Nhiều rào cản hành chính về KHCN&ĐMST được xóa bỏ

9 giờ trướcBài gốc

Sáng 31.10, Bộ KH&CN tổ chức họp báo thường kỳ tháng 10, nội dung chủ yếu xoay kết quả hoạt động của Bộ nhằm hoàn thiện khung pháp Luật KHCN&ĐMST. Đại diện các cục, vụ của Bộ đã trả lời các câu hỏi của phóng viên Một Thế Giớivề chủ đề này.

- Về việc thu hút và trọng dụng nhân tài KH-CN: đội ngũ trí thức trẻ, các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài tham gia vào các nhiệm vụ khoa học, công nghệ trọng điểm quốc gia?

Bà Vũ Thị Là, Phó vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ: Việc thu hút và trọng dụng nhân tài KHCN, đặc biệt là trí thức trẻ và các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, là yếu tố quan trọng, mang tính chiến lược để Việt Nam nâng cao tiềm lực KHCN&ĐMST, hội nhập sâu và rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Bà Vũ Thị Là - Phó vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ trả lời câu hỏi của phóng viên Một Thế Giới

Các cơ chế, chính sách mới được quy định chi tiết trong Nghị định 263/2025 và các văn bản liên quan là một bước đột phá, thể hiện bằng các chính sách ưu đãi vượt trội như: cơ chế "thỏa thuận" về lương; tiền thưởng; hỗ trợ chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe… đối với nhân tài KHCN&ĐMST; các chính sách ưu đãi về tuyển dụng, phụ cấp tăng thêm, ưu tiên hình thành nhóm nghiên cứu mạnh, ưu tiên cử đi và trả kinh phí thực tập, làm việc ngắn hạn ở nước ngoài… đối với nhà khoa học trẻ tài năng, kỹ sư trẻ tài năng.

Theo bà Là, các chính sách đột phá, ưu đãi vượt trội vừa được Chính phủ ban hành nêu trên nhằm thu hút đội ngũ trí thức trẻ, các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài tham gia vào các nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, giải quyết các bài toán chiến lược của đất nước, góp phần giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn vươn mình hiện nay.

- Việc ban hành Nghị định 264/2025 về tài chính và đầu tư, đặc biệt là quy định về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương, sẽ tạo ra cơ chế đột phá như thế nào để huy động và dẫn vốn từ khu vực tư nhân vào các dự án R&D có tính rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn, thay vì chỉ phụ thuộc vào ngân sách nhà nước như trước đây?

Ông Phạm Đức Nghiệm, Phó cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ: Nghị định 264/2025 là một bước đột phá trong chính sách tài chính cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Trước đây, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D) dựa nhiều vào nguồn ngân sách nhà nước, dẫn đến hạn chế trong huy động nguồn lực xã hội cho các dự án có tính rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn.

Phó cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ Phạm Đức Nghiệm trả lời phóng viên Một Thế Giới

Ông Nghiệm đánh giá Nghị định 264 đã mở ra mô hình “đầu tư công - quản trị tư”, trong đó quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và của địa phương hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, sử dụng phần vốn góp từ ngân sách nhà nước kết hợp với huy động nguồn lực xã hội để đầu tư, đồng đầu tư với các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Cơ chế này giúp chia sẻ rủi ro, khuyến khích khu vực tư nhân tham gia đầu tư vào các doanh nghiệp, dự án khởi nghiệp sáng tạo ứng dụng công nghệ mới, mô hình kinh doanh sáng tạo.

Đặc biệt, nghị định quy định chu kỳ đầu tư dài hạn (tối đa 10 - 15 năm), ngưỡng rủi ro tối đa 50% vốn điều lệ… thể hiện bản chất “chấp nhận rủi ro có kiểm soát” của đầu tư mạo hiểm. Đây là cơ sở pháp lý giúp quỹ có đủ thời gian, tính linh hoạt và tự chủ để theo đuổi các dự án công nghệ có tiềm năng đột phá nhưng cần vốn lớn và thời gian thu hồi dài.

Bộ KH&CN kỳ vọng cơ chế này sẽ thu hút mạnh dòng vốn xã hội vào thị trường đầu tư mạo hiểm, góp phần đưa khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo trở thành động lực mới cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong thời gian tới.

- ĐMST đã được đặt ngang hàng với KHCN. Ngoài các ưu đãi về thuế và chi phí, các nghị định này có những quy định nào cụ thể nhằm tháo gỡ khó khăn về thủ tục, nhân lực và kết nối giữa viện - trường với doanh nghiệp để biến kết quả nghiên cứu thành sản phẩm thương mại, tạo ra “cú hích” cho hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế tư nhân?

Đại diện Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho biết: Cơ chế kết nối viện - trường - doanh nghiệp đã được cụ thể hóa tại khoản 1 và khoản 2 của Điều 3 của Nghị định 267/2025, cụ thể như sau:

- Nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo hình thức liên kết là nhiệm vụ do nhà nước tài trợ, đặt hàng tổ chức, doanh nghiệp thực hiện trên cơ sở hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã có giữa tổ chức, doanh nghiệp đó với doanh nghiệp khác.

Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương chủ trì buổi họp báo thường kỳ tháng 10 diễn ra sáng nay.

- Nhiệm vụ KHCN&ĐMST theo hình thức hợp tác công tư là nhiệm vụ được tài trợ đồng thời từ nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn vốn ngoài ngân sách, trên cơ sở thỏa thuận giữa các bên về tỷ lệ đóng góp, phân chia kết quả nghiên cứu và sử dụng chung cơ sở vật chất - kỹ thuật phục vụ nghiên cứu.

- Chuỗi nhiệm vụ KHCN&ĐMST (gọi tắt là chuỗi nhiệm vụ) là tập hợp từ hai nhiệm vụ trở lên được thiết kế, tổ chức thực hiện theo trình tự từ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ đến đổi mới sáng tạo có sự liên kết chặt chẽ, được giao cho một tổ chức, doanh nghiệp chủ trì thực hiện nhằm giải quyết một vấn đề khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Mỗi nhiệm vụ trong chuỗi đều có mục tiêu cụ thể và là một giai đoạn trong việc hoàn thành mục tiêu chung của toàn chuỗi.

Một số quy định hỗ trợ cho các loại hình nhiệm vụ này:

- Nghị định nêu rõ điều kiện, tiêu chí xét chọn các nhiệm vụ (và qua đó cả chuỗi nhiệm vụ) sử dụng ngân sách nhà nước, cụ thể: Khoản 1 Điều 5 (Điều kiện), Điều 6, 7, 8 và 9 (tiêu chí).

- Nghị định cũng quy định về sự tham gia của doanh nghiệp trong triển khai nhiệm vụ KHCN&ĐMST, đặc biệt nhằm mục tiêu phát triển công nghệ nền tảng, công nghệ tiên phong. (Điều 24, 25, 28, 29, 30, khoản 1 Điều 31)

Việc hỗ trợ cụ thể (ưu đãi, thủ tục rút gọn cho chuỗi nhiệm vụ) không phải ở dạng “một điều riêng” chỉ dành cho chuỗi nhiệm vụ, mà nằm rải rác trong các điều khoản về tài trợ, điều kiện xét chọn, cơ chế công - doanh nghiệp tham gia…

Điều 33, 34 cũng quy định về việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu, phân chia lợi nhuận từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo giữa các bên tham gia nghiên cứu khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Quy định trên tạo cơ chế phân chia lợi nhuận công bằng, minh bạch giúp các nhóm nghiên cứu và cá nhân được hưởng lợi trực tiếp từ thương mại hóa, khuyến khích họ tìm đầu ra cho sản phẩm.

Nghị định 267/2025 tập trung nhiều vào khâu nghiên cứu - phát triển công nghệ và ĐMST trong khuôn khổ nhiệm vụ khoa học, công nghệ, chứ chưa mạnh mẽ trực tiếp vào khâu thương mại hóa sản phẩm. Các hoạt động đổi mới sáng tạo trong khu vực kinh tế tư nhân được quy định tại Nghị định số 268/2025, trong đó có quy định phát triển “hệ sinh thái đổi mới sáng tạo”, “mạng lưới đổi mới sáng tạo”, tổ chức ngày hội đổi mới sáng tạo, kết nối cung - cầu công nghệ, sản phẩm mới…

Ông Hoàng Anh Tú, Phó vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ.

Chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”: Cắt giảm mạnh rào cản hành chính

- Luật và các nghị định hướng tới chuyển đổi mạnh mẽ từ mô hình “tiền kiểm sang hậu kiểm” và áp dụng quản lý số hóa. Những rào cản hành chính quan trọng nào đã được cắt giảm và vai trò của “nền tảng số quốc gia” trong việc nâng cao tính minh bạch, hiệu quả giám sát dài hạn đối với các nhiệm vụ khoa học, công nghệ?

Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho hay, trước đây, quy trình phê duyệt và triển khai các nhiệm vụ KH,CN thường mất nhiều thời gian do có nhiều bước từ tư vấn xác định nhiệm vụ; tuyển chọn, xét giao trực tiếp, thẩm định, phê phê duyệt. Mỗi một bước với các yêu cầu khác nhau về hồ sơ và trình tự, thủ tục.

Hiện nay, Luật KHCN&ĐMST và các nghị định hướng dẫn đã cắt giảm 4 nhóm rào cản hành chính gồm:

- Cắt bỏ tầng trung gian: bỏ khâu đề xuất nhiệm vụ, tư vấn xác định nhiệm vụ. Các cơ quan chủ quản và đơn vị chủ trì được tự chủ hơn trong xác định nhiệm vụ để đặt hàng, thay vào đó các hồ sơ cũng được đơn giản hóa, nâng cao trách nhiêm của tổ chức chủ trì trong việc triển khai, tăng cường hậu kiểm.

- Chuẩn hóa và số hóa toàn bộ quy trình xét tài trợ, đặt hàng, ký hợp đồng, đánh giá giữa kỳ, đánh giá cuối kỳ và hiệu quả đầu ra, thanh lý hợp đồng, đánh giá tác động trên Nền tảng số quản lý hoạt động KHCN&ĐMST quốc gia, thay vì hồ sơ giấy.

- Bỏ quy định xin ý kiến thủ công giữa các bộ, ngành, thay bằng quy trình chia sẻ dữ liệu liên thông qua nền tảng số.

- Đơn giản hóa cơ chế tài chính, cho phép áp dụng khoán chi đến sản phẩm cuối cùng, thay vì kiểm soát từng khoản chi phí nhỏ lẻ.

Toàn cảnh buổi họp báo sáng nay

Nền tảng số quốc gia - công cụ cốt lõi của “hậu kiểm thông minh”

Cũng theo Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, nền tảng số KHCN&ĐMST quốc gia được thiết kế như một “hệ thống quản trị vòng đời nhiệm vụ”, bao gồm:

- Cơ sở dữ liệu thống nhất về chương trình, nhiệm vụ, kết quả, chi ngân sách và tài sản hình thành từ nhiệm vụ KHCN.

- Công cụ giám sát thời gian thực: mọi nhiệm vụ đang thực hiện đều có dashboard tiến độ, cảnh báo chậm trễ, vi phạm, và tự động kết nối với cơ quan kiểm toán.

- Công khai kết quả nghiên cứu, báo cáo, sản phẩm đầu ra theo mức độ mở dữ liệu, giúp cộng đồng và doanh nghiệp dễ dàng truy cập, giảm nguy cơ trùng lặp và tăng tính minh bạch.

- Tích hợp chữ ký số, hợp đồng điện tử và lưu vết dữ liệu để đảm bảo tính pháp lý, chống sửa đổi hồ sơ.

Đại diện Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ kỳ vọng, “Nền tảng số quốc gia” trong việc nâng cao tính minh bạch, hiệu quả giám sát dài hạn đối với các nhiệm vụ khoa học, công nghệ sẽ tăng tốc độ đổi mới chính sách và thử nghiệm (sandbox) nhờ phản hồi dữ liệu theo thời gian thực; giảm mạnh chi phí hành chính và rủi ro tham nhũng, lợi ích nhóm; đồng thời, tạo môi trường khoa học liêm chính, minh bạch, có trách nhiệm giải trình - nền tảng cần thiết để Việt Nam hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia bền vững.

Nam Phong

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhieu-rao-can-hanh-chinh-ve-khcn-dmst-duoc-xoa-bo-240520.html