Nông sản Việt chinh phục EU

2 giờ trướcBài gốc

Chanh leo dẫn đầu tăng trưởng xuất khẩu rau quả sang EU.

Nhiều điểm sáng

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NNMT), EU hiện là thị trường tiêu thụ rau quả có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, trở thành điểm sáng giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào các thị trường truyền thống. Xét theo quốc gia thành viên, Hà Lan tiếp tục giữ vai trò “cửa ngõ” phân phối lớn nhất, chiếm 35-40% kim ngạch nhờ hạ tầng logistics phát triển. Đức và Pháp đứng thứ hai và ba, có nhu cầu ổn định với nhóm trái cây đông lạnh và sản phẩm chế biến sâu.

Cùng với rau quả, xuất khẩu thủy sản sang EU cũng ghi nhận đà tăng trưởng cao. Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep), riêng tháng 11/2025, xuất khẩu thủy sản đạt 989,5 triệu USD, tăng 64,6% so với cùng kỳ 2024. Kết quả này góp phần đưa kim ngạch toàn ngành lũy kế 11 tháng năm 2025 lên 10,5 tỷ USD, tăng 19%. Đối với thị trường EU, giá trị xuất khẩu vượt 1 tỷ USD, tăng 17,4%, cho thấy nhu cầu đang hồi phục rõ rệt, đặc biệt với nhóm thủy sản nuôi trồng, dù thủy sản khai thác vẫn chịu tác động từ cảnh báo IUU.

Ở nhóm lương thực, hạt gạo Việt Nam cũng đang thâm nhập sâu hơn vào phân khúc cao cấp. Sự kiện Công ty Cổ phần Lương thực A AN ký kết hợp tác phân phối độc quyền với đối tác tại Cộng hòa Liên bang Đức là minh chứng cho thấy doanh nghiệp (DN) Việt đã sẵn sàng cạnh tranh bằng thương hiệu và chất lượng, thay vì chỉ xuất khẩu gạo bao lỏng lẻo như trước đây.

Đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, năng lực sản xuất trong nước cũng được củng cố mạnh mẽ. Điển hình là việc WestFood đưa vào vận hành nhà máy chế biến nông sản quy mô lớn tại Hậu Giang với công suất 30.000 tấn thành phẩm/năm, khẳng định quyết tâm chuyển dịch cơ cấu từ bán thô sang bán tinh của ngành nông nghiệp.

Đầu tư vùng trồng chuẩn quốc tế

Các chuyên gia đánh giá, sự chuyển dịch mạnh sang chế biến sâu chính là chìa khóa cạnh tranh dài hạn. Không chỉ giúp nâng giá trị xuất khẩu nông sản, mô hình này còn biểu hiện việc nông sản Việt đang thích ứng ngày càng nhanh với tiêu chuẩn EU, chuyển từ tư duy “bán thô nhiều nhưng lợi nhuận ít” sang “bán tinh với giá trị cao và ổn định”. Đặc biệt, trong năm 2025 số lượng cảnh báo vi phạm về an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật (SPS) từ phía EU đối với nông sản Việt Nam đã giảm gần 50% so với năm 2024 (từ 114 xuống còn 60 cảnh báo).

TS Ngô Xuân Nam - Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam đánh giá, kết quả này phản ánh nỗ lực từ cả DN và địa phương trong việc kiểm soát chất lượng ngay từ đầu. Thay vì chờ “cảnh báo rồi mới xử lý”, DN bắt đầu chuyển sang cách làm chủ động, tiếp nhận thông tin tiêu chuẩn sớm để điều chỉnh quy trình sản xuất.

Cũng theo ông Nam trong năm 2025, Văn phòng SPS đã tổng hợp gần 1.000 thông báo từ các nước thành viên WTO, trong đó có 578 dự thảo quy định mới liên quan an toàn thực phẩm, kiểm dịch và đã tổ chức 6 sổ tay hướng dẫn thực thi SPS theo từng nhóm hàng (EU, Australia, Hồi giáo, thủy sản, rau quả…). Nhiều hội nghị quy mô vùng về cam kết SPS trong EVFTA, UKVFTA, RCEP… cũng được tổ chức tại nhiều địa phương nhằm hướng dẫn DN cách đáp ứng tiêu chuẩn mới. Mục tiêu là giảm cảnh báo, tăng năng lực tuân thủ bền vững, nền tảng để mở rộng xuất khẩu ổn định.

Bên cạnh yếu tố tích cực theo các chuyên gia EU vẫn là thị trường có tiêu chuẩn thuộc nhóm cao nhất thế giới với các quy định thường xuyên được cập nhật, điển hình như Quy định chống phá rừng (EUDR) hay các yêu cầu về chuyển đổi xanh. Do đó, các chuyên gia khuyến nghị DN cần tiếp tục đầu tư bài bản cho hệ thống truy xuất nguồn gốc, minh bạch hóa dữ liệu vùng trồng và kiên định với chiến lược phát triển bền vững.

Thực tế cho thấy, EU là thị trường tiêu chuẩn cao, thường xuyên cập nhật quy định. Thời gian tới, khối này tiếp tục kiểm soát chặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và chống gian lận thương mại. Quy định chống phá rừng (EUDR) được lùi thời hạn triển khai giúp DN có thời gian chuẩn bị, song vẫn đòi hỏi đầu tư mạnh cho chuyển đổi xanh và minh bạch dữ liệu vùng trồng.

Để tận dụng tốt Hiệp định EVFTA và duy trì đà tăng trưởng, DN Việt cần đầu tư truy xuất nguồn gốc, vùng nuôi, vùng trồng chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, đẩy mạnh chế biến sâu, sản phẩm giá trị gia tăng. Xây dựng thương hiệu và hiện diện thương mại tại EU lâu dài.

Theo ông Nam, xu hướng tiêu dùng xanh, chú trọng sản phẩm hữu cơ, ưu tiên hàng hóa có chứng nhận chất lượng, xuất xứ rõ ràng đang trở thành trào lưu chủ đạo tại EU. Đây chính là cơ hội để Việt Nam, với lợi thế khí hậu nhiệt đới, đa dạng nguồn trái cây đặc trưng mà EU không có khả năng tự sản xuất, tận dụng và khẳng định vị thế của mình. Để tận dụng lợi thế này ăng cường liên kết các vùng nguyên liệu, cơ sở đóng gói, sơ chế, chế biến; tham gia các hiệp hội ngành hàng để cập nhật thông tin thị trường và chia sẻ các vấn đề liên quan. Việc ứng dụng tiến bộ khoa học - kỹ thuật, chuyển đổi mô hình canh tác phù hợp với xu thế là rất cần thiết; đi đôi với áp dụng hình thức nuôi trồng có chứng nhận: VietGAP, GlobalGAP; đồng thời nghiêm túc giám sát nội bộ, lưu trữ hồ sơ truy xuất nguồn gốc…

Khanh Lê

Nguồn Đại Đoàn Kết : https://daidoanket.vn/nong-san-viet-chinh-phuc-eu.html