Câu chuyện thành công của anh Lê Văn Lâm (sinh năm 1991, xóm Bình Long, xã Vô Tranh, huyện Phú Lương cũ, nay là xã Vô Tranh, tỉnh Thái Nguyên) là một minh chứng sống động cho sự kiên trì và tầm nhìn dài hạn.
Nỗ lực tạo nên thành công
Tốt nghiệp trường Cao đẳng Giao thông Vận tải Thái Nguyên, ra trường đi làm nhưng thu nhập không đáp ứng được yêu cầu cuộc sống, anh Lâm quyết định rẽ hướng, về đầu tư chăn nuôi dúi.
Năm 2016, anh Lâm mạnh dạn vay vốn, được bố hỗ trợ nguồn con giống để xây dựng trang trại dúi đầu tiên tại Thái Nguyên với quy mô khoảng 200 con. Anh cho biết, thời điểm đó, anh là người đầu tiên nuôi dúi được cấp phép tại địa phương. Thế nhưng, khởi đầu không hề dễ dàng. Do chưa nắm chắc kỹ thuật, dúi trong trại liên tục chết với số lượng lớn, đẩy anh đến bờ vực phá sản.
Không từ bỏ, anh tiếp tục vay thêm vài trăm triệu đồng với lãi suất cao để duy trì và tìm cách khắc phục. Sau nhiều đêm trăn trở và nghiên cứu, anh đã tìm ra nguyên nhân và dần dần khắc phục được tình trạng dúi chết. Cuối cùng, mô hình của anh cũng thành công và phát triển vượt bậc.
Đầu tư nuôi dúi có thu nhập cao.
Đến năm 2020, nhận thấy tiềm năng của mô hình liên kết, anh Lâm tham gia vào HTX chăn nuôi và nhân giống bảo tồn động vật. Anh góp vốn cùng các thành viên khác để phát triển chăn nuôi dúi và một số loài động vật hoang dã khác. Theo anh Lâm, so với các con vật khác trong HTX, dúi vẫn là loài dễ bán và cho thu nhập kinh tế cao nhất.
Anh Lâm chia sẻ, điều cần lưu ý trong quá trình nuôi dúi là các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm và chuồng trại. Chuồng nuôi phải kín đáo nhưng đảm bảo thoáng mát. Nhiệt độ lý tưởng cho dúi phát triển là 20-30°C, còn nhiệt độ thích hợp để dúi giao phối và sinh sản là 25-27°C. Nếu nhiệt độ quá cao, người nuôi cần có phương án làm mát, nếu không dúi sẽ bỏ ăn và chết. Độ ẩm thích hợp phải trên 70%, tuyệt đối không để nền chuồng bị ướt.
Về cơ bản, dúi rất ít mắc bệnh, chỉ thỉnh thoảng bị cúm hoặc viêm đường hô hấp do thay đổi thời tiết, nhưng các bệnh này dễ chữa. Bệnh tiêu chảy cũng rất hiếm khi xảy ra.
Hiện tại, trang trại của anh Lâm luôn duy trì đàn dúi khoảng 700-800 con, bao gồm cả dúi má đào và dúi mốc. Anh không chỉ bán dúi thương phẩm mà còn cung cấp dúi giống. Khách hàng mua dúi giống sẽ được anh hỗ trợ tận tình về kinh nghiệm và kỹ thuật chăn nuôi để giảm thiểu rủi ro.
Giá trị kinh tế của dúi thực sự đáng kinh ngạc. Mỗi cặp dúi mốc giống có giá trung bình 2-3 triệu đồng, trong khi dúi má đào có giá 5-6 triệu đồng/cặp. Với dúi bố mẹ, sau một năm chăm sóc tốt và được chọn lọc kỹ lưỡng, một cặp dúi má đào có thể xuất bán với giá trên 20 triệu đồng. Dúi mốc có giá thấp hơn, khoảng 3-7 triệu đồng/cặp.
Dúi có thời gian mang thai khoảng 45 ngày. Mỗi năm, một cặp dúi bố mẹ có thể sinh sản 2-3 lứa. Đặc biệt, dúi má đào đẻ từ 4-8 con/lứa, còn dúi mốc chỉ 3-4 con/lứa, cho thấy năng suất của dúi má đào vượt trội hơn hẳn.
Về dúi thương phẩm, dúi mốc cần nuôi khoảng 7-8 tháng để đạt trọng lượng 1,3-1,5 kg/con, với giá bán khoảng 600.000 đồng/kg. Dúi má đào nuôi khoảng 10 tháng, đạt trọng lượng 2,5-5 kg/con, giá trung bình 800.000 đồng/kg. Với nguồn cung ổn định, anh Lâm chủ yếu bán dúi cho các thương lái để cung cấp cho nhà hàng tại Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang…
Với quy mô hiện tại, trang trại của anh Lâm đang tạo việc làm ổn định cho 6 lao động địa phương với mức thu nhập trung bình 6-8 triệu đồng/người/tháng. Tổng doanh thu từ nuôi dúi của gia đình anh đạt khoảng 1 tỷ đồng mỗi năm.
Lan tỏa mô hình chăn nuôi
Nhận thấy giá trị từ mô hình nuôi dúi và vai trò của các HTX trong việc liên kết người nuôi, ngoài HTX chăn nuôi và nhân giống bảo tồn động vật mà anh Lâm là thành viên, tại xã Bạch Thông, còn có HTX Hữu Son cũng đang phát triển chăn nuôi dúi. HTX này cũng tích cực hỗ trợ người dân về kỹ thuật, đầu vào và đầu ra. Bên cạnh các thành viên chính thức, HTX cũng hỗ trợ các hộ liên kết để giúp người dân nâng cao hiệu quả kinh tế từ vật nuôi này, từ đó tạo nên sức mạnh tập thể.
Thịt dúi được nhiều người ưa chuộng nên thị trường tiêu thụ rất lớn.
Tại Thái Nguyên, mô hình nuôi dúi cũng đã và đang phát triển mạnh mẽ. Anh Hứa Văn Thượng (xã Na Rì) là một trong những người tiên phong ở đây nuôi dúi. Theo anh, so với các mô hình chăn nuôi khác, nuôi dúi không cần diện tích lớn hay vốn đầu tư quá cao. Một hộ gia đình có thể bắt đầu với 5-10 cặp giống, vốn chỉ khoảng 10-15 triệu đồng. Chuồng nuôi chỉ cần các ô nhỏ, thoáng mát, có thể tận dụng góc sân hoặc nhà kho bỏ trống. Điều này tạo lợi thế lớn cho người dân miền núi.
Hiện, anh Thượng đang xuất bán cả dúi giống và dúi thương phẩm cho các tỉnh lân cận như Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Phòng. Anh chia sẻ: “Thịt dúi được nhiều người ưa chuộng nên thị trường tiêu thụ rất dễ dàng. Nếu tiếp tục nhân tổng đàn thì rất thuận lợi trong đáp ứng nhu cầu thị trường. Thời gian tới, tôi cũng có ý định liên kết các hộ thành tổ hợp tác, HTX để thuận lợi trong việc chăn nuôi, nhân rộng quy mô và đặc biệt là hỗ trợ đầu ra”.
Hướng tới phát triển bền vững
Hiện nay, rất nhiều địa phương ở Thái Nguyên đang phát triển mô hình chăn nuôi dúi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Như tại xã Yên Phong, mô hình nuôi dúi đang được nhân rộng với hơn 200 hộ nuôi quy mô từ 50 con trở lên, cùng nhiều hộ mới nuôi thử nghiệm. Đặc biệt, có hai hộ có tổng đàn gần 1.000 con. Từ hiệu quả kinh tế rõ rệt, xã đã triển khai hai dự án từ các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ các hộ nghèo, cận nghèo phát triển chăn nuôi dúi.
Hay tại xã Nghinh Tường, tận dụng lợi thế của địa phương, dưới sự tư vấn và hỗ trợ của ngành chức năng, nhiều hộ gia đình đã phát triển mô hình nuôi dúi mang lại hiệu quả kinh tế cao. Trong đó có nhiều hộ là đồng bào dân tộc Tày và Dao. Tuy nhiên, hiện nay, do các hộ chưa thể thành lập HTX nên đầu ra đối với con dúi giống vẫn gặp một số khó khăn.
Đánh giá về mô hình chăn nuôi dúi, ngành nông nghiệp địa phương cho rằng các hộ chăn nuôi nhỏ lẻ thường gặp khó khăn trong việc tìm kiếm đầu ra. Do đó, việc hỗ trợ người dân thành lập các mô hình HTX sẽ tạo điều kiện thuận lợi trong phát triển kinh tế. Vì HTX giúp liên kết các hộ lại với nhau, tạo ra một nguồn cung lớn và ổn định, từ đó dễ dàng đàm phán với các thương lái, nhà hàng. Điều này giúp người nuôi có đầu ra ổn định và không bị ép giá...
Bên cạnh đó, việc nuôi dúi cần nắm vững kỹ thuật để kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm và phòng bệnh. Các HTX đóng vai trò như một trung tâm chia sẻ kinh nghiệm, giúp các thành viên học hỏi lẫn nhau và áp dụng các phương pháp chăn nuôi hiệu quả. Điều này đặc biệt hữu ích cho các hộ mới bắt đầu, giúp họ hạn chế những thất bại và rủi ro mà nhiều hộ gia đình từng gặp.
HTX cũng tạo điều kiện cho các thành viên tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi và các dự án hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia hoặc Quỹ hỗ trợ phát triển HTX. Nhờ đó, người dân có thể mạnh dạn mở rộng quy mô sản xuất và đầu tư vào trang thiết bị hiện đại hơn, nâng cao năng suất và chất lượng.
Có thể thấy, HTX không chỉ giúp giải quyết bài toán thị trường mà còn là nơi tập hợp sức mạnh, tri thức và nguồn lực, giúp nghề nuôi dúi phát triển bền vững và mang lại hiệu quả kinh tế cao cho nhiều người dân.
Từ một loài gặm nhấm hoang dã ít người biết đến, dúi đã trở thành đặc sản mang lại thu nhập đáng kể cho nhiều hộ dân ở Thái Nguyên. Để nghề nuôi dúi phát triển bền vững, cần sự liên kết chặt chẽ giữa người nuôi, đơn vị cung cấp giống và kênh tiêu thụ. Bên cạnh đó, sự hỗ trợ từ chính quyền và các ban ngành, đặc biệt là hệ thống Liên minh HTX trong việc tập huấn kỹ thuật và xây dựng thương hiệu là vô cùng cần thiết.
Trí Chiến