NOBEL 2025: Giải Y sinh trao cho 3 nhà khoa học với nghiên cứu miễn dịch

3 giờ trướcBài gốc

Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã xướng tên bộ 3 nhà khoa học Mary E.Brunkow, Fred Ramsdell (cùng là người Mỹ) và Shimon Sakaguchi (người Nhật Bản)

Hội đồng Nobel tại Viện Karolinska đã xướng tên bộ 3 nhà khoa học Mary E.Brunkow, Fred Ramsdell (cùng là người Mỹ) và Shimon Sakaguchi (người Nhật Bản) vì những khám phá của họ liên quan đến sự dung nạp miễn dịch ngoại vi.

Giải Nobel năm nay có 338 ứng cử viên được đề cử, bao gồm 244 cá nhân và 94 tổ chức.

Các ứng viên trong cuộc đua Nobel Y sinh 2025

Theo giới khoa học, các công trình nghiên cứu về hormone điều hòa cảm giác thèm ăn, đặc biệt là glucagon-like peptide 1 (GLP-1) – nền tảng của các loại thuốc chống béo phì đình đám như Ozempic, Wegovy và Mounjaro – đang là ứng viên sáng giá nhất cho giải Nobel Y sinh năm nay.

Trong bối cảnh hơn 1 tỷ người trên thế giới mắc bệnh béo phì, các thuốc sử dụng hoạt chất GLP-1 đã mở ra hướng điều trị mới cho bệnh béo phì và tiểu đường. Ông Lars Brostrom, chuyên gia khoa học tại Đài phát thanh Sveriges (Thụy Điển), nhận định: "Nhiều người tin rằng giải Nobel Y sinh năm nay sẽ vinh danh các nhà khoa học nghiên cứu về GLP-1".

Nếu dự đoán này thành hiện thực, các viện nghiên cứu hàng đầu của Mỹ nhiều khả năng tiếp tục thống trị giải thưởng Nobel Y sinh, dù ngành khoa học Mỹ đang chịu tác động từ các đợt cắt giảm ngân sách. Từ tháng 1/2025, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) đã hủy hơn 2.100 khoản tài trợ nghiên cứu, tổng trị giá gần 12 tỷ USD.

Các nhà khoa học được giới chuyên môn đánh giá có khả năng được vinh danh gồm: Jens Juul Holst (Đan Mạch), người phát hiện GLP-1; Joel Habener (Đại học Harvard, Mỹ); Daniel Drucker (Canada) và Svetlana Mojsov (người Mỹ gốc Nam Tư).

Theo ông Brostrom, dù các thuốc GLP-1 mới chỉ bùng nổ trong vài năm gần đây, nhưng phát hiện ban đầu của hormone này đã có từ những năm 1980, khiến "thời điểm trao giải năm nay trở nên lý tưởng".

Cạnh tranh từ nghiên cứu về hormone ghrelin và miễn dịch bẩm sinh

Ngoài GLP-1, một hướng nghiên cứu khác về ghrelin – hormone kích thích cảm giác đói – cũng được kỳ vọng mang lại vinh quang cho hai nhà khoa học Nhật Bản Kenji Kangawa và Masayasu Kojima.

Theo ông David Pendlebury thuộc hãng phân tích Clarivate, "sự kết hợp giữa các hormone kích thích và ức chế cảm giác thèm ăn có thể là chìa khóa dẫn tới một giải Nobel chung".

Clarivate cũng dự đoán một số công trình khác có khả năng được vinh danh, như: Con đường cGAS-STING – cơ chế cơ bản của miễn dịch bẩm sinh – do Giáo sư y khoa người Đức Andrea Ablasser, nhà virus học người Mỹ Glen N. Barber và nhà hóa sinh người Mỹ gốc Hoa Zhijian "James" Chen phát hiện; hay công trình của nhà sinh vật học người Canada John E. Dick về tế bào gốc gây bệnh bạch cầu.

Nhìn lại giải Nobel Y sinh 2024

Năm 2024, giải Nobel Y sinh được trao cho hai nhà khoa học Victor Ambros và Gary Ruvkun nhờ phát hiện RNA siêu nhỏ (microRNA) – yếu tố điều hòa quan trọng trong hoạt động của gene.

Công trình của họ mở ra hiểu biết sâu sắc về cách tế bào kiểm soát quá trình biểu hiện gene và những cơ chế di truyền dẫn tới nhiều bệnh lý, trong đó có ung thư. Hai nhà khoa học đã tiến hành nghiên cứu trên loài giun tròn C. elegans, qua đó phát hiện RNA siêu nhỏ đóng vai trò thiết yếu trong điều hòa gene sau phiên mã. Việc rối loạn cơ chế này có thể dẫn tới hàng loạt bệnh lý như ung thư, mất thính lực bẩm sinh hay rối loạn phát triển xương.

Hơn một thế kỷ vinh danh những cống hiến vì nhân loại

Nobel là giải thưởng quốc tế do Quỹ Nobel tại Stockholm lập ra từ năm 1901 dựa trên tài sản của Alfred Nobel, nhà phát minh kiêm doanh nhân Thụy Điển. Đến nay, Hội đồng Nobel trao tổng cộng 115 giải Y sinh.

Người trẻ nhất từng đoạt giải là nhà khoa học Frederick G. Banting (31 tuổi) nhờ phát hiện insulin; còn người cao tuổi nhất là Peyton Rous, được vinh danh năm 1966 ở tuổi 87 với phát hiện virus gây khối u.

Người đoạt giải sẽ được trao chứng nhận Nobel, huân chương Nobel và tiền thưởng vào ngày 10/12.

Sau khi công bố giải Y sinh chiều 6/10 (giờ Việt Nam), Tuần lễ Nobel 2025 sẽ tiếp tục với giải Nobel Vật lý (7/10), Nobel Hóa học (8/10), Nobel Văn học (9/10), Nobel Hòa bình (10/10), Nobel Kinh tế (13/10).

Nguồn Chính Phủ : https://baochinhphu.vn/nobel-2025-giai-y-sinh-se-xuong-ten-ai-102251006161339466.htm