Dữ liệu từ ứng dụng quan trắc chất lượng không khí IQAir cho thấy một bức tranh đáng báo động. Đầu ngày 11.12, Hà Nội dẫn đầu danh sách các thành phố ô nhiễm nhất thế giới khi chỉ số AQI đạt 244, rơi vào ngưỡng tím - mức cảnh báo "rất không tốt cho sức khỏe". Ngay sau Hà Nội là Kolkata (Ấn Độ) với AQI 239.
Xếp hạng quốc gia có chất lượng không khí tệ nhất, trong đó Hà Nội đứng thứ 4.
AQI là chỉ số chất lượng không khí, thể hiện mức độ ô nhiễm; chỉ số càng cao mức ảnh hưởng sức khỏe càng lớn. Đây là ngày thứ ba liên tiếp trạm này ở mức rất xấu, trở thành đợt ô nhiễm nghiêm trọng nhất từ đầu mùa đông tại Hà Nội. Cơ quan chức năng cho rằng ô nhiễm chủ yếu đến từ bụi mịn PM2.5.
Đến 9 giờ 30 phút sáng, tình trạng tiếp tục diễn biến xấu, nhiều khu vực nội đô vượt xa mức ngưỡng tím, cụ thể Hai Bà Trưng có chỉ số AQI ở mức 253. Xuân La có AQI chạm ngưỡng 272, gần mức nguy hiểm.
Theo Cục Môi trường, lúc 9 giờ 30 phút, trạm đo trước cổng Đại học Bách khoa Hà Nội ghi nhận AQI 230, tương ứng mức "rất kém" và có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Với ngưỡng tím (AQI 201 - 300), khi AQI nằm trong khoảng này, mọi người bắt đầu bị ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng. Nhóm người nhạy cảm (trẻ em, người già, người có bệnh hô hấp/tim mạch) sẽ bị ảnh hưởng mạnh mẽ nhất, cần tuyệt đối hạn chế hoạt động ngoài trời.
Sự gia tăng đột biến về ô nhiễm được các nhà chức trách nhận định là kết hợp của hai yếu tố chính. Thứ nhất là quá trình đô thị hóa, đó là sự gia tăng khí thải, bụi từ giao thông, hoạt động xây dựng và sản xuất công nghiệp. Thứ hai là thời tiết cực đoan, mây mù dày đặc, nhiệt độ thấp và hiện tượng nghịch nhiệt giữ chặt các chất ô nhiễm, đặc biệt là bụi mịn PM2.5 và PM10, ở tầng không khí thấp.
Cục Môi trường cảnh báo ngày 11.12 có thể là thời điểm ô nhiễm ở mức nghiêm trọng nhất, với nguy cơ lây lan rộng sang các địa phương lân cận như Ninh Bình, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Hải Phòng, Quảng Ninh và Thanh Hóa.
Trước tình trạng ô nhiễm không khí tại Hà Nội đạt ngưỡng "xấu" và "rất xấu" do tác động kép từ quá trình đô thị hóa và thời tiết cực đoan (mây mù, nghịch nhiệt), Chủ tịch UBND TP.Hà Nội Vũ Đại Thắng vừa ký ban hành chỉ thị yêu cầu các Sở, ngành và chính quyền địa phương triển khai đồng bộ các biện pháp cấp bách nhằm bảo vệ sức khỏe người dân và ổn định kinh tế - xã hội.
Chỉ thị tập trung vào việc xử lý các nguồn phát tán bụi và khí thải chính từ xây dựng, giao thông và sản xuất. Chủ tịch TP yêu cầu 100% công trình phải thực hiện các biện pháp kiểm soát bụi nghiêm ngặt như che chắn, phun sương giảm bụi, rửa xe trước khi ra khỏi công trường. Phế thải xây dựng dạng rời phải được bao phủ, che kín hoặc đóng túi kín trong quá trình vận chuyển và tập kết, không để phát tán ra môi trường.
Xây dựng hệ thống giám sát bụi (cảm biến, camera) tại 100% công trình có quy mô trên 1 ha, hoàn thành trong tháng 12.2025. Bố trí hệ thống phun sương giảm bụi tại các khu dân cư tập trung (tòa nhà cao tầng), hoàn thành trong tháng 12.2025.
Đặc biệt, Chủ tịch TP yêu cầu không cấp phép thi công đào lòng lề đường, vỉa hè (trừ sự cố khẩn cấp) trong giai đoạn cuối năm khi không khí ô nhiễm nghiêm trọng. Tổ chức đợt cao điểm kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp chở vật liệu xây dựng không che chắn, làm rơi vãi, sớm đồng bộ hệ thống camera an ninh, giám sát giao thông tích hợp AI để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm...
Ngoài ra, các đơn vị vệ sinh môi trường phải tăng cường phun sương dập bụi, tưới nước rửa đường bằng xe chuyên dụng, hoạt động rửa đường, hút bụi cần được thực hiện vào khung giờ thấp điểm (đêm và sáng sớm, trước 6 giờ sáng) để giảm nồng độ bụi tích tụ trước giờ cao điểm. Triển khai ngay việc kiểm tra toàn bộ các khu xử lý chất thải rắn, đảm bảo vận hành liên tục, không để phát tán bụi, mùi.
Xử lý nghiêm các hành vi đốt chất thải rắn công nghiệp, đốt rác thải sinh hoạt, đốt rơm rạ, phụ phẩm nông nghiệp trái phép, đặc biệt tại các làng nghề.
Với các nguồn thải công nghiệp, người đứng đầu TP yêu cầu kiểm tra môi trường đối với các nguồn thải công nghiệp và hoạt động có công đoạn đốt tại các làng nghề, cơ sở sản xuất công nghiệp, đặc biệt là cơ sở tái chế, hoàn thành trước 15.12.2025.
Căn cứ vào mức độ ô nhiễm, các cơ sở sản xuất phải có phương án điều chỉnh giảm công suất hoặc dời lịch các công đoạn phát sinh nhiều bụi/khí thải (như thổi lò, nghiền nguyên liệu) sang thời điểm điều kiện thời tiết thuận lợi hơn. Triển khai đợt cao điểm tuyên truyền, vận động các cơ sở tôn giáo và người dân hạn chế tình trạng đốt vàng mã, tiến tới chấm dứt hành vi này...
Việc ban hành chỉ thị này thể hiện sự quyết tâm của chính quyền Hà Nội trong việc ứng phó khẩn cấp với tình trạng ô nhiễm không khí. Sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng và sự tuân thủ nghiêm túc từ cộng đồng doanh nghiệp và người dân là yếu tố then chốt để giúp Thủ đô vượt qua đợt ô nhiễm nghiêm trọng này.
Tuyết Nhung