Nỗi lo về một thế hệ 'ngừng suy nghĩ' vì phụ thuộc AI

42 phút trướcBài gốc

Vy, cô sinh viên RMIT Việt Nam đang làm việc trong lĩnh vực tiêu dùng nhanh, bày tỏ lo ngại về việc nhiều người quá phụ thuộc vào AI. Cô cho rằng nhiều người “nghĩ đến công nghệ trước khi nghĩ đến vấn đề”, thậm chí hỏi AI những điều đơn giản thay vì tự suy nghĩ. Đây là điều đặc biệt đáng quan ngại trong các lĩnh vực đòi hỏi tính nguyên bản và sáng tạo như nội dung số.

“Tôi tự hỏi: làm sao sử dụng AI mà vẫn giữ được sự nguyên bản? Làm thế nào để dùng AI một cách thông minh hơn?”, Vy chia sẻ tại tọa đàm “Thế hệ thông minh đương thời - Intelligent Generation NOW” - sự kiện mở màn cho Diễn đàn mùa Thu 2025, vừa được tổ chức tại TP.HCM.

Giải đáp thắc mắc của nữ sinh viên, ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) tin rằng, việc tiếp cận công nghệ phải xuất phát từ sự chiêm nghiệm, phản tư về vấn đề cần giải quyết, đó mới là cách khai thác đúng tiềm năng của công nghệ và con người.

Đào tạo lại nhân sự để làm việc song hành cùng AI

Việc AI phát triển quá nhanh, quá mạnh mẽ và con người đang quá phụ thuộc vào AI khiến cho hành trình chinh phục AI của các bạn trẻ và doanh nghiệp cũng gặp nhiều rào cản. Chị Võ Thị Mỹ Duyên, Chủ tịch Công ty Hành Trang Việt, cho hay, hiện nay nhiều doanh nhân trẻ khó tạo ra các giải pháp AI, cách nào để tháo gỡ?.

Ông Stephan Mergenthaler cho rằng, sai lầm phổ biến của các bạn trẻ là “nghĩ về công nghệ trước vấn đề”. Suốt nhiều năm, thế giới nói nhiều về việc AI tăng năng suất hay mở ra lĩnh vực mới, nhưng vẫn còn quá trừu tượng. Điều quan trọng là đưa AI xuống thực tiễn và biến nó thành những dự án thật sự cụ thể trong doanh nghiệp.

Theo ông, thay vì tiếp cận công nghệ từ những lĩnh vực đơn giản, doanh nghiệp phải soi thật sâu vào bài toán khó nhất mà sức người không thể giải quyết triệt để. Khi đó, AI trở thành đối tác triển khai giải pháp, chứ không phải là điểm bắt đầu.

"Hãy quay về điểm khởi đầu. Nghĩ thật sâu về vấn đề, trước khi nghĩ về công nghệ", ông Stephan Mergenthaler nói.

Gợi ý từ ông Stephan Mergenthaler, mô hình hợp tác công – tư hiệu quả nhất hiện nay là các cộng đồng học tập chung, nơi doanh nghiệp vừa tiếp cận kinh nghiệm quốc tế, vừa được hỗ trợ giải quyết những “bài toán thật”.

Ông nhấn mạnh tư duy thiết kế, khả năng đặt câu hỏi, sự tò mò và các kỹ năng nền tảng vẫn là gốc rễ để người trẻ bước vào AI một cách đúng đắn.

Hà Thị Tú Phượng, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Metub, lại quan tâm đến tương lai kinh tế sáng tạo trong năm năm tới. Theo ông Mergenthaler, đây là lĩnh vực năng động, khó dự đoán nhưng đầy tiềm năng.

"Công nghệ, đặc biệt là AI, đang hạ thấp rào cản gia nhập, cho phép một cá nhân với nguồn lực hạn chế vẫn có thể tạo ra ảnh hưởng lớn", ông đánh giá và nhấn mạnh rằng, sự sáng tạo sẽ tiếp tục bùng nổ theo hướng “từ dưới lên” và hợp tác đa bên cần tập trung xây dựng môi trường lan tỏa ý tưởng, đồng thời nâng cao “trí tuệ nhận thức số” như khả năng phân biệt thông tin, hiểu rủi ro và sử dụng công nghệ có trách nhiệm.

Ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF). Ảnh: BTC

Đặc biệt, trong kỷ nguyên AI, bản lĩnh không nằm ở việc chạy theo công cụ nhanh nhất, mà ở khả năng hiểu sâu điều mình theo đuổi, giữ được tư duy nguyên bản và biến công nghệ thành bạn đồng hành trên hành trình tạo ra giá trị mới.

Ông Stephan cũng chỉ ra rằng phần lớn doanh nghiệp hiện nay đang tập trung đào tạo lại nhân sự để làm việc song hành cùng AI.

"Điều quan trọng nhất hiện nay đối với việc đào tạo nhân lực tại Việt Nam là năng lực kết nối liên ngành. Giáo dục phải trang bị cho người trẻ khả năng vượt ra khỏi chuyên môn hẹp để giải quyết vấn đề phức hợp, điều mà AI không thể thay thế," ông Stephan nhấn mạnh.

3 khuyến nghị với người trẻ để 'thích ứng" với kỷ nguyên AI

Ông Stephan Mergenthaler cho biết theo báo cáo Future of Jobs, 39% kỹ năng cốt lõi của lực lượng lao động sẽ thay đổi vào năm 2030. Điều này đồng nghĩa nhiều năng lực cần thiết cho công việc tương lai hiện vẫn còn xa lạ với người trẻ.

Ông cho hay 63% doanh nghiệp xem “khoảng cách kỹ năng” là rào cản lớn nhất trong quá trình chuyển đổi, chủ yếu do tốc độ phát triển theo cấp số nhân của công nghệ. AI đang bùng nổ, năng lực tính toán tăng mạnh, cùng với sự trỗi dậy của điện toán lượng tử đang tạo ra những bước nhảy vọt mới.

Nếu hiện nay 47% công việc do con người đảm nhiệm hoàn toàn, thì đến năm 2030, gần 1/3 công việc sẽ do công nghệ thực hiện, 1/3 do con người và máy móc phối hợp, phần còn lại do con người đảm nhiệm. Đây chính là mô hình mà thế hệ trẻ phải chuẩn bị bước vào - đó là mô hình hợp tác giữa con người và AI.

Điều này cho thấy tương lai không phải là câu chuyện AI thay thế con người, mà là việc xây dựng đội ngũ hybrid teams (đội ngũ nhân sự kết hợp làm việc với AI), trong đó máy móc đóng góp sức mạnh tính toán và con người đóng góp sáng tạo, tư duy chiến lược và cảm xúc.

Từ thực tế đó, ông Stephan Mergenthaler nhấn mạnh ba dịch chuyển tư duy quan trọng dành cho người trẻ.

Thứ nhất, chuyển từ tư duy cạnh tranh sang hợp tác với AI. Công nghệ không phải “đối thủ”, mà là công cụ giúp con người tập trung vào các giá trị cao hơn.

Thứ hai, chuyển từ “học một lần cho cả đời” sang “học liên tục”, kỹ năng không còn là một bộ công cụ tĩnh, mà là hành trình không ngừng cập nhật.

Thứ ba, chuyển từ chuyên môn hóa sang tư duy liên ngành. Thế giới mới đòi hỏi khả năng kết nối các lĩnh vực để tạo ra giải pháp mới - điều mà máy móc chưa thể làm.

Quốc Hải

Nguồn Nhà Quản Trị : https://theleader.vn/noi-lo-ve-mot-the-he-ngung-suy-nghi-vi-phu-thuoc-ai-d43101.html