Nông nghiệp phía Nam tăng tốc chuyển đổi xanh

3 giờ trướcBài gốc

Giống nho ngón tay đen không hạt trồng tại xã Vĩnh Hải, tỉnh Khánh Hòa. (Ảnh: Nguyễn Thành/TTXVN)

Trước sức ép của biến đổi khí hậu và yêu cầu phát triển bền vững, ngành nông nghiệp các tỉnh, thành phía Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ theo hướng “kinh tế xanh” - kết hợp công nghệ cao, sản xuất tuần hoàn và khai thác cơ hội tài chính xanh.

Từ vùng trọng điểm sản xuất, xuất khẩu nông sản, khu vực này đang dần định hình chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, thân thiện môi trường và có khả năng cạnh tranh toàn cầu.

Đổi mới công nghệ

Năm 2025, hàng loạt địa phương phía Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ - ghi nhận bước tiến rõ nét trong chuyển đổi sản xuất nông nghiệp xanh.

Các mô hình đạt chuẩn VietGAP, GlobalGAP, ứng dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước, nhà kính và quy trình nông nghiệp tuần hoàn đang được nhân rộng, giúp giảm chi phí đầu vào, tăng năng suất và đảm bảo chất lượng xuất khẩu.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản 9 tháng năm 2025 đạt 52,31 tỷ USD, trong đó nhóm hàng nông sản chiếm 28,51 tỷ USD - phản ánh xu hướng tiêu dùng ưu tiên sản phẩm chất lượng cao, truy xuất được nguồn gốc và đạt tiêu chuẩn môi trường.

Sản phẩm tôm là mặt hàng xuất khẩu đang dẫn đầu trong nhóm thủy sản xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ. (Ảnh: Tuấn Anh/TTXVN)

Các địa phương đang cụ thể hóa mục tiêu này bằng loạt chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy liên kết chuỗi. Thành phố Hồ Chí Minh đẩy nhanh tiến độ các dự án Khu Nông nghiệp công nghệ cao, phát triển logistics chuyên dụng và chuỗi chế biến sâu, nhằm tạo “điểm neo” cho giá trị nông sản khu vực.

Nhiều tỉnh lân cận như Tây Ninh, Đồng Tháp cũng triển khai khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, kết nối vùng nguyên liệu tập trung phục vụ xuất khẩu.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung khẳng định, phát triển nông nghiệp xanh, nông nghiệp tuần hoàn là yêu cầu sống còn để thích ứng biến đổi khí hậu, đảm bảo an ninh lương thực và duy trì lợi thế cạnh tranh dài hạn của nông sản Việt Nam.

Song song với chính sách của ngành, doanh nghiệp đang đóng vai trò tiên phong trong chuyển đổi xanh. Các nhà xuất khẩu lớn đã đầu tư hệ thống kho lạnh, dây chuyền sơ chế hiện đại, áp dụng nền tảng truy xuất nguồn gốc điện tử và tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất.

Đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu trái cây tại Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, việc tuân thủ tiêu chuẩn môi trường và chứng nhận quốc tế không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn giúp doanh nghiệp “được giá hơn” trong các đơn hàng lớn từ châu Âu và Bắc Mỹ.

Cùng với đổi mới công nghệ, xu hướng “tài chính xanh” cũng mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp phía Nam. Các dự án giảm phát thải, quản lý đất bền vững, sử dụng năng lượng tái tạo hay tín chỉ carbon đang được quan tâm.

Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Trần Gia Long cho rằng, nếu xây dựng cơ chế minh bạch và bộ tiêu chí đánh giá rõ ràng, tín chỉ carbon nông nghiệp có thể trở thành nguồn vốn bổ sung quan trọng, giúp nông dân và hợp tác xã tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị xanh.

Khai thác cơ hội tài chính xanh

Để thúc đẩy chuyển đổi bền vững, nhiều tỉnh phía Nam đã tăng cường liên kết công - tư - viện nhằm hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực và kết nối chuỗi cung ứng.

Điển hình, Hội nghị sơ kết sản xuất trồng trọt và triển khai vụ Đông Xuân 2025 tổ chức tại tỉnh Đồng Tháp ngày 9/9 vừa qua đã quy tụ các nhà khoa học, doanh nghiệp và nông dân để cùng bàn giải pháp giảm tổn thất, mở rộng sản xuất an toàn, tăng cường chế biến và tiêu thụ sản phẩm.

Các chuyên gia cũng cho rằng, để hiện thực hóa mục tiêu phát thải thấp, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế và tận dụng các quỹ tài chính xanh. Nông nghiệp xanh chỉ bền vững khi có cơ chế khuyến khích đầu tư dài hạn và lợi ích hài hòa giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Cần thiết lập hành lang pháp lý cho thị trường tín chỉ carbon, cùng với các mô hình hợp tác xã kiểu mới làm “đầu kéo” cho nông dân tham gia.

Thực tế, tại Đồng Tháp, Vĩnh Long và Tây Ninh, nông dân đã chuyển đổi hàng nghìn ha lúa kém hiệu quả sang cây ăn trái, rau an toàn, mô hình lúa - tôm hoặc vườn trái kết hợp du lịch sinh thái. Đây là những mô hình vừa thích ứng tài nguyên nước, vừa tăng giá trị gấp đôi so với canh tác truyền thống.

Chăm sóc nho hữu cơ theo hướng hiện đại tại Hợp tác xã Nông nghiệp Thịnh Hồng, xã Đông Lộc, Nghệ An. (Ảnh: Bích Huệ/TTXVN)

Song song đó, doanh nghiệp trong vùng cũng tăng cường đầu tư sơ chế, chế biến sâu và tiêu chuẩn hóa chuỗi cung ứng, góp phần nâng năng suất và giá trị xuất khẩu. Nhiều hợp tác xã đã áp dụng mô hình tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm phân bón, thức ăn chăn nuôi, vừa giảm chi phí vừa giảm phát thải khí nhà kính.

Đánh giá về tiềm năng phát triển, chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng, kinh tế xanh không chỉ là xu thế, mà là yêu cầu bắt buộc trong cạnh tranh quốc tế. Ai đi trước, ai làm tốt khâu công nghệ và minh bạch hóa chuỗi giá trị sẽ là người thắng trên thị trường xuất khẩu.

Bước sang quý 4/2025, các địa phương phía Nam đang dồn sức cho các nhiệm vụ trọng tâm như nâng cao năng lực tổ chức sản xuất theo chuỗi, hoàn thiện hạ tầng chế biến - bảo quản, phát triển khung pháp lý tín chỉ carbon và mở rộng mô hình nông nghiệp tuần hoàn phù hợp từng vùng sinh thái.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, dư địa tăng trưởng của xuất khẩu nông sản Việt Nam vẫn còn rất lớn nếu ngành tập trung vào chất lượng, truy xuất nguồn gốc và phát triển sản phẩm giá trị gia tăng. Khi các yếu tố công nghệ, chính sách và tài chính xanh được vận hành đồng bộ, nông nghiệp phía Nam sẽ không chỉ là “vựa lúa - vựa trái” của cả nước mà còn là trung tâm sản xuất xanh của khu vực.

Từ những tín hiệu tích cực của 9 tháng qua, có thể thấy nông nghiệp phía Nam đang dịch chuyển đúng hướng - từ tăng trưởng theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, hướng tới chuỗi giá trị xanh, bền vững và hội nhập toàn cầu./.

(TTXVN/Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/nong-nghiep-phia-nam-tang-toc-chuyen-doi-xanh-post1070397.vnp