TP.HCM hiện có 5 trường chuyên, đào tạo nhiều khối chuyên khác nhau. Ảnh: Khương Nguyễn.
Từ ngày 1/7, TP.HCM chính thức sáp nhập với tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu để thành đơn vị hành chính mới, lấy tên là TP.HCM. Qua đó, thành phố có 168 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 113 phường 54 xã và một đặc khu.
Do sáp nhập với 2 tỉnh, tổng số trường chuyên của TP.HCM cũng tăng từ 3 lên 5 trường, bao gồm: THPT chuyên Lê Hồng Phong (thuộc Sở GD&ĐT TP.HCM cũ), THPT chuyên Trần Đại Nghĩa (thuộc Sở GD&ĐT TP.HCM cũ), Phổ thông Năng khiếu (thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM), THPT chuyên Hùng Vương (thuộc Sở GD&ĐT Bình Dương cũ), THPT chuyên Lê Quý Đôn (thuộc Sở GD&ĐT Bà Rịa - Vũng Tàu cũ).
Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong
Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong tiền thân là trường Collège Petrus Ký (Trung học Petrus Trương Vĩnh Ký), được xây dựng vào năm 1927, chính thức khai giảng vào năm 1928 và đón 200 học sinh khóa đầu tiên.
Dù ra đời trong thời kỳ thuộc địa, ngôi trường vẫn là cái nôi đào tạo nhiều nhà giáo, nhà cách mạng, nhà khoa học, văn nghệ sĩ tên tuổi của đất nước như: GS Nguyễn Văn Chì, GS Phạm Thiều, kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát, GS. Viện sĩ, Anh hùng Lao động Trần Đại Nghĩa, GS. Viện sĩ, Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước...
Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong được đổi tên từ năm học 1976-1977. Ảnh: Khương Nguyễn.
Bước sang giai đoạn mới, năm học 1976-1977, trường được đặt tên theo cố Tổng bí thư Lê Hồng Phong và phải đến năm 1981, tổ chuyên Toán đầu tiên mới được thành lập, qua đó mở đầu cho hành trình đào tạo học sinh năng khiếu.
Đến năm 1990-1991, trường chính thức được giao nhiệm vụ chuyên đào tạo học sinh giỏi của TP.HCM. Vào năm 1995, Thủ tướng Chính phủ quyết định công nhận trường THPT chuyên Lê Hồng Phong là trung tâm chất lượng cao cho các tỉnh, thành phía Nam.
Từ năm 1995, trường cũng là đơn vị sáng lập cuộc thi Olympic truyền thống 30/4 dành cho học sinh khối 10 và 11 các trường chuyên phía nam. Cũng từ năm 1995, trường được ủy nhiệm tổ chức kỳ thi Hóa học Hoàng gia Australia do Đại học Hoàng gia Australia ra đề và chấm thi. Việc tham gia và tổ chức kỳ thi này đã giúp học sinh Việt Nam tiếp cận các chuẩn mực quốc tế về đánh giá năng lực.
Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa
Tuổi đời của trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa lớn hơn trường THPT chuyên Lê Hồng Phong. Tiền thân của trường là trường Lasan Taberd được Cha Henri De Kerlan, Cha Sở Thánh đường Sài Gòn, thành lập năm 1874.
Nơi này ban đầu là nơi nuôi dạy trẻ mồ côi lai Âu - Á, nhưng sau đó được mở rộng trở thành trường đào tạo trẻ từ tiểu học đến trung học.
Đến ngày 12/12/1975, trường được bàn giao cho Sở GD TP.HCM, tiếp tục duy trì đào tạo phổ thông cho hơn 6.500 học sinh. Vào tháng 8/1976, nơi đây chính thức trở thành trường Trung học Sư phạm TP.HCM, đào tạo giáo viên tiểu học và có trường Tiểu học Thực hành Sư phạm trực thuộc.
Trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa tiên phong đổi mới giáo dục, duy trì mô hình học tăng cường ngoại ngữ cho học sinh. Ảnh: Phương Lâm.
Sau 24 khóa học, trường đã bồi dưỡng hơn 15.000 giáo viên, góp phần quan trọng cho sự nghiệp giáo dục thành phố, trước khi được sáp nhập vào trường Cao đẳng Sư phạm.
Theo quyết định 2020/QĐ-UB-VX ngày 31/3/2000, cơ sở này được chuyển giao để thành lập trường THPT Trần Đại Nghĩa. Năm học đầu tiên (2000-2001), trường tổ chức tuyển sinh 912 học sinh cho 23 lớp, triển khai mô hình học cả ngày và tăng cường tiếng Anh.
Đến năm 2002, trường chính thức trở thành trường THPT chuyên Trần Đại Nghĩa, mở các lớp chuyên Anh, Toán, Văn, Lý, Hóa, sau đó mở rộng thêm chuyên Sinh (2013) và chuyên Tin (2021).
Trải qua hơn hai thập kỷ phát triển, trường luôn tiên phong trong đổi mới giáo dục, duy trì mô hình học tăng cường ngoại ngữ, rèn kỹ năng và khuyến khích nghiên cứu khoa học.
Tháng 8/2022, Sở GD&ĐT TP.HCM phê duyệt Kế hoạch chiến lược phát triển giai đoạn 2022-2027, hướng đến mục tiêu hội nhập quốc tế, nâng cao năng lực ngoại ngữ, tin học theo chuẩn quốc tế.
Trường Phổ thông Năng khiếu
Được thành lập năm 1996, trường Phổ thông Năng khiếu (Đại học Quốc gia TP.HCM) là một trong những cơ sở giáo dục hàng đầu cả nước về phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu.
Nhà trường cho biết tên trường không có cụm từ “trung học” nhằm phân biệt với các trường THPT trực thuộc Sở GD&ĐT TP.HCM.
Tiền thân của trường Phổ thông Năng khiếu là Khối chuyên Toán - Tin thuộc Đại học Tổng hợp TP.HCM, ra đời từ chủ trương của khoa Toán sau quá trình tìm hiểu mô hình đào tạo học sinh năng khiếu tại các đại học lớn ở miền Bắc như Đại học Khoa học Tự nhiên và Đại học Sư phạm Hà Nội.
Vào ngày 14/7/1993, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Trần Chí Đáo ký quyết định thành lập hệ phổ thông trung học chuyên Toán - Tin của Đại học Tổng hợp TP.HCM.
Đến đầu năm 1996, khối chuyên được tách ra thành một đơn vị độc lập, chịu sự quản lý hành chính của Đại học Quốc gia TP.HCM và quản lý chuyên môn của Sở GD&ĐT TP.HCM.
Ngày 4/7/1996, Bộ trưởng GD&ĐT Trần Hồng Quân ký Quyết định số 2693/GD-ĐT, chính thức thành lập trường Phổ thông Năng khiếu trực thuộc Đại học Quốc gia TP.HCM.
Trường có nhiệm vụ phát hiện, bồi dưỡng và đào tạo học sinh năng khiếu, giúp các em phát triển tư duy sáng tạo, nền tảng kiến thức vững chắc để tiếp tục học tốt ở bậc đại học và cao hơn. Đồng thời, trường cũng là nguồn cung cấp sinh viên xuất sắc cho các trường đại học, cũng như đào tạo thành viên cho các đội tuyển Olympic quốc tế của Việt Nam.
Trường Phổ thông Năng khiếu là trường chuyên do Đại học Quốc gia TP.HCM quản lý. Ảnh: Duy Hiệu.
Trường THPT chuyên Hùng Vương
Được thành lập theo Quyết định số 4757/QĐ-UB ngày 23/10/1995 của UBND tỉnh Sông Bé (tỉnh Bình Dương cũ) và chính thức hoạt động từ ngày 24/4/1996, trường THPT chuyên Hùng Vương đã trải qua gần 30 năm hình thành và phát triển, trở thành ngôi trường trọng điểm đào tạo học sinh giỏi của tỉnh Bình Dương trước khi sáp nhập với TP.HCM.
Năm 2005, trường được công nhận là trường THPT đầu tiên của tỉnh Bình Dương cũ đạt chuẩn Quốc gia và đến năm 2011 tiếp tục đạt chuẩn kiểm định chất lượng giáo dục cấp độ 3.
Nhiều năm liền, Trường THPT chuyên Hùng Vương giữ vững thành tích 100% học sinh đỗ tốt nghiệp và trúng tuyển đại học, liên tục dẫn đầu phong trào thi đua của ngành giáo dục Bình Dương cũ.
Tính đến năm 2025, trường có 92 cán bộ, giáo viên, nhân viên, với 9 tổ chuyên môn và một tổ văn phòng, cùng gần 1.000 học sinh đang học tại 28 lớp chuyên gồm: Toán, Vật lý, Hóa học, Sinh học, Tin học, Ngữ văn, Lịch sử, Địa lý và Tiếng Anh.
Hướng đến năm 2030, trường THPT chuyên Hùng Vương đặt mục tiêu trở thành một trong 20 trường THPT có chất lượng cao hàng đầu cả nước, tiếp tục khẳng định sứ mệnh đào tạo thế hệ học sinh toàn diện, có năng lực hội nhập quốc tế, tinh thần tự lập, sáng tạo.
Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn
Tháng 12/1988, Sở GD&ĐT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) bắt đầu tuyển sinh hai lớp chuyên Văn và Toán khối lớp 6 theo mô hình lớp chuyên cấp II với 60 học sinh. Đây là tiền đề hình thành trường THPT chuyên Lê Quý Đôn ngày nay.
Đến năm học 1990-1991, trường đã có 4 lớp chuyên từ khối 6 đến khối 9. Sau đó, vào ngày 19/8/1991, Chủ tịch UBND Đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo ký quyết định thành lập trường THPT chuyên Lê Quý Đôn.
Hiện nay, trường THPT chuyên Lê Quý Đôn có 7 khối lớp chuyên gồm: Văn, Toán, Tiếng Anh, Lý, Hóa, Tin và Sinh, với hơn 1.000 học sinh. Nhiều năm liền, trường luôn khẳng định vị thế là đơn vị dẫn đầu với tỷ lệ học sinh đạt thành tích cao trong các kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh, quốc gia và quốc tế.
Trong giai đoạn 2015-2016, trường có 950 học sinh nhưng lại đạt đến 1.035 giải học sinh giỏi cấp tỉnh, trong đó có 110 giải cấp quốc gia, 79 giải cấp khu vực phía nam và bắc và 8 học sinh đoạt huy chương vàng trong các kỳ thi Olympic khu vực.
Tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT của trường cũng đạt 100%. Đặc biệt, nhiều học sinh được tuyển thẳng vào các trường đại học y, dược, kỹ thuật hàng đầu cả nước.
Thái An