Nồm ẩm trái mùa ở miền Bắc, lưu ý bệnh lý hô hấp, tim mạch

2 giờ trướcBài gốc

Bệnh lý hô hấp mạn dễ bùng phát

Trước tình hình thời tiết trái ngược với mọi năm, thay vì hanh khô, miền Bắc đang đối mặt với lạnh ẩm, BS Nguyễn Huy Hoàng, thành viên Hội Y học dưới nước và Oxy cao áp Việt Nam chia sẻ: Khi độ ẩm vượt 80%, sàn, tường, đồ gỗ và đồ vải đều ẩm. Nấm mốc dễ mọc ở mép tường, sau tủ, trong tủ quần áo; mạt bụi nhà sinh sôi nhanh; virus và vi khuẩn tồn tại lâu trên bề mặt.

Cơ thể không chỉ gặp một tác nhân đơn lẻ mà là tổng tải mầm bệnh: virus đường hô hấp (cúm, RSV), vi khuẩn cơ hội, bào tử nấm mốc và dị nguyên từ bụi nhà. Đường thở bị kích ứng, phản xạ ho – khò khè xuất hiện ở người khỏe mạnh; người có bệnh hô hấp mạn dễ bùng phát đợt cấp. Đây là nền cho những ca bệnh "dai dẳng" kéo dài hàng tuần nếu xử trí không đúng cách.

Nồm ẩm dễ khiến các bệnh hô hấp tăng nhanh, kéo theo biến cố tim mạch (ảnh minh họa).

Đợt nồm lạnh làm cúm A, viêm phế quản, viêm phổi tăng rõ. Không khí ẩm kích thích trực tiếp niêm mạc mũi – họng – phế quản; virus phát tán hiệu quả hơn khi mọi người ở trong nhà lâu, cửa đóng kín, khoảng cách gần. Với hen và COPD, hai cơ chế khiến bệnh nặng lên là dị ứng (bào tử nấm, mạt bụi) và co thắt phế quản do không khí ẩm kích thích thần kinh cảm giác. Người bệnh thường mô tả ho nhiều, nặng ngực, khò khè tăng về đêm. Ở nhóm trẻ nhỏ, các cơn khò khè sau nhiễm virus và viêm tiểu phế quản xuất hiện nhiều hơn bình thường.

BS Hoàng lưu ý, người bệnh đi khám sớm khi có sốt cao, khó thở, ho dằng dặc hoặc mệt lả; không tự ý dùng kháng sinh hoặc corticoid theo đơn cũ vì dễ che lấp triệu chứng, tăng kháng thuốc và làm bệnh dai. Với người hen, cần luôn mang theo thuốc cắt cơn theo hướng dẫn bác sĩ, theo dõi đỉnh lưu lượng thở nếu có dụng cụ.

Tim mạch – thần kinh dễ xuất hiện các biến cố nguy hiểm

Trong cao điểm "lạnh – ẩm", nhiều nơi ghi nhận đột quỵ và nhồi máu cơ tim tăng. Cơ chế khá rõ ràng: Ra ngoài trời lạnh đột ngột, mạch máu co, huyết áp tăng nhanh; cùng lúc, độ ẩm cao làm tim phải hoạt động nhiều hơn để điều nhiệt; nếu vừa mắc cúm hay nhiễm trùng hô hấp, phản ứng viêm toàn thân có thể làm mảng xơ vữa kém ổn định, dễ hình thành huyết khối. Ba mắt xích lạnh – ẩm – viêm cùng xuất hiện trong vài ngày đủ để tạo "cú đánh hợp lực".

"Mọi người cần ghi nhớ các dấu hiệu nguy hiểm. Nhồi máu cơ tim không phải lúc nào cũng là cơn đau "như dao đâm". Nhiều người chỉ thấy nặng, bóp, siết vùng giữa ngực, lan lên hàm hoặc vai trái, kèm khó thở, vã mồ hôi lạnh, buồn nôn. Nếu cảm giác này kéo dài trên 20 phút, đặc biệt khi trời lạnh, nên coi như biến cố mạch vành cấp và đi cấp cứu. Với đột quỵ, áp dụng nguyên tắc FAST: méo miệng, yếu – tê tay chân, nói khó; xuất hiện đột ngột thì gọi cấp cứu ngay, không chườm dầu, không tự uống thuốc hạ huyết áp liều cao", BS Hoàng khuyến cáo

Chăm sóc sức khỏe có chiến lược

Với thời tiết "khó chiều" như hiện nay, BS Hoàng lưu ý, mỗi người cần tự bảo vệ, giữ ấm có chiến lược, vệ sinh tay, đồ vải, ăn ngủ đúng, tiêm chủng đầy đủ.

Giữ ấm đúng chỗ quan trọng, ưu tiên đầu, cổ, ngực, lòng bàn chân; dùng lớp áo ngoài có thể cởi – mặc nhanh khi ra vào nhà để tránh "sốc lạnh". Tắm nước ấm, lau khô người rồi mới ra phòng ngoài. Quần áo ẩm không nên mặc lại; khăn tắm, ga gối nên sấy khô hẳn trước khi dùng.

Vệ sinh cá nhân và môi trường sống, nếu xuất hiện mảng mốc nhỏ trên tường, có thể xử lý bằng dung dịch vệ sinh phù hợp và lau khô, sau đó cải thiện thông khí.

Dinh dưỡng – giấc ngủ hỗ trợ miễn dịch mạnh hơn bất kỳ thực phẩm chức năng nào. Ăn đủ đạm, rau xanh, trái cây giàu vitamin C; uống đủ nước ấm; hạn chế rượu bia vì làm giãn mạch ngoại vi, thất thoát nhiệt; ngủ 7–8 giờ ở người lớn giúp hệ miễn dịch vận hành hiệu quả.

Bảo đảm an toàn thực phẩm, với thức ăn chín không để ngoài quá 2 giờ ở nhiệt độ phòng; cất vào hộp kín trong tủ lạnh, tách riêng thực phẩm sống – chín; rã đông đúng cách; kiểm tra "đồ khô" định kỳ và loại ngay túi có dấu hiệu ẩm mốc.

Tuân thủ điều trị bệnh nền là hàng rào quan trọng. Người tăng huyết áp, bệnh mạch vành, suy tim, hen/COPD uống thuốc đúng liều; mang theo đơn gần nhất khi cần đi khám; theo dõi huyết áp buổi sáng và tối trong những ngày lạnh ẩm.

Tiêm vaccine nên chủ động, đặc biệt cúm mùa và phế cầu theo khuyến cáo từng nhóm tuổi và bệnh nền. Khi hạn chế được nhiễm cúm và viêm phổi, cơ thể tránh được phản ứng viêm toàn thân – mắt xích quan trọng trong chuỗi biến cố tim mạch mùa lạnh.

Có bốn tình huống không nên chần chừ cần đưa đi viện ngay

Một là khó thở, thở nhanh hoặc tím môi, độ bão hòa oxy dưới 94% nếu có máy đo.

Hai là cảm giác bóp, siết, đè nặng giữa ngực kéo dài hơn 20 phút, có thể lan lên hàm, cổ hoặc vai trái, kèm vã mồ hôi lạnh, buồn nôn.

Ba là dấu hiệu đột quỵ xuất hiện đột ngột: méo miệng, yếu – tê tay chân, nói khó.

Bốn là trẻ sốt cao không hạ, lơ mơ, bỏ bú, nôn nhiều, tiêu chảy kèm khát nhiều, tiểu ít. Với người già bị té ngã, dù "chỉ trượt nhẹ", vẫn nên kiểm tra tại cơ sở y tế vì gãy xương kín hoặc chấn thương sâu có thể bị bỏ sót.

Vũ Vũ

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/nom-am-trai-mua-o-mien-bac-luu-y-benh-ly-ho-hap-tim-mach-192251110140100169.htm