Những di vật, cổ vật đặc biệt trong cụm Di tích lịch sử Từ Lương Xâm

7 giờ trướcBài gốc

Cụm Di tích Từ Lương Xâm - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938, thuộc địa bàn phường Nam Hải, quận Hải An, thành phố Hải Phòng. Cụm Di tích Từ Lương Xâm là một trong ba linh từ nổi tiếng của quận Hải An, được suy tôn là Từ Cả - nơi đứng đầu phụng thờ Đức Vương Ngô Quyền, là chứng tích lịch sử còn lưu giữ lại về một trận Bạch Đằng giang “vang dội đến nghìn thu” với nhiều giá trị lịch sử lớn lao để lại cho hậu thế ngày nay.

Cụm di tích Từ Lương Xâm tọa lạc trên một khu đất rộng, cao ráo, ở phía Đông Bắc của phường Nam Hải. Mặt chính của di tích nhìn về phía Đông trông ra cửa biển Bạch Đằng. Tương truyền, để chuẩn bị cho trận Bạch Đằng năm 938, Ngô Quyền đã chọn nơi đây làm nơi chứa lương thảo, nơi đóng đại bản doanh để quan sát và chỉ huy trận Bạch Đằng lịch sử. Ông đã chọn một vị trí thuận lợi để trực tiếp chỉ huy việc xây dựng bãi cọc, bố trí lực lượng, tổ chức trận địa mai phục sẵn sàng tiêu diệt quân xâm lược Nam Hán. Nơi đây vẫn còn vết tích của đường vành Kiệu thuở ấy.

Di tích lịch sử văn hóa Từ Lương Xâm được xây vào thời Hậu Lê và được trùng tu vào thời Nguyễn. Toàn bộ kiến trúc hiện mang phong cách nghệ thuật thời Nguyễn, chỉ có một số cấu kiện kiến trúc như đầu dư là mang phong cách nghệ thuật thời Lê.

Phía bên trái khuôn viên mở rộng của Từ Lương Xâm là tượng đài Đức Vương Ngô Quyền được dựng vào năm 2010. Kích thước tượng là 9,27m x 5,64m x 3,92m. Chất liệu xây dựng bằng đá đúc Granit phủ đồng điện phân. Tượng nhìn về phía Đông, phía cửa sông Bạch Đằng - nơi diễn ra trận Bạch Đằng lịch sử năm 938.

Tượng đứng trong tư thế như đang chỉ huy trận chiến, tay phải chỉ thẳng về phía cửa sông Bạch Đằng như đang điều hành trận đánh, tay trái đặt lên chuôi gươm. Công trình xây dựng tượng đài Đức Vương Ngô Quyền có ý nghĩa lớn đối với nhân dân quận Hải An, đó là biểu tượng về lòng yêu nước, tinh thần đại đoàn kết và tự hào dân tộc.

Bên trong di tích hiện nay có nhiều di vật, cổ vật giá trị. Với những di vật, cổ vật như sắc phong, bia đá, đồ thờ tự, cùng các cấu kiện kiến trúc, mảng chạm khắc mang phong cách nghệ thuật thời Lê Trung hưng (thế kỷ 17 - 18) và thời Nguyễn (thế kỷ 19 - 20), minh chứng rõ nét cho lịch sử tồn tại, phát triển của di tích.

Nhà Giải vũ bên trái của di tích đang lưu giữ 3 chiếc cọc là chứng tích của trận địa cọc Bạch Đằng. Trong trận này, Ngô Quyền đã dùng kế sách cắm cọc nhọn đầu bịt sắt ở cửa biển, lợi dụng con nước thủy triều tạo nên một trận địa cọc tiêu diệt quân Nam Hán làm nên chiến thắng lưu danh sử sách.

Năm 2008, Bảo tàng Hải Phòng đã tiến hành giám định và kết luận 3 chiếc cọc tại nhà Giải vũ ở Từ Lương Xâm có niên đại từ thế kỷ X. Cọc thứ nhất dài 220cm, chu vi 50cm, cọc 2 dài 147cm, chu vi 39cm, cọc 3 dài 206cm, chu vi 55cm, đầu cọc nhọn.

8 bia đá chất liệu đá xanh, chạm khắc 2 mặt còn được lưu giữ trong di tích có niên hiệu từ những năm 1707 đến năm 1866.

Thần tượng Đức Vương Ngô Quyền bằng chất liệu gỗ được đặt trong hậu cung, ít người được chiêm ngưỡng. Thần tượng tạc trong tư thế ngồi trên ngai thờ, sơn son thếp vàng. Đầu đội mão chạm “lưỡng long chầu nhật”, áo bào chạm hoa văn rồng chầu ở hai cánh tay, chân chạm mặt hổ phù, xung quanh có vân mây. Giữa bụng có đai lưng chạm hoa văn hoa cúc, chân tượng đi hài mũi cong. Thần tượng có niên đại thế kỷ 18.

Trong đền còn lưu giữ được nhiều đồ thờ tự, tế khí quý được xếp vào loại cổ vật, di vật. Trong đó, có những cổ vật có giá trị lớn như nhang án, kiệu bát cống và đặc biệt tại đây còn lưu giữ được 25 đạo sắc phong gốc và hơn 20 sắc phong được sao lại, có niên đại từ năm 1522 đến năm 1924, của các triều đại Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn... Ngày 17-1, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định về xếp hạng di tích Quốc gia đặc biệt đối với cụm Di tích Từ Lương Xâm - căn cứ bản doanh của Ngô Quyền năm 938.

Đây là niềm tự hào của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành phố Hải Phòng và quận Hải An. Trong thời gian tới, thành phố Hải Phòng và quận Hải An sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá, qua đó thể hiện sự tri ân công lao to lớn của Đức Vương Ngô Quyền đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc....

Cạnh đó, quận Hải An sẽ tổ chức đón nhận Bằng xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt đối với cụm Di tích Từ Lương Xâm vào tối ngày 12-2, trong khuôn khổ Lễ hội Từ Lương Xâm. Đây là lễ hội thờ Đức vương Ngô Quyền có quy mô lớn nhất trên địa bàn quận Hải An. Từ năm 2008, lễ hội tưởng nhớ Đức vương Ngô Quyền được nâng cấp tổ chức với quy mô cấp quận. Đến năm 2022, lễ hội Từ Lương Xâm được đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

NGỌC SƠN

Nguồn PLO : https://plo.vn/nhung-di-vat-co-vat-dac-biet-trong-cum-di-tich-lich-su-tu-luong-xam-post833838.html