Những bức ảnh báo chí hàm chứa giá trị lịch sử

5 giờ trướcBài gốc

Nhà báo Trần Mai Hưởng và bức ảnh biểu tượng của ngày chiến thắng

Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, chiều 29-4-2024, nhà báo, phóng viên chiến trường Đinh Quang Thành và nhà báo Trần Mai Hưởng đã trao tặng Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III những tấm ảnh quý giá được gìn giữ suốt hơn nửa thế kỷ qua để bảo quản tại trung tâm.

50 năm trước, 11h30 ngày 30-4-1975, lá cờ giải phóng đã tung bay trên nóc Dinh Độc lập, Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ kết thúc, tạo tiền đề cho sự thống nhất đất nước. Trong cuộc trường chinh bảo vệ độc lập dân tộc, mỗi người dân Việt Nam bằng những cách khác nhau đóng góp sức mình cho kháng chiến. Không trực tiếp cầm súng nhưng những nhà báo, phóng viên chiến trường cũng đã vượt gian khổ, quyết sát cánh cùng nhân dân trên các miền quê đẩy mạnh tăng gia sản xuất, phục vụ chiến đấu và cùng các đoàn quân ra chiến trường. Nhà báo Đinh Quang Thành và nhà báo Trần Mai Hưởng là hai trong số những nhà báo, phóng viên chiến trường như thế. Các ông đã cùng hành quân, vượt đèo, lội suối, băng rừng, đi qua hiểm nguy để ghi lại những khoảnh khắc chiến trận.

Bức ảnh “Xe tăng Quân Giải phóng đánh chiếm Dinh Độc Lập ngày 30-4-1975” (Tác giả: Nhà báo Trần Mai Hưởng)

Nhà báo Trần Mai Hưởng, sinh năm 1952 tại Hải Dương, nguyên Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam. Trong những năm chiến tranh ác liệt, ông là phóng viên Thông tấn xã, từng có mặt tại chiến trường Quảng Trị và Vĩnh Linh. Đầu năm 1975, khi nghe tin giải phóng Buôn Ma Thuột, ông trở lại chiến trường, viết bài, chụp ảnh và kịp thời phản ánh tình hình. Đặc biệt, vào ngày 30-4-1975, ông đã chụp được những bức ảnh lịch sử khi xe tăng của ta tiến vào Dinh Độc Lập. Bức ảnh của ông cùng những khoảnh khắc đặc biệt trở thành biểu tượng của ngày chiến thắng.

Nhà báo Trần Mai Hưởng cho biết, trong chiến tranh, Thông tấn xã có cả nghìn phóng viên ra chiến trường. Trên tất cả các mặt trận, chiến trường lớn đều có người của Thông tấn xã. Hơn 260 phóng viên của Thông tấn xã đã hy sinh trên các chiến trường, kể cả kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. Những bức ảnh hết sức chân thực, có giá trị lịch sử vô giá, sống mãi với thời gian là những đóng góp vô giá của đội ngũ phóng viên Thông tấn xã nói riêng, nhà báo cách mạng nói chung trong kháng chiến.

Sáng 30-4-1975, ông theo đoàn quân đánh mũi thọc sâu vào trung tâm thành phố. Trước khi đến Dinh Độc Lập, hai bên vẫn còn giao tranh ở Thủ Đức. Đoàn xe của phóng viên phải nép sang một bên để tránh làn đạn. Trên đường tiến vào Dinh, nhà báo Trần Mai Hưởng xúc động ghi lại hình ảnh người dân hai bên đường hân hoan chào đón. Ông vẫn còn nhớ hình ảnh những đứa trẻ leo lên xe của đoàn, những người dân chạy xe máy theo sau, cất cao lời bài hát “Tiến về Hà Nội” của nhạc sĩ Văn Cao. Khi đến cửa Dinh, ông nhanh chóng rời khỏi chiếc xe chở mình và đồng nghiệp.

Trước đó, đã có xe tăng tiến vào. Theo phản xạ tự nhiên, ông giơ máy lên chụp chiếc xe tăng thứ tư - đấy chính là bức ảnh “Xe tăng Quân Giải phóng đánh chiếm Dinh Độc Lập 30-4-1975” mà sau đó được chuyển ra Hà Nội, Thông tấn xã Việt Nam phát đi và được các cơ quan truyền thông trong và ngoài nước sử dụng rộng rãi và trở thành một biểu tượng quen thuộc của Đại thắng mùa Xuân cho đến ngày nay - đấy chính là xe tăng mang số hiệu 846 trong đội hình thọc sâu của Lữ đoàn 203 thuộc cánh quân phía Đông tiến vào Dinh Độc Lập trưa ngày 30-4-1975 - đấy là một trong những kỷ niệm không thể nào quên trong cuộc đời làm báo của nhà báo Trần Mai Hưởng.

Nhà báo Đinh Quang Thành và những bức ảnh chạm đến trái tim

Đồng hành cùng nhà báo Trần Mai Hưởng trong Chiến dịch Hồ Chí Minh còn có nhà báo Đinh Quang Thành. Ông cho biết: “Trong thời khắc định mệnh, tôi đã quên mình lao theo các chiến sĩ, máy ảnh trong tay không ngừng bấm với khát khao ghi lại được hình ảnh xứng đáng với lòng tự hào dân tộc. Đối với tôi, nỗi lo lớn nhất không phải là hiểm nguy rình rập, mà là liệu những tấm ảnh có đủ sức chạm đến trái tim người xem hay không”.

Nhà báo Đinh Quang Thành, sinh năm 1935 tại Hà Nội. Trong sự nghiệp của mình, ông đã cống hiến hết mình, tận tụy, say mê với nhiếp ảnh, đã có nhiều đóng góp to lớn. Ông đã vinh dự nhận được những phần thưởng cao quý: Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Ba; Huân chương Lao động hạng Ba; Giải thưởng Nhà nước về văn học, nghệ thuật năm 2022 và nhiều kỷ niệm chương, bằng khen của các bộ, ngành trong lĩnh vực văn hóa, báo chí và giải thưởng nhiếp ảnh trong nước và quốc tế. Ông có nhiều tác phẩm tiêu biểu trong đó cụm tác phẩm (5 ảnh) “Địch phá ta cứ đi” được Giải thưởng Nhà nước năm 2022 là những tác phẩm tiêu biểu, giá trị, độc đáo.

Hình ảnh bộ đội Sư đoàn 10 - Quân đoàn 3 đánh chiếm sân bay Tân Sơn Nhất (Tác giả: Nhà báo Đinh Quang Thành)

Nhà báo Đinh Quang Thành cho biết, 50 năm trước, ông vinh dự và may mắn được theo Quân đoàn 2 - 1 trong 5 cánh quân chủ lực đánh vào Sài Gòn và đã kịp ghi lại rất nhiều khoảnh khắc đặc biệt, những trận đánh lớn, khốc liệt trong Chiến dịch Hồ Chí Minh. Quân đoàn 2 tiến về Sài Gòn theo đường Quốc lộ 15 (nay là Quốc lộ 51). “Bộ đội đi đến đâu, chúng tôi chạy theo đến đấy, chụp ảnh và cũng chạy theo luôn vì tôi cũng không biết đi đâu…” - nhà báo Đinh Quang Thành kể lại.

Đường vào Sài Gòn, xa lộ Sài Gòn - Biên Hòa ngổn ngang chướng ngại vật. Khi ông Thành theo đoàn quân vào đến ngã tư Hàng Xanh, rẽ trái vào Thị Nghè, chỉ huy đã cấm không ai được xuống xe, dù bất cứ dừng đỗ ở đâu. Tuy nhiên, ông vẫn nhảy xuống đường để chụp ảnh. “Tôi là phóng viên ảnh, không xuống thì không chụp được. Cả đoàn quân chỉ có mình tôi nhảy xuống đường. Người dân túm vào cổ áo, cho quà, cho kẹo, thuốc lá… Từ Thị Nghè, chúng tôi đi vào đường dẫn đến Dinh Độc Lập, nay gọi là đường Lê Duẩn, địa điểm diễn ra lễ diễu binh, diễu hành hiện nay. Lúc xe tăng xông vào, tôi chụp 1 trong 2 chiếc xe tăng đầu tiên vào Dinh Độc Lập là xe tăng 390...” - nhà báo Đinh Quang Thành nhớ lại.

Những tác phẩm của nhà báo Trần Mai Hưởng và nhà báo Đinh Quang Thành là minh chứng rõ ràng cho vai trò không thể thay thế của báo chí cách mạng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc. Trong bối cảnh chiến tranh, mỗi bức ảnh là một minh chứng chống lại sự xuyên tạc của kẻ thù, là lời khẳng định về chính nghĩa và sức sống mãnh liệt của dân tộc. Ngày nay, khi đất nước bước vào thời kỳ hội nhập, hình ảnh như “Xe tăng Quân Giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập ngày 30-4-1975” vẫn giữ nguyên giá trị để nhắc nhở mỗi con dân đất nước Việt Nam về hành trình đầy gian khó của ông cha ta để có được hòa bình hôm nay.