồn thu, chi; một số quỹ giải ngân hỗ trợ chưa đúng đối tượng theo điều lệ; có quỹ chi vượt định mức chi phí quản lý, làm sai lệch cơ cấu chi theo quy định. Một số báo cáo phản ánh quỹ triển khai hoạt động hỗ trợ nhưng hiệu quả thấp, không tương xứng với nguồn lực huy động.

Đáng lo ngại hơn, có trường hợp quỹ bị phản ánh có biểu hiện vi phạm điều lệ hoặc phát sinh mâu thuẫn nội bộ dẫn đến khiếu nại kéo dài. Thậm chí, Bộ Nội vụ cho biết vẫn có hiện tượng lợi dụng danh nghĩa quỹ từ thiện để thực hiện các hành vi có dấu hiệu tư lợi, gây ảnh hưởng đến uy tín của hoạt động từ thiện nói chung. Nhiều quỹ ngừng hoạt động nhưng không làm thủ tục giải thể, khiến cơ quan quản lý buộc phải nhắc nhở, yêu cầu chấn chỉnh.

Hoạt động từ thiện ngày càng thu hút sự quan tâm của xã hội, nên các sai phạm dù nhỏ cũng có thể làm suy giảm lòng tin của cộng đồng và nhà tài trợ. Điều này càng đặt ra yêu cầu bảo đảm minh bạch, khi các quỹ đang huy động số tiền lớn mỗi năm trong khi cơ chế kiểm soát và chuẩn mực báo cáo tài chính vẫn cần được tiếp tục hoàn thiện.

Bộ Nội vụ cho rằng cần có hệ thống pháp lý rõ ràng, thống nhất hơn để bịt các lỗ hổng quản lý, đồng thời tạo điều kiện cho các quỹ hoạt động đúng tôn chỉ và minh bạch. Dự thảo Nghị định mới về tổ chức và hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện đang được Bộ Nội vụ trình Chính phủ theo hướng hiện đại hóa quản lý, chuẩn hóa phạm vi hoạt động và đặc biệt là siết chặt các hành vi lợi dụng quỹ cho mục đích tài chính.

Dự thảo yêu cầu xây dựng cơ sở dữ liệu quỹ thống nhất trên toàn quốc; phân cấp thẩm quyền rõ ràng cho Bộ Nội vụ, UBND tỉnh, UBND xã; và cấm hoàn toàn hành vi nhận tiền gửi, cho vay hoặc góp vốn đầu tư dưới danh nghĩa quỹ từ thiện.

Với những tồn tại trên, Bộ Nội vụ sẽ tiếp tục yêu cầu các địa phương rà soát, chấn chỉnh và báo cáo định kỳ để tăng hiệu quả quản lý. Một hệ thống quỹ xã hội, quỹ từ thiện vận hành đúng chuẩn mực, minh bạch và ổn định được xem là điều kiện quan trọng để nuôi dưỡng lòng tin của nhà tài trợ và hỗ trợ tốt hơn cho các chương trình an sinh trên cả nước.

Linh Nguyễn

Nguồn Đầu Tư : https://baodautu.vn/nhieu-quy-tu-thien-chua-minh-bach-tai-chinh-co-dau-hieu-bi-loi-dung-d456154.html