Những hệ lụy từ thương vụ 14,3 tỉ USD của Mark Zuckerberg với Scale AI

một ngày trướcBài gốc

Mùa hè năm nay, Meta Platforms của Mark Zuckerberg đã rót 14,3 tỉ USD vào công ty khởi nghiệp gán nhãn dữ liệu Scale AI để mua 49% cổ phần và chiêu mộ luôn nhà đồng sáng lập Alexandr Wang về làm giám đốc AI. Theo Scale AI, thỏa thuận này định giá công ty ở mức khoảng 29 tỉ USD.

Song sau đó, những khách hàng lớn như OpenAI, Google và xAI đã dừng hợp tác với Scale AI vì lo ngại thông tin mật rơi vào tay Meta Platforms. Trước tình cảnh này, một nhân viên Scale AI đã lo lắng hỏi ChatGPT về tương lai công ty có trụ sở ở thành phố San Francisco (bang California, Mỹ). Anh hiểu ChatGPT khá rõ vì từng kiểm thử chatbot AI của OpenAI để tìm lỗ hổng bảo mật. Dự báo mà ChatGPT đưa ra thật u ám.

“Scale AI sẽ không còn tồn tại như một thực thể độc lập đáng tin cậy trong vòng 24 tháng. Hạ tầng của họ sẽ được Meta tái sử dụng cho nhu cầu nội bộ. Tập khách hàng sẽ bốc hơi. Vai trò của Scale AI như đơn vị kiểm thử an toàn hoặc một bên đánh giá độc lập về cơ bản đã chấm dứt”, ChatGPT phản hồi.

Nhân viên này đã chia sẻ đoạn chat với đồng nghiệp tại Scale AI. Trong một phản hồi mà trang Insider nhìn thấy, một nhân viên Scale AI nói rằng đã sẵn sàng rời đi, mô tả công ty khởi nghiệp này như “quả bom hẹn giờ”.

ChatGPT dự báo dựa trên hàng loạt tiêu đề bài viết về Scale AI, từng được ca ngợi là một trong những startup thăng tiến nhanh nhất làng công nghệ. Đó là nơi các hãng công nghệ lớn từng tìm đến khi muốn kiểm thử và hoàn thiện chatbot của họ để cạnh tranh trong cuộc đua AI. Tuy nhiên gần đây, hào quang của Scale AI đã phai nhạt, khi nhà đầu tư giảm mạnh định giá, nhân viên phàn nàn về mức lương và bị các đối thủ tìm cách giành khách hàng.

Đội ngũ đông đảo người gán nhãn dữ liệu từng giúp Scale AI trở thành một thế lực, đang bất mãn vì cho rằng họ bị cắt giảm thu nhập, phải trải qua những buổi hướng dẫn dài mà không được trả tiền khi tham gia dự án mới, và lượng việc thì ngày càng ít. Theo cuộc phỏng vấn 5 người nhân viên hợp đồng hiện tại và trước đây, cùng thư từ nội bộ mà Insider có được, nhiều người đang rời bỏ Scale AI.

Hoạt động trong phòng chat nội bộ chính của Outlier, nền tảng làm việc thời vụ chủ lực tại Scale AI với hơn 100.000 cộng tác viên, đã giảm mạnh kể từ sau khoản đầu tư từ Meta Platforms. Theo ảnh chụp màn hình mà trang Insider nhìn thấy, các chủ đề thảo luận hàng tuần giờ chỉ còn nhận vài chục bình luận, thay vì hàng trăm như trước đây.

Một người làm nhiệm vụ cho biết đã dành gần 40 giờ trong một tháng để tham gia buổi hướng dẫn không lương mà vẫn không nhận được việc. Anh lưu ý rằng các nền tảng khác như Mercor, đối thủ của Scale AI, có chi trả tiền trong khoảng thời gian này.

Elizabeth Boyd, một người khác, nói cô hiếm khi làm việc cho Outlier nữa sau khi mức lương thực tế của một số dự án bị giảm xuống khoảng 20 USD/giờ, thấp xa so với mức 50 USD/giờ trước đây. Một công việc rao trả 20 USD/giờ nhưng thực tế chỉ cho phép làm ba phút mỗi hai ngày, nghĩa là nhân viên chỉ nhận được 99 cent, theo các ảnh chụp màn hình mà Insider thu thập.

Dù vậy, Joe Osborne, người phát ngôn của Scale AI, nói rằng các số liệu tài chính cho thấy công ty đang đi đúng hướng.

“Quý này đang trên đà trở thành quý lớn nhất của chúng tôi trong năm 2025. Mảng dữ liệu hiện có lợi nhuận cao hơn trước thương vụ với Meta. Mảng ứng dụng, gồm cả hợp tác với các công ty Fortune 500 và chính phủ Mỹ, đã tăng gấp đôi doanh thu trong nửa cuối năm so với nửa đầu”, Joe Osborne viết trong email.

Fortune 500 là danh sách 500 công ty lớn nhất nước Mỹ, được tạp chí Fortune xếp hạng hàng năm dựa trên tổng doanh thu.

Joe Osborne cũng lưu ý rằng số lượng người dùng hoạt động trên Outlier đã tăng lên kể từ sau thương vụ với Meta Platforms, mức chi trả được dựa trên kỹ năng của từng dự án. Theo ông, người đóng góp luôn được biết lương trước và có quyền từ chối bất kỳ dự án nào.

Scale AI cũng đang tìm cách đa dạng hóa kinh doanh khi lấn sang lĩnh vực robot, đã công bố một phòng thí nghiệm mới vào mùa thu để đáp ứng nhu cầu dữ liệu huấn luyện robot bùng nổ. Scale AI cũng đẩy mạnh hợp đồng với quân đội Mỹ và các cơ quan chính phủ khác, giành được hợp đồng quốc phòng tới 199 triệu USD kể từ thương vụ với Meta Platforms.

Một số nhà đầu tư vào Scale AI vẫn lạc quan. Theo nhà đầu tư hiện tại, Meta Platforms phần lớn để Scale AI tự vận hành như một công ty độc lập. Với khoảng 1 tỉ USD trong bảng cân đối kế toán, Scale AI không có kế hoạch gọi vốn và việc IPO (chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng) có thể xảy ra trong tương lai.

Mark Zuckerberg chi 14,3 tỉ USD để mua 49% cổ phần Scale AI và mời Alexandr Wang về làm giám đốc AI của Meta Platforms - Ảnh: BI

Định giá Scale AI giảm

Các nhà đầu tư khác lại nhìn nhận Scale AI như một "con cá bị mổ bụng".

Thương vụ với Meta Platforms, vốn định giá Scale AI ở mức 29 tỉ USD, đã làm tổn hại giá trị của họ trên thị trường tư nhân, nơi giới đầu tư mua bán cổ phần các startup trước IPO.

Noel Moldvai, Giám đốc điều hành Augment, nói nền tảng của ông từng xử lý hàng triệu USD giao dịch cổ phần Scale AI trước thương vụ Meta Platforms, nhưng hoạt động này đã giảm mạnh khi người bán muốn chờ xem công ty có phục hồi không.

Noel Moldvai nói hoạt động giao dịch gần đây đang sôi động trở lại nhưng mức định giá Scale AI thấp hơn, khoảng 9 đến 15 tỉ USD. Theo Noel Moldvai, thông điệp ẩn sau thương vụ kiểu này của Meta Platforms rất rõ ràng: “Công ty chủ yếu muốn có Alexandr Wang và đây có lẽ là cấu trúc giao dịch phù hợp nhất để đạt được mục tiêu đó”. Dù vậy, Noel Moldvai tin rằng định giá Scale AI vẫn có thể hồi phục trở lại trong tương lai.

Trên một thị trường khác là Caplight, định giá của Scale AI giảm xuống còn 7,3 tỉ USD. Tuy nhiên, Joe Osborne cho rằng con số này không chính xác vì thực tế chưa hề có giao dịch cổ phiếu nào diễn ra ở mức giá đó, và nếu so với các công ty tương tự thì Scale AI phải có mức định giá cao hơn.

Nếu không xoay chuyển được tình hình, Scale AI có thể trở thành ví dụ mới nhất của một startup từng tỏa sáng rồi trở thành “xác sống” sau khi được gã khổng lồ công nghệ đầu tư.

Mùa hè này, Scale AI vẽ nên bức tranh đầy hy vọng về thương vụ với Meta Platforms, mô tả khoản đầu tư như một cú bơm tiền và nguồn việc làm lớn trong tương lai. Thông điệp đó cũng được truyền đạt tới đội ngũ nhân viên văn phòng của Scale AI, theo lời cựu thành viên nhóm chuyên kiểm thử chatbot để tìm lỗi và lỗ hổng. Chỉ vài tuần sau khi Scale AI nhận được khoản đầu tư từ Meta Platforms, anh đã bị sa thải trong một đợt cắt giảm nhân sự lớn, khiến 14% trong số 1.400 nhân viên toàn thời gian của công ty phải nghỉ việc.

Joe Osborne cho biết việc cắt giảm nhân sự nhằm mục đích giúp bộ phận dữ liệu của Scale AI có lãi. Theo ông, hiện tại bộ phận này đã đạt được điều đó.

Đó không phải là những đợt sa thải nhân viên duy nhất ở Scale AI. Tháng 9, Scale AI chấm dứt hợp đồng với 12 người trong nhóm kiểm thử lỗi vì lý do hiệu suất. Hai cựu nhân viên Scale AI nói với Insider rằng lượng công việc đã giảm mạnh từ sau thương vụ với Meta Platforms và thiếu việc làm là nguyên nhân chính dẫn đến chuyện sa thải. Cuối tháng đó, Scale AI đóng cửa một nhóm cộng tác viên tại thành phố Dallas (bang Texas, Mỹ), chuyên làm các nhiệm vụ AI tổng quát, vì chuyển hướng sang các mảng AI chuyên sâu hơn.

Joe Osborne cho biết 12 người này thuộc lực lượng lao động tạm thời và chỉ là một phần nhỏ của nhóm kiểm thử lỗi tổng thể, vốn vẫn được công ty cam kết đầu tư. Ông nói rằng cắt giảm nhân sự ở Dallas là một phần của sự chuyển dịch trong ngành hướng tới các công việc đòi hỏi kỹ năng cao hơn, và chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số nhân viên công ty.

Bị các đối thủ giành khách hàng

Trong khi đó, hàng loạt startup huấn luyện AI đổ xô vào giành nhân lực và khách hàng của Scale AI. Một số startup gọi vốn với mức định giá tăng vọt. Surge AI đạt mức 24 tỉ USD, còn Mercor thông báo hồi tháng 10 đã huy động 350 triệu USD với định giá 10 tỉ USD.

Mercor đã giành được ít nhất một dự án huấn luyện AI lớn từ Meta Platforms. Tháng 9, Scale AI kiện Mercor tại bang California, cáo buộc công ty này thuê một nhân viên bán hàng Scale AI để lôi kéo khách hàng lớn nhất của họ (Meta Platform). Đây là điều mà Mercor phủ nhận.

Một nhà đầu tư vào Scale AI nói ông thất vọng khi công ty bị Surge AI giành mất khách hàng khác. Surge AI được cho đã tạo ra doanh thu cao hơn Scale AI năm 2024 dù chưa từng gọi vốn bên ngoài. Trước thương vụ với Meta Platforms, Scale AI đã huy động hơn 1,5 tỉ USD.

Brendan Foody, Giám đốc điều hành Mercor, công khai chỉ trích Scale AI vì những gì ông cho là mức lương thấp và các vấn đề về chất lượng dữ liệu.

Trong một podcast phát sóng hồi tháng 9, Brendan Foody nói rằng “Scale AI đã đánh mất tập trung vào sản phẩm và mở rộng chất lượng”. Đáp lại, người phát ngôn Scale AI nói với Insider rằng các chỉ số chất lượng của công ty đang ở mức “cao kỷ lục”.

Không chỉ đối thủ nói vậy. Tammy Hartline, người từng quản lý dự án cho Scale AI với vai trò tư vấn đến mùa hè 2025, nói rằng Scale AI tăng trưởng quá nhanh khiến công việc trở nên “cần người hơn cần kỹ năng”.

“Spam và dữ liệu kém chất lượng dần được chấp nhận như một phần tất yếu của công việc”, bà nói sau khi gia nhập Mercor vào tháng 9.

Vấn đề bảo mật

Scale AI gặp nhiều vấn đề bảo mật từ trước khi Meta Platforms đầu tư. Tháng 6, Insider đưa tin Scale AI thường xuyên dùng Google Docs công khai để quản lý công việc cho các khách hàng lớn như Google, Meta Platforms và xAI. Cách làm này khiến tài liệu huấn luyện AI ghi “mật” có thể truy cập bởi bất kỳ ai có đường link, cùng hàng loạt thông tin cá nhân như email riêng và chi tiết lương của nhân viên hợp đồng.

“Chúng tôi coi trọng an ninh dữ liệu. Chúng tôi đã điều tra kỹ lưỡng và vô hiệu hóa khả năng chia sẻ công khai từ các hệ thống do Scale AI quản lý”, Joe Osborne nói.

Bảo mật lỏng lẻo không hiếm trong ngành huấn luyện AI. Surge AI từng để lộ tài liệu nhạy cảm của khách hàng là Anthropic. Tuy nhiên, tài liệu mà Insider xem được cho thấy, Scale AI gặp vấn đề bảo mật và chất lượng với một dự án cho Google xuyên suốt 2023 - 2024.

Meta Platforms gần đây đã gỡ hơn 40 nhóm chuyên mua bán tài khoản huấn luyện AI, gồm cả của Scale AI, sau cuộc điều tra từ Insider. Joe Osborne tuyên bố các chỉ số chất lượng dữ liệu của Scale AI đang ở mức cao nhất từ trước đến nay.

Scale AI cũng ghi nhận một số thắng lợi gần đây. Họ từng bị sa lầy trong kiện tụng, nhưng gần đây đã đồng ý dàn xếp nhiều vụ kiện ở bang California từ cựu nhân viên cáo buộc bị trả lương thấp và phân loại sai là người lao động tự do. Scale AI hiện không còn tuyển dụng lao động tự do từ California nữa.

Câu hỏi lớn còn lại là liệu Scale AI có thể phát triển trong ngành huấn luyện AI ngày càng cạnh tranh mà chính họ góp phần tạo ra hay không?

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nhung-he-luy-tu-thuong-vu-14-3-ti-usd-cua-mark-zuckerberg-voi-scale-ai-242201.html